روشهای جمع آوری اطلاعات مکانی تاسیسات زیرزمینی شهری – ۱

در این بخش ، روشهای مختلف جمع آوری اطلاعات مکانی تاسیسات زیرزمینی شهری همراه با سیستم عملیاتی آنها، کاربرد آنها، مزایا و معایب آنها به طور خلاصه مورد بررسی قرار خواهند گرفت و در انتها مهمترین روش از بین روشهای مذکور به نام روش GPR به تفصیل مورد بررسی قرار می‌گیرد.

روش VLF

سیستم عملیاتی این روش بدین ترتیب است که امواج الکترومغناطیسی توسط ایستگاههای ثابت ارسال و به وسیله گیرنده های سیار دریافت می‌گردند. از کاربردهای این روش می توان به تشخیص بی هنجاریهای هادی و مقاوم از جمله لوله های آب و آلودگیهای نفتی در زیر زمین اشاره نمود.

مزایای این روش عبارتند از:

• تا عمق 30 متر قدرت تشخیص دارد.
• احتیاج به فرستنده محلی نمی باشد.
• چون چشمه انرژی دور است ، به سرتاسر جسم هادی انرژی می رسد.
• اطلاعات از نوع و مشخصات فرستنده موجود می باشد.
• سرعت عملیات در کارهای اجرایی بالا می باشد.

معایب این روش عبارتند از:

• عمق نفوذ کم (حدود 30 متر) می باشد.
• امکان استفاده همیشگی وجود نداشته و لازم است فرستنده در حال ارسال امواج باشد.

روش PMR

سیستم عملیاتی این روش بدین ترتیب است که از خاصیت رزونانس اتم هیدروژن در آب و هیدروکربورها استفاده می‌گردد. از کاربردهای این روش می‌توان به تشخیص آبهای آزاد و جهت استحصال برای مقاصد کشاورزی و شرب اشاره نمود.

مزیت این روش عبارت است از:

• مستقیما آب آزاد را تشخیص می دهد.
• معایب این روش عبارتند از:
• نوفه های الکترومغناطیسی مانع کارکرد دستگاه است.
• محدودیت عمق تا 150 متر می باشد.
• مشکل حمل ، به دلیل حجیم بودن دستگاه وجود دارد.

روش لاگینگ

سیستم عملیاتی این روش بدین ترتیب است که تعیین مقاومت ویژه به وسیله پروب مربوطه و تعیین آبگذری با استفاده از اشعه گاما و نوترون انجام می‌پذیرد. از کاربردهای این روش می‌توان به تشخیص لایه های زمین ، تشخیص شوری و شیرینی آبهای زیرزمینی و تشخیص معادن از جمله ذغال سنگ اشاره نمود.

مزایای این روش عبارتند از:

• در عمق زیاد کارایی دارد.
• دارای دقت خوبی جهت تشخیص بی هنجاری می باشد.

معایب این روش عبارتند از:

• وجود گمانه لازم می باشد.
• از مواد رادیواکتیو استفاده می شود.
• روش لرزه ای انکساری

روش لرزه ای انکساری

سیستم عملیاتی این روش بدین ترتیب است که از انکسار امواج لرزه‌ای استفاده می‌گردد. از کاربردهای این روش می توان به تشخیص لایه ها و وجود گسلها ، تغییر جنس سازندها و وجود آنومالیها اشاره نمود.

مزایای این روش عبارتند از:

• با انرژی مکانیکی هم می‌تواند کار کند.
• در صورت استفاده از دینامیت می تواند تا عمق بیشتری نیز به کار رود.

معایب این روش عبارتند از:

• عمق نفوذ بستگی به طول آرایه دارد.
• نوفه های زیادی که در مناطق شهری موجود می باشد، مانع کار می‌شود.
• روش لرزه ای انعکاسی

روش لرزه ای انعکاسی

سیستم عملیاتی این روش بدین ترتیب است که از انعکاس امواج لرزه ای استفاده می‌گردد. از کاربردهای این روش می‌توان به تشخیص لایه ها و وجود گسلها ، تغییر جنس سازندها و وجود آنومالیها اشاره نمود.

مزیت این روش عبارت است از:

• در اعماق زیاد نیز قابل استفاده می باشد.

معایب این روش عبارتند از:

• پردازش داده ها کار زیادی دارد.
• نوفه های شهری مانع اندازه گیری می شود.

روش قطبش القائی (IP)

سیستم عملیاتی این روش بدین ترتیب است که از خاصیت بارپذیری سنگها استفاده می‌گردد. از کاربردهای این روش می‌توان به تشخیص معادن فلزی و تشخیص آلودگی نفتی در زیر زمین اشاره نمود.

مزیت این روش عبارت است از:

• عمق بررسی، بیشتر از روش GPR و VLF می باشد.

روش مقاومت سنجی

سیستم عملیاتی این روش بدین ترتیب است که با تعیین مقاومت ویژه الکتریکی زمین ، جنس مواد مشخص می‌شود. از کاربردهای این روش می‌توان در اکتشاف آبهای زیرزمینی ، تشخیص لایه ها و آنومالیها و تشخیص قنوات اشاره نمود.

مزیت این روش عبارت است از:

• دستگاه بسیار ساده بوده و در ایران نیز تولید می گردد.

معایب این روش عبارتند از:

• در تشخیص آب با رس گاهی اشتباه پیش می‌آید.
• گسترش الکترودی در مناطق شهری مشکل دارد.

روش ثقل سنجی

سیستم عملیاتی این روش بر اساس تباین چگالی بین لایه های زمین انجام می‌گیرد. از کاربردهای این روش می توان به تعیین حفرات مربوط به چاه و قنات و تونلهای طبیعی یا مصنوعی اشاره نمود.

مزیت این روش عبارت است از:

• بدون چشمه مصنوعی ، با چشمه طبیعی و دقت بالا در حد یک میکروگال می‌باشد که برای حفرات کم عرض و کم عمق و عمیق قابل استفاده می‌باشد.