نرم افزارهای متن باز

واژه متن‌باز (به انگلیسی Open Source)، در مقابل واژه متن‌‌بسته (به انگلیسی Closed Source)، در ‌واقع روشی برای تولید و انتشار نرم‌افزار است. اغلب به این‌گونه نرم‌افزارها نرم‌افزارهای آزاد متن‌باز یا Free Open Source Software به اختصار FOSS ‌گفته می‌شود.
به زبان ساده، هر برنامه رایانه‌ای که اجرا می‌کنیم، قبلا توسط یک یا چند برنامه‌نویس تولید می‌شود و پس از طی مراحل ترجمه به زبان ماشین (به انگلیسی Complie)، به یک برنامه قابل‌اجرا در محیط یک سیستم‌عامل تبدیل می‌شود. در ابتدای تولید نرم‌افزار (دهه ۷۰ میلادی) برنامه‌های رایانه‌ای به همراه کد منبع منتشر می‌شدند و استفاده‌کنندگان از نرم‌افزارها مشکلی برای تغییر آنها نداشتند. از اواخر دهه ۷۰ میلادی، تولیدکنندگان نرم‌افزار، شروع به بستن کدهای منبع‌شان کردند و به مشتریان گفتند که نمی‌توانید کد را ببینید و برای هر تغییری که در نرم‌افزار لازم دارید، باید از ما سرویس بگیرید. مایکروسافت اولین شرکت با ایده نرم‌افزارهای اختصاصی بود.
سطوح آزادی در نرم افزارهای متن باز
در نرم‌افزارهای آزاد متن‌باز که تکیه اصلی بر «آزادی» است، برای تولید نرم‌افزار از سیستم مشارکتی براساس تاییدیه‌های سلسله‌مراتبی استفاده و برای انتشار نرم‌افزار نیز مجوزهایی درنظر گرفته می‌شود. آزادی‌های نرم‌افزارهای آزاد متن‌‌باز را ریچارد استالمن (بنیان‌گذار جنبش نرم‌افزارهای آزاد در ‌سال ۱۹۸۴) در ۴ مورد خلاصه کرده است:
• آزادی صفرم: آزادی برای اجرای برنامه به هر قصدی
در اغلب نرم‌افزارهای اختصاصی، حق اجرای برنامه به هر قصدی وجود ندارد و کاربر فقط برای کاربردی که نرم‌افزار را تهیه کرده می‌تواند نرم‌افزار را اجرا کند.
• آزادی یکم: آزادی مطالعه کد منبع برنامه و ایجاد تغییرات دلخواه در آن
• آزادی دوم: آزادی انتشار مجدد برنامه که می‌تواند رایگان یا به ‌ازای دریافت پول باشد.
در واقع کلمه Free در FOSS به معنی «مجانی» نیست بلکه معرف Freedom یا آزادی است.
• آزادی سوم: آزادی تکثیر و نسخه‌برداری از برنامه
نرم‌افزارهای آزاد متن‌باز این اجازه را به استفاده‌کننده می‌دهند که از نرم‌افزار موردنظر به هر تعداد و هر منظوری که می‌خواهد نسخه‌برداری کند.
به عنوان یک نمونه از نرم‌افزارهای اختصاصی می‌توان به سیستم‌عامل Windows اشاره کرد و به‌ عنوان یک نمونه از نرم‌افزارهای آزاد متن‌باز می‌توان از سیستم عامل Linux نام برد.
پیشگامان متن‌باز (به انگلیسی Open Source Initiative) یا به اختصار OSI، تعریفی از نرم‌افزار متن‌باز در ۹ عبارت ارائه داده‌اند:
• نرم‌افزار باید بدون نیاز به حق امتیاز یا هرگونه پرداختی برای فروش، امکان توزیع به صورت آزاد را داشته باشد.
• کد منبع باید در دسترس باشد؛ اگر توزیع نرم‌افزار شامل کد منبع نیست، برنامه‌نویس باید بتواند نرم‌افزار را به ‌راحتی پیدا کند، تا امکان تغییر آنرا داشته باشد(برای مثال از یک صفحه‌ی وب، قابل download باشد.)
• اعمال تغییرات و کارهای بعدی روی برنامه امکان‌پذیر باشد و این برنامه‌های جدید را باید بتوان تحت همان شرایط برنامه‌ی اولیه و نرم‌افزار اصلی تکثیر کرد.
• نگهداری تمامیت کد منبع اولیه، چه با نیاز به تغییر جهت توزیع به عنوان فایل‌های وصله‌ای و چه با نیاز به وجود نگارش‌های متفاوت، ممکن باشد.
• هیچگونه تبعیض و تمایزی بین اشخاص و گروه‌ها وجود نداشته باشد.
• هیچگونه تبعیض و تمایزی بین هر فعالیتی که در راستای نرم‌افزار انجام می‌گیرد، وجود نداشته باشد.
• اجازه‌نامه باید به هر کسی که یک کپی از برنامه را دریافت می‌کند، نیز اختصاص یابد؛ بدون اینکه آنها نیاز به توافق و هماهنگی با اجازه‌نامه‌ی دیگری داشته باشند.
• اجازه‌نامه نباید به محصول یا توزیع خاصی اختصاص داشته باشد.
• اجازه‌نامه، نباید به دیگر نرم‌افزارهایی که در طول پروژه‌ی مجوزگرفته‌ی جاری، توزیع و تکثیر شده‌اند، تعلق بگیرد.
پیشگامان متن باز، فهرستی از اجازه‌نامه‌های مصوب را در سایت خود ارایه نموده است. در سپتامبر سال ۲۰۰۳، OSI فهرست حدود ۴۵ مجوز متن‌باز و FSF، ۵۶ مجوز آزاد را منتشر کرد. اغلب اینها، مثلاً GNUGPL و GNU Library یا LGPL در هر دو لیست وجود داشتند. GPL/LGPL محبوب‌ترین اجازه‌نامه‌های نرم‌افزارهای متن‌باز آزاد هستند.
تاریخچه
جنبش نرم‌افزار آزاد در سال ۱۹۸۳ آغاز شد. در سال ۱۹۹۸، گروهی از برنامه‌نویسان و متخصصین نرم‌افزار، اعلام کردند که اصطلاح «نرم‌افزار متن‌باز» به عنوان اصطلاحی که ابهام کمتری دارد و برای دنیای سازمانی راحت‌تر است، باید جایگزین «نرم‌افزار آزاد» شود. تولیدکنندگان نرم‌افزار ممکن است بخواهند نرم‌افزارهای خود را با یک اجازه‌نامه متن‌باز منتشر کنند، تا هر کس دیگری بتواند‌‌ همان نرم‌افزار را بسازد و یا از عملکرد داخلی آن سر در بیاورد. با نرم‌افزارهای متن‌باز به طور کلی هر کسی این امکان را دارد که اصلاحاتی در نرم‌افزار ایجاد کند، آن را به سیستم‌های‌عامل جدید و معماری‌های پردازشگر انتقال دهد، با دیگران به اشتراک بگذارد و یا در برخی موارد، آن را بازاریابی کند. «کاسون» و «ریان» دو دانشمندی بوده‌اند که دلایل اصولی زیر را برای استفاده از نرم‌افزارهای متن‌باز ذکر کرده‌اند:
• امنیت
• مقرون به صرفه بودن
• شفافیت
• دوام
• قابلیت همکاری با نرم‌افزارهای دیگر
• متناسب‌سازی با سیستم‌های داخلی کشور‌ها
مزایا و معایب استفاده از متن‌باز
گزارشی از موسسه تحقیقاتی Standish Group نشان می‌دهد که استفاده از مدل‌های نرم‌افزار متن‌باز، سالانه به صرفه‌جویی حدود ۶۰ میلیارد دلاری برای مصرف‌کنندگان منجر می‌شود. اما در حالی که بسیاری از کسب‌وکار‌ها و سازمان‌های دولتی اکنون از نرم افزارهای متن‌باز مانند Linux استفاده می‌کنند، مشخص است که مزیت این نرم‌افزار‌ها صرفا به «قیمت پایین»شان محدود نیست. اگر این‌گونه بود، شرکت‌هایی که طی رکود بزرگ اقتصادی اخیر این نرم‌افزار را در اختیار داشتند، به محض آغاز روند بهبود شرایط اقتصادی، به نرم‌افزارهای گران‌قیمت اختصاصی روی می‌آوردند.
نرم‌افزارهای متن‌باز، مزایای متعدد دیگری برای کسب‌وکار‌ها دارند که برخی از آن‌ها با ارزش‌تر از قیمت پایین این نرم‌افزار‌ها است. با این حال، کار‌شناسان و محققان این حوزه، معایبی را نیز برای این نرم‌افزار‌ها شناخته‌اند که در ادامه به ذکر برخی از آن‌ها می‌پردازیم.
مزایا
مهم‌ترین مزیت این نرم‌افزار‌ها، این است که به کسب‌وکار‌ها کمک می‌کنند که نفوذ بیشتری در بازار داشته باشند. شرکت‌هایی که از نرم‌افزارهای متن‌باز استفاده می‌کنند، می‌توانند یک استاندارد صنعتی ایجاد کرده و بنابراین به مزیت رقابتی دست یابند. همچنین وفاداری به تولیدکنندگان این نرم‌افزار‌ها، به دلیل احساس مالکیت آن‌ها در مورد محصول نهایی، حفظ می‌شود. به علاوه برای نرم‌افزارهای متن باز هزینه‌های بازاریابی و خدمات لجستیکی کمتری صرف می‌شود و به علاوه به شرکت‌ها کمک می‌کند همواره در برابر پیشرفت‌های تکنولوژی آگاه و به‌روز باشند.
این نرم‌افزار‌ها ابزارهای مناسبی برای ارتقای وجهه و محصولات بازرگانی شرکت‌ها محسوب می‌شوند. از دیگر مزایای این نرم افزار‌ها ایجاد پتانسیلی برای استفاده از تکنولوژی انعطاف‌پذیر‌تر و نوآوری سریع‌تر است. انعطاف‌پذیر است چون سیستم‌های ماژولار این امکان را برای برنامه‌نویس‌ها ایجاد می‌کنند که مثلا توانایی‌های جدید را به برنامه بیفزایند و نوآورانه است چون برنامه‌های متن‌باز، حاصل همکاری میان تعداد زیادی از برنامه‌نویسان مختلف است و ترکیب چشم‌اندازهای گوناگون، اهداف شرکتی و شخصی نوآوری را سرعت می‌بخشد. اعتبار این نرم‌افزار‌ها از آنجایی است که هزاران برنامه‌نویس مستقل می‌توانند اشکالات نرم‌افزار را تست و برطرف کنند. در ‌‌نهایت، نرم‌افزارهای آزاد می‌توانند هم‌راستا با نیازمندی‌های صرف فنی ایجاد شوند و نیاز به در نظر گرفتن فشارهای تجاری را که اغلب کیفیت نرم افزار‌ها را کاهش می‌دهند، ندارند. این فشار‌ها باعث می‌شود تولیدکنندگان نرم افزارهای قدیمی به جای اینکه به ملزومات امنیتی توجه کنند، توجه بیشتری به نیازهای مشتری داشته باشند، چون نیازهای امنیتی اغلب از دید مشتری پنهان است. نرم‌افزارهای آزاد از نظر کاربر مزایایی دارند. از جمله این مزایا می‌توان موارد زیر را برشمرد:
• عدم وابستگی به فروشنده
• امکان برطرف کردن اشکالات در محل
• امکان افزودن امکانات جدید مورد نیاز کاربر
• آزادی و نیز کسب درآمد از کار دیگران
از نظر تولید کننده نیز مزایای متعددی می‌توان برشمرد. از جمله اینکه:
• برنامه در دسترس عده بیشتری قرار می‌گیرد
• اشکالات برنامه سریعتر پیدا می‌شود
• برنامه به سرعت، بهتر و بهتر می‌شود
• تولید کننده بهتر می‌تواند توانایی‌های خود را نشان دهد
همچنین سایر آزادی‌هایی که به تولیدکنندگان این نرم‌افزارها داده می‌شود از جمله‌ی این مزایا می‌باشند. استفاده مجدد از کد، زمان تولید و توسعه را کاهش می‌دهد و نتایجی قابل پیش‌بینی فراهم می‌آورد. با دسترسی به کد منبع، عمر سیستم‌های متن‌باز و ارتقای آنها به طور نامتناهی قابل افزایش است.
معایب
گاهی اوقات گفته می‌شود که فرآیند توسعه متن‌باز ممکن است به خوبی تعریف نشود و مراحل فرآیند توسعه، مانند آزمودن سیستم و مستندسازی آن ممکن است نادیده گرفته شود. به هر حال، این مساله فقط در رابطه با پروژه‌های کوچک صدق می‌کند. به علاوه، برخی از نرم‌افزارهای معرفی‌ شده متن‌باز به قدری ناموفق بوده‌اند که کار‌شناسان و محققان نرم‌افزار هنوز نسبت به توانایی نرم‌افزارهای متن‌باز برای تولید سیستم‌های کیفی مجاب نشده‌اند. مهم‌ترین مشکلات این نرم‌افزار‌ها را فرآیند مبهم، تاخیر در عیب‌یابی و عدم وجود سند تجربی دانسته‌اند. همچنین طراحی یک مدل کسب‌وکار تجاری بدون عیب و نقص طبق الگوی متن‌باز، کار مشکلی است. از نظر امنیتی نیز، نرم‌افزارهای متن‌باز در مقایسه با دیگر نرم‌افزار‌ها، ممکن است به هکرها اجازه دهند در مورد ضعف‌ها یا روزنه‌های برنامه، راحت‌تر اطلاعات به دست آورند.
دانش متن باز چیست؟
همه روزه دانشمندان و دانشجویان دانشگاه‌های مختلف، در حال تحقیق و پژوهش هستند؛ بدون آنکه اطلاع دقیقی داشته باشند که شاید شخص یا اشخاص دیگری در سایر دانشگاه‌ها در حال انجام تحقیق مشابهی باشند. تصور کنید ۵ دانشمند ( دانش دوست و محقق ) در حال تحقیق پیرامون موضوعی مشابه باشند. هرکدام به تنهایی به نتایجی تقریبا مشابهی میرسند. (هزینه این پنج پروژه تحقیقاتی را مشابه در نظر بگیرید) حال اگر این محققین به جای حرکت موازی، با هم به تبادل اطلاعات می‌پرداختند، آیا نتیجه همین بود؟ بی گمان، پاسخ ما خیر خواهد بود. حال بیابید زمانی را در نظر بگیریم که این محققین نتایج تحقیقات دیگران را مطالعه و با هم تبادل نظر می‌کردند و سپس مرحله بعدی این تحقیقات را انجام می‌دادند. در این روش می‌بینیم که به جای تکرار یک تحقیق، طی شدن تنها یک مرحله و حصول نتیجه‌ای در یک سطح، پنج مرحله پیاپی طی می‌شود و نتیجه‌ی بدست آمده بسیار ارزنده و از سطح بالایی برخوردار خواهد بود. از جمله مزایای دانش متن‌باز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• کاهش هزینه‌های تحقیق و پیشرفت
• افزایش سطح علمی افراد جامعه
• افزایش سرعت پیشرفت‌های علمی در کشور
• افزایش فرهنگ هم‌اندیشی و اشتراک‌گذاری دانش
تاریخچه سامانه اطلاعات مکان متن باز
در اواسط ۱۹۸۰، استفاده از سامانه‌های اطلاعات مکانی در منابع طبیعی و حوزه های دفاعی، بخصوص در سازمان‌های دولتی رو به افزایش نهاد. سایر بخش‌ها مثل، دولت‌های محلی، مهندسی شهرسازی و تجارت نیز بطور جدی تکنولوژی را بکار می‌بستند. آینده روشن به نظر می‌رسید، ولی در میان کاربران، سرخوردگی به چشم می‌خورد. کاربران، قدرت و قابلیت ابزارهای جدید تحلیل‌های مکانی را دوست داشتند ولی هزینه‌های بالای نرم‌افزارها و محدودیت توسعه‌ی آن‌ها و همچنین عدم قابلیت تعامل با سایر سامانه‌های مکان‌مبنا، باعث سرخوردگی بهره‌برداران می‌گردید. با وجود آنکه محصولات تجاری در حوزه سامانه‌های اطلاعات مکانی در دسترس بود ولی به دلایل مالی مختلف، بعضی از سازمان‌ها، نرم‌افزارهای خاص خود را تولید می‌نمودند. اولین سامانه‌های اطلاعات مکانی متن‌باز از سال ۱۹۷۸ توسعه داده شدند. نرم‌افزار MOSS (خلاصه شده Map Overlay and Statistical System) به عنوان یکی از نرم‌افزارهای پیشگام، توسط وزارت کشور ایالات متحده، توسعه یافت. این نرم‌افزار بصورت متن‌باز بود و توانایی کار با داده‌های مکانی برداری (به انگلیسی Vector) را داشت. این نرم‌افزار، هم اکنون نیز قابل دریافت از اینترنت می‌باشد. برای دریافت نرم افزار MOSS می توانید به این نشانی مراجعه نمایید. از سال ۱۹۸۲ تا کنون نرم‌افزار GRASS GIS (خلاصه شده Geographical Resources Analysis Support System) به عنوان اولین نرم‌افزار اطلاعات مکانی متن‌باز که به مرحله تولید رسید و توانست با انواع داده‌های مکانی بصورت بردار و تصویر (به انگلیسی Raster) کار نماید. این نرم‌افزار از ابتدا در مهندسی تولید ارتش ایالات متحده شروع به توسعه نمود و سپس در دانشگاه‌های مختلفی در جهان استفاده شد. در سال‌های بعد نیز به مرور، نرم‌افزارهای متن‌باز دیگری تولید شدند که برای مشاهده جدول‌زمان تولید آنها می‌توانید به تاریخچه سامانه‌های اطلاعات مکانی مراجعه نمایید.
در سال ۱۹۹۲، اولین سازمان حامی سامانه‌های اطلاعات مکانی متن‌باز با نام بنیاد آزاد GRASS یا Open GRASS Foundation به اختصار OGF تاسیس شد. دو سال پس از آن، OGF ساختاردهی مجدد شد و تحت عنوان کنسرسیوم آزاد مکانی یا Open Geospatial Consortium به اختصار OGC به فعالیت خود ادامه داد. در سال ۲۰۰۶، بنیاد متن‌باز مکانی یا Open Source Geospatial Foundation به اختصار OSGeo با هدف پشتیبانی از توسعه و گسترش استفاده از سامانه‌های اطلاعات مکانی متن‌ّباز، تاسیس گردید. در ادامه با این دو سازمان بیشتر آشنا خواهیم شد.
بنیاد متن باز مکانی
بنیاد متن‌باز مکانی که به اختصار OSGeo نامیده می‌شود، به منظور پشتیبانی از توسعه مشارکتی و گسترش استفاده از نرم‌افزارهای متن‌باز اطلاعات مکانی، در فوریه ۲۰۰۶ ایجاد شده است. OSGeo، یک نهاد غیر انتفاعی می‌باشد. پشتیبانی‌های این نهاد شامل پشتیبانی‌های مالی، سازمانی و قانونی به منظور گسترش جامعه متن‌باز اطلاعات مکانی می‌باشد. هدف این بنیاد، تشویق همگان به استفاده و مشارکت در توسعه پروژه‌های جامعه محور، توسعه داده‌ها و آموزش‌ها می‌باشد. OSGeo شعار «قطب‌نمای متن‌باز شما» (به انگلیسی Your Open Source Compass) را سرلوحه کار خود قرار داده است. در حال حاضر، OSGeo چندین پروژه را در زیر چتر حمایتی خود دارد. برخی از این پروژه‌ها به شرح زیر می‌باشند:
در حوزه کتابخانه‌های مکانی
• Degree: یک چارچوب‌کاری (به انگلیسی Framework) بر پایه جاوا
• FDO: یک واسط برنامه‌نویسی کاربردی است که با زبان C++ بر پایه .NET تهیه شده است و به منظور برقراری ارتباط بین برنامه‌های کاربردی GIS و منابع داده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• GDAL/OGR: یک کتابخانه به منظور برقراری ارتباط بین برنامه‌های کاربردی GIS و منابع داده‌ها و کار با داده‌های مکانی برداری (به انگلیسی Vector) و تصویری (به انگلیسی Raster)
• GeoTools: یک جعبه ابزار (به انگلیسی Toolkit) بر پایه جاوا می‌باشد که به منظور توسعه برنامه‌های کاربردی GIS مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• GEOS: بخشی از JTS (یا Java Topology Suite) می‌باشد که با زبان C++ به منظور مدل‌سازی مکانی، توسعه داده شده است. JTS یک نرم‌افزار متن‌باز جاوا می‌باشد که به منظور مدل‌سازی سطوح اقلیدسی و هندسی و کار با مفاهیم آنها توسعه داده شده است.
• MetaCRS: تکنولوژی‌های مرتبط با سیستم‌های مختصات و تصویر
• libLAS: کتابخانه‌ای به منظور دسترسی به داده‌های LiDAR
• PostGIS: افزونه برای سامانه مدیریت پایگاه‌داده PostgreSQL به منظور پشتیبانی از داده‌ها و پردازش‌های مکانی
در حوزه Web Mapping
۲-۱- سمت سرویس‌دهنده
• GeoServer: نرم‌افزاری که با زبان جاوا و با استفاده از کتابخانه GeoTools ایجاد شده است و امکان به اشتراک‌گذاری و ویرایش داده‌های مکانی در محیط وب را فراهم می‌آورد.
• MapBuilder: یک نرم افزار مرورگر نقشه ها می باشد که از طریق مرورگرهای وب قابل دسترسی می باشد.
• Geomajas: یک سکوی متن‌باز به منظور توسعه سامانه‌های اطلاعات مکانی مبتنی بر وب می‌باشد.
• GeoMoose: محیط توسعه برای ایجاد و نمایش نرم‌افزارهای نقشه‌ای مبتنی بر وب یا فضای ابری
• MapFish: یک چارچوب‌کاری به منظور توسعه سامانه‌های اطلاعات مکانی‌مبتنی بر وب می‌باشد.
• MapServer: محیط توسعه برای ایجاد و نمایش نرم‌افزارهای کار با نقشه‌
۲-۲- سمت سرویس‌گیرنده
• OpenLayers: یک کتابخانه توسعه‌داده شده با زبان JavaScript به منظور تولید وب سایت‌های کار با داده‌های مکانی و پردازش‌های مرتبط با آنها
• Mapbender: یک چارچوب‌کاری که با استفاده از زبان برنامه‌نویسی مبتنی بر وب PHP و زبان اسکریپت‌نویسی JavaScript توسعه داده شده است. از این چارچوب‌کاری به منظور تولید نرم‌افزارهای مبتنی‌ بر وب برای کار با نقشه‌ها و داده‌های مکانی و همچنین پردازش‌های مرتبط با آنها در سمت سرویس‌گیرنده استفاده می‌شود.
• MapGuide Open Source: سکوی توسعه و انتشار نرم‌افزارهای نقشه‌ای
در حوزه Desktop Applications
• GRASS GIS: نرم‌افزاری با قابلیت‌های متنوع در زمینه کار با داده‌های مکانی از نوع تصویری و برداری، تجزیه و تحلیل‌های تصویری، برداری، سه بعدی و شبکه
• Marble: یک برنامه کاربردی سمت سرویسگیرنده می‌باشد که مبتنی بر وب اجرا می‌شود و به منظور کار با داده‌های مکانی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• QGIS: نرم‌افزاری به منظور کار با انواع منابع نقشه‌ای و انجام امور پردازشی بر روی آنها
در حوزه Metadata Catalogs
• GeoNetwork
پروژه های در حال توسعه
• Public Geospatial Data
• Education and Curriculum
• OSGeo Live
کنسرسیوم آزاد مکانی
کنسرسیوم آزاد مکانی (به انگلیسی Open Geospatial Consortium) که به اختصار OGC نامیده می‌شود متشکل از ۵۰۷ شرکت، سازمان‌ دولتی و دانشگاه‌ می‌باشد که بصورت تعاملی با یکدیگر به منظور توسعه استانداردهای مکانی، همکاری می‌نمایند. این استانداردها شامل راه‌حل‌هایی سازگار است که وب، فناوری اطلاعات و خدمات مکان‌محور را در استفاده از قابلیت‌های سامانه‌های اطلاعات مکانی، توانمند می‌سازند. این استانداردها به توسعه‌دهندگان تکنولوژی، این امکان را خواهند داد تا سرویس‌ها و نرم‌افزارهای اطلاعات مکانی پیچیده را به‌ سادگی ایجاد نمایند.
QGIS: نرم‌افزار قدرتمند متن‌باز سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)
همان‌طور که می دانید سیستم اطلاعات جغرافیایی کاربردهای بسیار زیادی در علوم زمین و وابسته دارد که همین موضوع لزوم پرداختن دقیق‌تر به این سیستم به‌خصوص بهترین نرم‌افزار کاربری را نشان می‌دهد.
ابتدا باید این توضیح را مطرح کنم که نرم‌افزار QGIS(Quantum GIS) از سری نرم‌افزارهای متن‌باز (open source)، نوشته‌ شده تحت استانداردهای لینوکس است و قابلیت‌های بسیار فراوانی داراست اما سؤالی که ذهن هر کس را ممکن است درگیر کند اینکه چرا با وجود نرم‌افزار دیگری مانند ARCGIS محصول شرکت ESRI که قابلیت‌های مشابهی داراست و تقریباً برای اکثر کاربران شناخته‌شده ادعایی مبنی برقوی تر بودن QGIS مطرح می‌شود است.
در گام نخست اگر کمی در مورد تاریخچه لینوکس و نرم‌افزارهای آزاد، همچنین گسترش روز افروز کاربر درزمینه های مختلف مطالعه میکنیم؛ بعد از سال ۱۹۹۱ که کرنل لینوکس توسط لینوکس توروالدز بر پایه مینی کس نوشته و به جنبش جامعه نرم‌افزارهای آزادی که استالمن معروف به GNU که در ۱۹۸۴ آغاز کرده بود معرفی شد تا به امروز متوجه می‌شویم در سراسر جهان کاربران این سیستم‌عامل در حال گسترش است به‌ صورتی که نیمی از سرورهای اینترنتی (گوگل، تویتر، آمازون و…)، اکثر گوشی‌ها و تلویزیون‌های هوشمند (اندروید و…)، تقریباً تمام ابرکامپیوترهای جهان امروز از آن استفاده می‌کنند.
درگام بعدی باید از این منظر به نرم‌افزارهای آزاد و بخصوص QGIS نگاه کرد که، جدا از کاربری‌های فراوان ذکرشده ادعای مناسب‌ترین، جهت اهداف پژوهشی و آموزشی دور از واقعیت نیست. پشتیبانی فلسفه GNU از لینوکس باعث شده جامعه‌ای چند هزارنفری (۸۰۰۰ نفر تا سال ۲۰۰۵) آماده پشتیبانی و پاسخ‌گویی مستقیم به خطاها و مشکلات در تمام سطوح وجود داشته باشد. در مورد QGIS سایت gis.stackexchange.com:// https که تا به امروز ۲۲ هزار سؤال و پاسخ درزمینه های مختلف این نرم‌افزار در آن وجود دارد در رأس فوروم های رسمی مربوط به آن است.
بعلاوه در برخی موارد ایده‌هایی که در QGIS مطرح‌شده و به مرحله تولید رسیده بعد از استقبال کاربران در نسخه‌های بعدی ARCGIS نیز مشاهده‌ شده. برای مثال Openlayers یکی از پلاگین های معروف QGIS است که ایده استفاده از لایه‌های نقشه آنلاین اینترنتی را به‌جای نرم‌افزاری جداگانه در دسکتاپ موجود نرم‌افزار را ساخته‌ و پرداخته کرد، سپس شرکت ESRI در نسخه ۱۰ این قابلیت را به ARCGIS اضافه نمود.
درنهایت جدول زیر برای مقایسه قابلیت‌های دو نرم‌افزار فوق الذکر طراحی‌شده تا بهتر بتوان مقایسه‌ای بین این دو انجام داد. هرچند که در آینده‌ پژوهشی و آکادمیک نه‌تنها در ایران و به علت هزینه بالا و اختلاف قیمت ارزها، بلکه در جهان قطعاً QGIS پیروز این نبرد خواهد بود.

دوره‌های جامع آموزش GIS

همراه با فیلم و کتاب، با متد آسان و کاربردی توسط دکتر سعید جَوی زاده نویسنده بیش از ۱۰ کتاب در زمینه GIS
با عضویت در مؤسسه‌ی ما و گذراندن دوره‌ی آموزشی فوق از شرکت در کارگاه رایگان دو روزه مقاله نویسی بهره مند گردید.
دوره‌ی آموزشی شامل:

آشنایی با مفاهیم سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)
آشنایی با روش انجام یک پروژه GIS
آشنایی با منابع و جمع آوری داده های مکانی و توصیفی
روش های ذخیره یک پروژه در نرم افزار GIS
ژئورف یا زمین مرجع کردن
طریقه رقومی کردن
کار با لایه های CAD
ایجاد DEM
ایجاد نقشه شیب
ایجاد نقشه جهت شیب
مدلسازی
مکان یابی
پهنه بندی
انواع روش های درون یابی (Interpolate )
آشنایی با روش های طبقه بندی (Recelassify)
ایجاد نقشه هم دما ، هم باران ، هم ارتفاع
ایجاد توپولوژی

موسسه‌ی علمی تحقیقاتی چشم‌انداز هزاره سوم ملل شیراز
دکتر سعید جَوی‌زاده
استان: تهران _ فارس
شهر : تهران _ شیراز
آدرس : تهران،میدان ولی‌عصر، ولی‌عصر شمالی، کوچه شهامتی، پلاک ۲۹ –
شیراز، خیابان برق، کوچه برق یک، پلاک ۴۱۳، موسسه چشم‌انداز
تلفن ثابت : 07132341477
فکس: 07132341477
همراه : 09382252774
ایمیل: sjavizadeh@yahoo.com
سایت : www.gisland.org
کانال تلگرام: saeedjavizadeh@
کانال اینستا گرام:saeedjavizadeh@

سیستم اطلاعات جغرافیایی, قدرتمندترین نرم افزا