آموزش MapServer: آشنایی با نرم افزار MapServer

با نرم افزارMapServer ، نقشه هایتان را آماده استفاده در Web GIS کنید

همان طور که پیشتر گفته ایم، دومین پیش نیاز برای استقرار Web GIS، قرار دادن نقشه ها در وب می باشد. نقشه ها و داده های مکانی شما می توانند به دو صورت در دسترس باشند:

• فایل برداری یا تصویری
• پایگاه داده مکانی

برای راه اندازی وب GIS، نقشه های شما می بایست از طریق وب به اشتراک گذاشته شوند. به این مفهوم، انتشار نقشه در وب یا Web Mapping گفته می شود. پیشتر به شما آموزش انتشار نقشه در وب را یاد دادیم و گفتیم که برای انتشار نقشه در وب، نیازمند نرم افزارهایی موسوم به Web Map Server می باشید.

این نرم افزارها، به فایل های نقشه و یا پایگاه داده مکانی (نام های دیگر: ژئودیتابیس یا بانک اطلاعات جغرافیایی) متصل می شوند و پس از رنگ آمیزی و اعمال کارتوگرافی مد نظر شما، آن­ها را با فرمت های مختلف در محیط وب، قابل دسترسی می سازند تا بتوانید وارد گام بعدی شوید و یک وب سایت ایجاد کرده و برنامه نویسی وب GIS  را شروع کنید و از نقشه ها در سامانه وب GIS، استفاده نمایید.

در نوشته های گذشته، آموزش نرم افزار GeoServer را شروع کردیم. از این نوشته قصد داریم آموزش MapServer را با معرفی نرم افزار Mapserver شروع کنیم و شما را با قابلیت های این نرم افزار آشنا سازیم، با ما همراه باشید…

این نوشته از مجموعه آموزش های آکادمی WEB GIS است. برای مشاهده آموزش های پیشین و دانلود فیلم و PDF آن ها، می توانید به صفحه   آکادمی WEB GIS مراجعه نمایید.

MapServer چیست؟

نرم افزار MapServer، در ابتدا توسط دانشگاه Minnesota، توسعه داده شد و به صورت رسمی با نام UMN MapServer شناخته می‌شود. همچنین MapServer، با پشتیبانی NASA به منظور در دسترس عموم قراردادن تصاویر ماهواره‌ای NASA، توسعه داده شد و در حال حاضر تحت پروژه TerraSIP (مورد حمایت NASA و Minnesota) اداره می­ شود. اولین نسخه از آن در سال ۱۹۹۴ منتشر گردید و در حال حاضر، نسخه ۷٫۰٫۷ از آن موجود است که در ۱۵ نوامبر ۲۰۱۷ منتشر گردیده است. این نرم‌افزار، با زبان‏های C/C++ توسعه داده شده است.

عنصر اساسی در نرم افزار MapServer، یک Mapfile است که یک فایل متنی بوده و تنظیمات مختلف، از قبیل تعیین مسیر داده ‏ها، سیستم مختصات، قالب خروجی، تنظیمات کارتوگرافی و… در آن مشخص می ­شوند. علاوه بر آن، نرم افزار MapServer، از یک فایلHTML  برای نمایش نقشه ها به کاربر، استفاده می­ کند. معماری این نرم افزار در شکل زیر نمایش داده شده است.

همان­طور که در تصویر بالا مشاهده می­ کنید، می­ توان داده ­های ورودی را از منابع داده­ ای مختلف، نظیر Vector، Raster و Web Serviceهای استاندارد OGC (استاندارد WMS، استاندارد WFS و… ) وارد نرم افزار MapServer نمود. پس از آن، پیکربندی و تنظیمات مورد نیاز، با استفاده از Mapfile، بر روی داده ­های ورودی انجام می شود. نرم افزار MapServer، می ­تواند در دو حالت اجرا شود و پردازش های لازم را بر روی داده ­های ورودی انجام دهد:

• اجرا از طریق CGI
• اجرا از طریق MapScript

به ­صورت پیش­فرض، این نرم­ افزار در حالت CGI اجرا می ­شود. در این حالت، درخواست­ های سرویس ­گیرندگان، دریافت شده و با توجه به نوع درخواست، پردازش­ های لازم بر روی آن­ها صورت گرفته و خروجی تولید شده و به سمت سرویس ­گیرنده، ارسال می­ شود. اگر نیاز داشته باشید که قابلیت های MapServer را توسعه دهید، می ­توانید آن­را در حالت Mapscript اجرا نمایید. در این حالت می ­توانید قابلیت ­های آن­را توسط یکی از زبان­های برنامه­ نویسی مثل PHP, Python, Java, C# و… مورد توسعه قرار دهید.

نرم ­افزار MapServer، می ­تواند بر روی Web Serverهای IIS و یا Apache، مورد میزبانی قرار گیرد. در نهایت، این نرم ­افزار، خروجی خود را در قالب­ های تصویری (Jpeg, PNG, GIF)، برداری (SWF, SVG, PDF) و یا از طریق Web Serviceهای WMS, WFS و WCS در اختیار سرویس ­گیرنده قرار می ­دهد.

قابلیت های MapServer

در این بخش، قابلیت های نرم افزار MapServer در انتشار اطلاعات مکانی و نقشه ها در وب را به صورت کلی اشاره می کنیم. در نوشته های بعدی در زمینه آموزش MapServer، با این قابلیت ها بیشتر آشنا خواهید شد.

• پشتیبانی از قالب‌های داده تصویری و برداری و پایگاه داده مکانی
• قابلیت اجرا برروی سیستم‌عامل‌های مختلف، از جمله Windows ، Linux ، Mac Os X
• قابلیت پشتیبانی از زبان‏های برنامه‌نویسی معروف و محیط‌های مختلف، از جمله PHP، Python، Perl، Ruby، Java و .Net
• پشتیبانی از استانداردهای OGC نظیر WMS, WFS, WCS
• تغییر سیستم تصویر به ‏صورت on the fly برای قالب‌های تصویری و برداری
• فراهم­ آوردن طیف وسیعی از پرس‌و‌جو‌های مکانی و توصیفی
• قابلیت یکپارچه ­شدن با نرم‌افزارهای متن­ باز مرورگر نقشه، نظیر CartoWeb، KaMap، Mapper و Chameleon

این نرم افزارها به طور معمول، قابلیت ­های بیش­تری را علاوه بر توانایی‏ های موجود MapServer، فراهم می ­آورند. کاربر، به سادگی می ­تواند توانایی­ های این نرم ‏افزارها را با برنامه ­نویسی با هم ترکیب کند. برخی نرم ­افزارهای دیگر، مانند MapStorer نیز وجود دارند که در کنار نرم افزار MapServer برای ایجاد یک سامانه Web GIS ، در جهت افزایش امکانات و ساده­ سازی آن، به کار می ­روند. اما باید به این نکته توجه شود که این­گونه راهکارها به منظور دستیابی به یک سامانه اطلاعات مکانی تحت وب، چندان قابلیت سفارشی­ سازی را ندارند.

چگونه با MapServer کار کنیم؟

بیشتر نرم افزارها و ابزارهای متن باز در ابتدا برای استفاده بر روی سیستم عامل لینوکس توسعه داده شده اند. لذا رابط های کاربری آن ها می بایست برای سایر سیستم های عامل آماده سازی شوند.

کار با نرم افزار MapServer با پیچیدگی همراه است. این نرم افزار همانند نرم افزار GeoServer، دارای رابط کاربری تحت وب نیست. یعنی شما برای کار کردن با آن می بایست فقط MapFile مورد نظر را در یک نرم افزار ویرایش متن (مثل Notepad) باز کرده و دستکاری های لازم را انجام دهید.

از این رو به افرادی که به تازگی وارد دنیای Web GIS می شوند، پیشنهاد می کنیم کار خود را با آموزش نرم افزار GeoServer شروع کنند و قدری که با مفاهیم انتشار نقشه در Web به صورت عملی آشنا شدند، آموزش نرم افزار MapServer را دنبال کنند.

برای نصب MapServer در Windows می‌توان از روش­ های زیر استفاده نمود.

• استفاده از بسته نرم‌افزاری MS4W
• استفاده از بسته نرم‌افزاریOSGeo4W
• استفاده از بسته نرم‌افزاری FWTools­
• استفاده از بسته نرم‌افزاری GISInternals

در سلسله نوشته های آموزش MapServer، نحوه نصب و راه اندازی MapServer با استفاده از بسته نرم ­افزاری MS4W و شروع کار با آن را به شما آموزش می دهیم. برای دریافت آموزش های ما در این زمینه می توانید به آکادمی Web GIS بپیوندید.

استفاده کنندگان MapServer

نرم افزار MapServer توسط طیف وسیعی از کاربران پشتیبان دنیای متن باز و به خصوص دنیای سامانه اطلاعات مکانی متن باز، مورد استفاده قرار می گیرد. اما می توان مهمترین استفاده کنندگان از این نرم افزار را موارد زیر برشمرد:

• سازمان ناسا
• شرکت GateWay Geomatics کانادا
• شرکت Spatialys فرانسه
• شرکت TerriScope فرانسه
• شرکت EOX IT Services GmbH استرالیا
• شرکت MapGears کانادا
• شرکت OsLandia فرانسه
• شرکت Astun Technology Ltd انگلستان

همچنین شرکت بهین رایانش آزاد در پیشنیه کاری خود همواره تولید سامانه اطلاعات جغرافیایی وب و موبایل مبتنی بر ابزارها و روش های متن باز را در دستور کار خود داشته و برخی از سامانه ها و محصولات این شرکت از امکانات نرم افزار MapServer بهرمند هستند.

اگر شما هم می خواهید راه اندازی سامانه Web GIS برای سازمان خود را در دستور کار قرار دهید، می توانید از مشاوره رایگان ما در خصوص به کارگیری روش ها، ابزارها و متدولوژی ها، برخوردار شوید. کافیست به بخش درخواست مشاوره رایگان GIS مراجعه کنید و درخواست خود را ثبت کنید تا ما با شما تماس بگیریم.

مقایسه MapServer با رقبا

رقبای MapServer را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد. رقبای غیررایگان و تجاری نظیر ArcGIS Server و رقبای متن‌باز و رایگان مانند GeoServer. در این نوشته نمی خواهیم به بررسی جزئیات هریک از این نرم افزارها بپردازیم و در آموزش های بعدی در سایت GISPlus به مقایسه نرم افزارهای Web Map Server خواهیم پرداخت. همچنین مقایسه GeoServer و MapServer را به زودی در سایت آموزش GIS و Web GIS (منظورمان GISPlus است دیگر!) خواهیم داشت.

در بین رقبای متن باز از آن جهت که نرم افزار GeoServer دارای واسط کاربری قوی می باشد، نسبت به نرم افزار MapServer دارای برتری می باشد. نرم افزار MapServer یکی از پروژه های مورد پشتیبانی بنیاد مکانی آزاد متن باز یا OSGeo می باشد و نسبت به رقبای تجاری و برخی از رقبای متن باز، دارای سرعت توسعه بیشتری می باشد و تا کنون نسخه ۷٫۰٫۷ آن منتشر شده است. از لحاظ قدمت، رقبای تجاری نسبت به MapServer، پیشینه بیشتری دارند.

جمع بندی

با توجه به آنچه در معرفی MapServer گفته شد، این نرم افزار می تواند در راه اندازی یک سامانه Web GIS و به اشتراک گذاری نقشه ها در وب، بسیار کارآمد باشد. اگرچه کار با MapServer قدری پیچیده است، اما این پیچیدگی فقط برای شروع کار با MapServer می باشد و کافیست قدری با آن کار کنید تا به آن علاقمند شوید و به سادگی نقشه های خود را در Web منتشر کنید. این نرم افزار به سادگی در چند دقیقه قابل نصب و راه اندازی می باشد که در آموزش MapServer به این مورد نیز خواهیم پرداخت. نرم افزار MapServer دارای ساختار بسیار ساده می باشد و این سادگی و کم حجمی می تواند یک مزیت مهم در مقایسه با سایر رقیبان این نرم افزار باشد.

اطلاعات بیشتر

برای کسب اطلاعات بیشتر در‌ مورد MapServer می‌توانید به منابع زیر مراجعه نمایید:

سایت MapServer

آموزش آتی

برای انتشار نقشه در وب تا کنون شما را با نرم افزار GeoServer و نرم افزار MapServer آشنا کردیم. در سلسله نوشته های آموزش MapServer شما را با نصب و راه اندازی نرم افزار MapServer و قابلیت های آن آشنا می کنیم و به شما می گوییم چگونه با استفاده از MapServer، نقشه ها را در وب منتشر کنید و آماده پیاده سازی Web GIS شوید.

منبع از سایت زیر:

تمام دوره ها – دوره های آموزشی GIS ، RS ، آمار فضایی ، برنامه نویسی و علمی پژوهشی