بند دره، مهمترین بند تاریخی در بیرجند-موسسه چشم انداز-آموزش کاربردی GIS و RS
رضا رسولی بلخکانلو
بند دره، سدی است تاریخی در نزدیکی بیرجند که مهمترین بند تاریخی در بیرجند محسوب میشود. قدمت این سد به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجاریه میرسد. این بند چون آب آن از دره بالا و پایین عبور میکند به این اسم مشهور گشته است. این بند یا سد در میان رشته کوه جنوب این شهر به نام رشته کوه باقران واقع است. بند دره که ازجمله نقاط گردشگری استان خراسان جنوبی و شهرستان بیرجند محسوب می شود در سال ۱۳۸۱ از سوی سازمان میراث فرهنگی با شماره ۴۸۱۶ در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردیده است.
بنای این سد با پیروی از شیارهای واقع در کوه و در مناسبترین قسمت دره پایین روی طبقات رسوبی کف رودخانه بنا شده است. طول تاج آن ۳۱ متر، عرض تاج آن ۳ تا ۵ متر و ارتفاع آن حدود ۱۳ متر و ضخامت دیوار سد در قسمت پایه به ۸ متر و در قسمت تاج از ۳ تا ۵ متر متفاوت است. مصالح به کار رفته در بند دره آن شامل آجر، سنگ و ملات آهک و ساروج از مصالحی هست که در ساخت بند دره استفاده گردیده است و نمای بیرونی آن از آجر تشکیل گشته است که ارتفاع دیوار بند از کف دره حدود ۱۵ متر طول و ۳۵ متر عرض دارد که بین ۳ تا ۵ متر متغیر است.
