پس از ورود اسلام و در زمان حکومت بنی‌ امیه، مرکز حکومت آذربایجان از مراغه به اردبیل منتقل شد. یاقوت حموی که خود از نزدیک شهر اردبیل را دیده از جمعیت زیاد و آبادی آن در کتابش نوشته است. البته چندی پس از بازدید یاقوت حموی از اردبیل، مغولان به این شهر هجوم آورده و آبادانی آن را به خرابی تبدیل کردند.

سپس مجددا شهر بناگردید، اردبیل مخصوصا در زمان صفویه به بیشترین درجه ی شهرت خود رسید. موقعیت قرار گیری اردبیل در تاریخ بسیار حساس بوده چرا که در سر راه تجارتی تبریز و آستارا و لنکران واقع شده است و واسطه تجارتی قفقازیه و شهرهای داخلی آذربایجان و غیره می ‌باشد. بهترین صادرات آن خشکبار و قالی و پشم است. اردبیل در اواخر دوره ی صفویه برای مدت بسیار کوتاهی به تصرف عثمانی‌ ها آمد ولی نادرشاه افشار دوباره آن را پس گرفت.

موقعیت جغرافیایی اردبیل

حالا به موقعیت جغرافیایی این استان زیبا در شمالغرب کشوربپردازیم.استان اردبیل با مساحتی معادل ۱۷۹۵۱.۴ کیلومترمربع به لحاظ وسعت حدود ۰۹/۱ درصد وسعت کل کشور را به خود اختصاص داده است. این استان به مرکزیت شهر اردبیل ۹ شهرستان، ۱۹ شهر، ۲۱ بخش، ۶۳ دهستان و ۲۲۱۸ آبادی دارد. استان اردبیل در شمال غربی ایران بین مختصات جغرافیایی ۳۷.۴۵ تا ۳۹.۴۲ عرض شمالی و ۴۸.۵۵ تا ۴۷.۳ طول شرقی از نصف‌ النهار گرینویچ قرار گرفته است.

بهترین زمان سفر به استان اردبیل

کی سفری به اردبیل داشته باشیم؟استان اردبیل یکی از سردترین مناطق ایران است و میانگین دمای سالانه این استان معمولا زیر ۶ درجه می‌باشد. محصورشدن به وسیله کوه‌ها عامل اصلی‌آب و هوای سرد استان اردبیل هستند. به همین دلیل قبل از سفر به اردبیل نیاز است بدانید که این شهر زمستان‌های بسیار سرد و تابستان‌های معتدلی دارد و معمولا حدود ۶ الی ۸ ماه از سال هوای آن سرد است. درجه حرارت در اردبیل بین ۱۵- تا ۵ درجه در زمستان و ۲۰ تا ۳۰ در تابستان متغیر است.

از این رو بهترین وقت سفر به این استان فصل بهار می‌باشد، چرا‌که در این فصل تمام منطقه از آب و هوایی خنک برخوردار است. طبیعت و پوشش گیاهی استان نیز به دلیل بارش‌های بسیار در فصل پاییز و زمستان سبز و دیدنی می‌شود. چشمه‌ها و رودهای اردبیل در فصل بهار پر آب می‌شوند و زمان مناسبی برای تفریح و گشت گذار را برای گردشگران فراهم می‌کنند.

آب و هوای اردبیل

حالارسیدیم به بررسی وضغیت اقلیمی این استان:استان اردبیل  یکی از سردسیرترین مناطق ایران شناخته شده است. معمولا در ۵ ماه و یا حتی ۸ ماه سال بسیار سرد است. بارندگی در این استان نیز در تمام فصول جریان دارد اما، شدت این بارش ها در فصل بهار و پاییز بیشتر است. بیشتر زمین‌ های این استان بین ۲ هزار تا ۳ هزار متر از سطح دریا ارتفاع دارند. آثار فرعی آتشفشان سبلان به ‌صورت چشمه ‌های معدنی آب گرم سرعین و سردابه ظاهر شده است.

این استان دارای زمستان‌ های بسیار سرد دارای برودت بالاو تابستان ‌هایی با درجه ی دمای معتدل است. متوسط درجه ی حرارت در این استان در حدود ۷ درجه ی سانتی ‌گراد است. وجود کوهستان ‌های سبلان، تالش و بزغوش، تأثیر بخارهای دریای خزر و بادهای سرد شمالی و وجود جنگل‌ های شمال و شرق آن در میزان بارندگی و نوسان دمای شهرستان اردبیل بسیار مؤثر است.

تعداد روزهای یخبندان سالانه در نواحی مرکزی و جنوبی استان بیشتر از مناطق شمالی است و در نقاط مرتفع و برف گیر استان، تعداد روزهای یخبندان به حدود ۶ تا ۸ ماه در سال هم می ‌رسد. متوسط مجموع بارندگی سالانه ۹٫۳۳۳ میلی ‌متر است، میانگین سالانه ی دمای هوا در بین ۹٫۷ تا ۲٫۱۵ درجه سانتی ‌گراد در نوسان است.

مردم اردبیل

رسیدیم به مردم شناسی استان اردبیل:از لحاظ سرشماری سرانه ی جمعیتی که در سال ۱۳۹۰ از این استان حاصل گردید، استان اردبیل دارای جمعیتی بالغ بر ۴۸۵۱۵۳ نفر بوده است و به همین خاطر از لحاظ تراکم جمعیت به عنوان هفدهمین شهر پر جمعیت ایران به شمار می رود. اردبیلی ها به زبان ترکی صحبت می کنند. البته در روستای خلخال مردم هنوز هم به زبان آذری که زبان اولیه ی اردبیلی ها بوده، صحبت می کنند.

به هر حال در این استان مکاتبات مردم و برنامه ی تحصیلات در مدارس به زبان فارسى انجام می‌‏ شود و جوانان این استان با فارسى آشنایى کامل دارند. از لحاظ اقتصادی، آمار شاغلان در بخش‌ های عمده ی اقتصادی استان اردبیل نشان می ‌دهد که از کل شاغلان استان ۴۰ درصد در بخش کشاورزی، ۲۲٫۸ درصد در بخش صنعت و ۳۷٫۲ درصد در بخش خدمات مشغول کار هستند.

جنگل‌ها

جنگل های زیبای استان:جنگل‌های حیران اردبیل ، نمین ، و مجموعه جنگل‌های 'فندق‌لو پیکره سنگی بابا داوود عنبران ، جنگل‌های نیمه پراکنده دامنه جنوبی و شمالی سبلان و پراکنده ارسباران از جمله جنگل‌های واقع در استان اردبیل هستند. روستای یایچی و کولانکوه، از بهترین مکان‌های گردشگری استان اردبیل می‌باشد. مانند باغ بزرگ آلوچه، سیب، گیلدیح و … می‌باشد٫جنگلهای واقع اق چای.

صنعت

صنعت استان :استان اردبیل در حال حاضر دارای ۸ شهرک صنعتی می باشد. این استان همچنین دارای کارخانجات بزرگ نساجی، سیمان، ذوب آهن و کشت و صنعت شهرک خصوص آرتا می‌باشد.

جاذبه های توریستی

در پایان اشاره به جاذبه های توریستی داشته باشیم.آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی و جمعه مسجد اردبیل از بناهای تاریخی این شهر به شمار می‌رود. از جادبه‌های طبیعی این شهر دریاچه شورابیل در داخل شهر و دریاچه نئور، جنگل فندقلو پیکره سنگی بابا داوود عنبران و شهر توریستی سرعین در نزدیکی این شهر می‌باشد. از دیگر آبهای معدنی که اغلب مزین به زیباییهای بی نظیر طبیعی میباشند عبارتند از: سردابه، قوتورسویی، دودو، ایلاندو، مشه سویی، شابیل، قینرجه، ویلادره، خاخال سویی و... همچنین آبشارهاوعوارض طبیعی واقعادیدنی مانند آبشار لاتون واقع در منطقه کته کمه شهر آستارا، آبشار نره گر در روستای اسبو خلخال، آبشارسردابه، دریاچه واقع در قله سلطان سبلان، روستای زیبای نمهیل و سواحل رود قزل اوزن، جاده فوق العاده زیبای خلخال به اسالم، گردنه زیبای حیران و مراتع وسیع دامنه سبلان(ساوالان) و......