طرز تهیه نقشه سایه روشن در ArcMap
یکی دیگر از نقشه هایی که می‌توان از روی لایه‌های ارتفاعی تهیه کرد نقشه Hillshade یا همان نقشه سایه روشن است. این نقشه با فرض چگونگی قرار گیری ناهمواری ها در معرض تابش نور خورشید تهیه می‌شود.در اینجا نرم‌افزار شرایط مجازی را فراهم می‌کند تا کاربر با قرار دادن ناهمواریها در معرض تابش نور خورشید و در نظر گرفتن عواملی مثل جهت تابش، زاویه تابش و بلندای آفتاب مناطقی که در سایه یا در معرض تابش نور قرار میگیرند را به صورت سه‌بعدی تجسم کند.
در این نقشه ناهمواری هایی که در برابر تابش مستقیم قرار میگیرند روشن تر و ارتفاعات پشت به آفتاب تاریکتر خواهند بود. این نقشه در تجسم سه‌بعدی مناظر در هنگام تابش نور خورشید کاربرد دارند. در تهیه این نقشه چهار عامل دخالت دارند.
۱-ارتفاع خورشید(Altitude) : تعیین کننده زاویه تابش خورشید است. این زاویه بین ۰ تا ۹۰ درجه اندازه‌گیری می‌شود.در نرم‌افزار GIS برای زاویه تابش پیش‌فرض ۴۵ درجه در نظر گرفته شده است. (تصویر 2-22)
تصویر 2-22
۲-آزیموت خورشید 🙁Azimuth) تعیین کننده زاویه افقی خورشید جهت تابش به ناهمواریهاست. این زاویه از جهت شمال و در جهت چرخش عقربه‌های ساعت از ۰ تا۳۶۰ درجه قابل تغییر است. پیش‌فرض آن در GIS، ۳۱۵ درجه می‌باشد. دراین حالت منبع تابش نور در شمال غربی نقشه قرار می‌گیرد. (تصویر 2-23)
تصویر 2-23
3-شیب ناهمواری ها: شیب ناهمواریها سطحی بین ۰ تا۹۰ درجه را شامل می‌شود.
۴-جهات قرار گیری شیب: سطح جهات شیب متغیری بین ۰ تا ۳۶۰ درجه را شامل می‌شود.
2-4-1 ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی نقشه سایه روشن
• ﺑﺮای ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن ﻣﮑﺎن ﻫﺎی آﻓﺘﺎﺑﮕﯿﺮ و ﻣﮑﺎن ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎﯾﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد.
• در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﺎی ﺳﻪ ﺑﻌﺪی از اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺷﺪت ﻧﻮر و ﻣﺪت زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﮑﺎن ﺧﺎص از آﻓﺘﺎب ﺑﻬﺮه ﻣﯽ ﺑﺮد.
• ﮐﺸﻒ ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﺗﻌﺪاد ﺗﺼﺎدﻓﺎت راﻧﻨﺪﮔﯽ و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺑﺮروی ﺟﺎده.
• ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺗﻮزﯾﻊ ﮐﺎرﺑﺮی ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮ روی ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ.
• ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺟﻬﺖ ﻫﺎی ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺎز در ﺑﻨﺎﻫﺎی ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﯾﺎ ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻫﺎی ﻓﺼﻠﯽ.
• ﻣﮑﺎﻧﯿﺎﺑﯽ ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت ﺧﻮرﺷﯿﺪی از ﻧﻘﺎﻃﯽ ﮐﻪ از آﻓﺘﺎﺑﮕﯿﺮی ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮﺧﻮر دارﻧﺪ.
• ﻣﮑﺎﻧﯿﺎﺑﯽ آﻧﺘﻦ ﻫﺎی ﺗﻠﻔﻦ و رادار
2-4-2 طرز تهیه نقشه سایه روشن در ArcMap
ابتدا جعبه ابزار Hill shade را از مسیر زیر باز کنید. (تصویر 2-24)
Arc Toolbox>Spatial Analyst tools> Surface > Hill shade
تصویر 2-24
پنجره‌ای با همین نام باز می‌شود. (تصویر 2-25)
تصویر 2-25
1. لایه رستری را در پنجره Input Raster وارد کنید.
2. مسیر ذخیره آن را تعیین کنید.
3. منبع تابش نقشه در پنجره Azimuth (جهت زاویه) تعیین کنید.
4. پنجره Altitude را با پیش‌فرض ۴۵ درجه، تغییر ندهید.
5. گزینه انتخاب shadows Model مربوط به انتخاب سایه برای مدل سایه روشن است. اگر این گزینه فعال باشد پیکسل‌هایی که در سایه قرار میگیرند معادل صفر محسوب می‌شوند.
6. Zfactor در شرایطی که واحد نقشه و واحد ارتفاع یکسان نباشند عدد مربوطه برای یکسان سازی واحد ها وارد می‌شود. مثلاً اگر واحد اندازه‌گیری X و Y به متر اما ارتفاع برحسب فوت( Feet )باشد اگر در این پنجره عدد ۳۰۴۵/۰ را وارد کنید،واحد فوت به متر تبدیل خواهد شد.
بدین ترتیب نقشه سایه روشن ایجاد می‌شود. (تصویر 2-26)
تصویر 2-26
برگرفته از کتاب آموزش جامع و عملی ArcGIS مقدماتی و پیشرفته/ همراه با داده های تمرینی و نرم افزار
مولفان: سعید جوی زاده/ منیژه براهیمی / مسلم شمشیری/ میلاد قمرزاده
انتشارات آکادمیک-1398
تلفن تماس سفارش کتاب: 07132341477-09382252774
وبسایت: www.gisland.org
لینک سفارش کتاب: https://ketabpage.ir/shop/