معرفی استان سیستان و بلوچستان

باید بگم که:استان سیستان و بلوچستان پس از استان کرمان به عنوان دومین استان پهناور کشور در جنوب شرقی کشورمان قراردارد. این استان با حدود ۱۸۰٬۷۲۶ کیلومتر مربع وسعت کمابیش اندازه کشور سوریه وسعت دارد و بیش از ۱۱ درصد مساحت ایران را دربرمی‌گیرد. استان سیستان و بلوچستان از دو منطقه مجزا تشکیل گردیده است. منطقه بلوچستان با ۱۷۲۳۰۵ کیلومتر مربع وسعت و از شهرستان‌های زاهدان، خاش، سراوان، ایرانشهر، نیکشهر، چابهار، سرباز، کنارک، دلگان، زابلی، سیب وسوران، قصر قند، فنوج، تشکیل می‌گردد.
منطقه سیستان نیز شامل شهرستان‌های زابل، زهک، نیمروز، هامون و هیرمند می‌باشد و ۱۵۹۱۷ کیلومترمربع مساحت دارد. مجواری استان با کشور‌های افغانستان و پاکستان با وجود بازار‌های مصرف بی رقیب از یک سو و شرایط خاص حاکم بر آن کشور‌ها از سوی دیگر، این استان را از اهمیت فراوانی برخوردار ساخته است.

اقوام و مذاهب

حالا به بررسی اقوام و مذاهب این استان بپردازیم:سیستان به مردم منطقه‌ای (سکاها) گفته می‌شد که در اطراف رود هیرمند ساکن بودند و بخشی از سیستان در افغانستان امروزی است که قبلا جزو ایران بوده‌است (ادامه رود هیرمند و بخش اعظم ان در افغانستان است) و بخشی دیگر در شهرستان‌های زاهدان و زابل. بلوچ‌ها (مکاها) قومی دیگر بودند با فرهنگ متفاوت از سکا‌ها در مکران سکونت داشتند؛ که بعد‌ها به دلایل نامعلوم به بلوچستان تغییر نام یافت. مردم استان سیستان و بلوچستان از قومیت‌های سیستانی و بلوچ می‌باشد که سیستانی‌ها به زبان زبان فارسی با لحجه سیستانی حرف می‌زنند و پیرو دین اسلام با مذهب شیعه می‌باشند و بلوچ‌ها به گویش بلوچی تکلم می‌کنند و پیرو اسلام و مذهب سنی می‌باشند.

جغرافیا

حالا رسیدیم به بحث جغرافیایی:سیستان و بلوچستان ۱۱۰۰ کیلومتر مرز با کشور‌های پاکستان و افغانستان و ۳۰۰ کیلومتر مرز آبی با دریای عمان دارد و تنها استان ایران است که با پاکستان مرز مشترک دارد و همچنین به دلیل قرار گیری در موقعیت راهبردی و ترانزیتی از اهمیت فراوانی برخوردار است .

این استان بیشتر آب و هوای گرم و خشک دارد، اما در عین حال از تنوع آب و هوایی و اقلیمی ویژه‌ای برخوردار است و مناطق کوهستانی، جنگلی و باتلاقی نیز در این استان پهناور به چشم می‌خورد.

مرکز استان

مرکز استان سیستان و بلوچستان:زاهِدانْ یکی از کلان‌شهرهای ایران و مرکز استان سیستان و بلوچستان است. این شهر در منطقهٔ بلوچستان قرار دارد. نام پیشین شهر «دزدآب» بوده که در زمان رضا شاه به «زاهدان» تغییر یافته‌است. زاهدان از سمت شمال به شهرستان زابل واز سمت جنوب به شهرستان خاش، از سمت شرق به کشورهای افغانستان و پاکستان و از سمت غرب به شهرستان فهرج منتهی می‌شود. آب و هوای زاهدان در بیشتر روزهای سال گرم و خشک است. شب‌های تابستان آب و هوای این شهر رو به سردی می‌گراید. آب آشامیدنی زاهدان لوله‌کشی آب شیرین است و از طریق انتقال آب از شهرستان زابل تأمین می‌گردد. زاهدان به جهت مرزی بودن، از موقعیت استراتژیک جغرافیایی و تجاری و نظامی و شرایط خاص برخوردار است؛ به گونه‌ای که از یک‌سو راه‌آهن پاکستان که از مرز میرجاوه وارد ایران می‌شود و از سوی دیگر راه‌آهن سراسری ایران به این شهر منتهی می‌شود؛ و از سوی دیگر در نزدیکی به میل سه جانبهٔ ایران و پاکستان و افغانستان قرار دارد.

موقعیت راهبردی استان

 موقعیت استراتژیک این استان:استان سیستان و بلوچستان با داشتن موقعیت راهبردی بازرگانی و ترانزیتی و دارا بودن کشاورزی و باغبانی (به ویژه میوه‌های استوایی و گرمسیری) و همچنین جاذبه‌های فراوان تاریخی و طبیعی و نیز صنعت در حال رشد از توانایی و ظرفیت فوق‌العاده‌ای برای توسعه و آبادانی برخوردار است.

شهرستان‌های استان

شهرستان های این استان شامل کدام شهرها هستند:استان پهناور سیستان و بلوچستان دارای ۲۰ شهرستان و شهرستان زاهدان مرکز استان می‌باشد. منطقه بلوچستان جنوب استان را در برگرفته است و از ۱۵ شهرستان (زاهدان، میرجاوه، خاش، سراوان، ایرانشهر، نیکشهر، چابهار، سرباز، کنارک، دلگان، مهرستان، سیب وسوران، بمپور، قصر قند، فنوج) تشکیل می‌گردد. منطقه سیستان نیز شمال استان را در برگرفته است و شامل ۵ شهرستان (زابل، زهک، نیمروز، هامون و هیرمند) می‌باشد.

تاریخچه استان

حالا به بررسی پیشینه اشاره بپردازیم:سرزمین اساطیری سیستان و بلوچستان از دو ناحیه شمال و جنوب تشکیل شده است. سیستان امروزی که قسمت شمالی استان را در برمی گیرد و سرزمین بلوچستان امروزی که ناحیه جنوبی استان را تشکیل می‌دهد.  

بنادر استان

بنادر این استان پهناور:بنادر شهید بهشتی و شهید کلانتری چابهار در فاصله ۵ کیلومتر از یکدیگر قرار گرفته اند. با توجه به نتایج حاصل از مطالعات توسعه محور شرق، عمده‌ترین امکان ایجاد کار و اشتغال برای ساکنان استان، به دلیل کم آبی و طبیعت خشک این سرزمین بخش تجارت و حمل و نقل می‌باشد که در این خصوص بنادر چابهار با توجه به شرایط جغرافیایی و منطقه‌ای خود و نیاز کشور‌هایی همانند افغانستان و همسایگان شمالی کشور می‌تواند به عنوان تنها دروازه تأمین کننده ارتباط این کشور‌ها با آب‌های آزاد و دسترسی به سایر کشور‌های جهان مطرح باشد.

شهرستان چابهار با مساحت ۱۳۱۶۲ کیلومتر مربع حدود ۷ درصد مساحت استان را به خود اختصاص داده است. این شهرستان در جنوب استان سیستان و بلوچستان قرار گرفته و فاصله مرکز شهرستان تا مرکز استان ۶۸۲ کیلومتر است. این شهرستان دارای ۲ مرکز شهری، ۳ بخش ۷ دهستان و ۵۴۳ آبادی دارای سکنه است.  بندر چابهار به عنوان یکی از بنادر مهم کشور در بخش شمالی دریای عمان واقع شده واز دیر باز کانون داد و ستد، تجارت و دریانوردی بوده است. از نقطه نظر مبادلات بازرگانی بندر چابهار به علت موقعیت استرتژیک و دستیابی به آب‌های آزاد بین المللی جایگاه ویژه‌ای در انجام مبادلات کشور با سایر کشور‌های منطقه دارد.

با توجه به بررسی های به دست آمده از مطالعات توسعه محور شرق،  عمده‌ترین امکان ایجاد کار و اشتغال برای ساکنان استان، به دلیل کم آبی و طبیعت خشک این سرزمین بخش تجارت و حمل و نقل‌ می‌باشد که در این خصوص بندر چابهار با توجه به شرایط جغرافیایی و منطقه‌ای خود و نیاز کشور‌هایی همانند افغانستان و همسایگان شمالی کشور می‌تواند به عنوان تنها دروازه تأمین کننده ارتباط این کشور‌ها با آب‌های آزاد و دسترسی به سایر کشور‌های جهان مطرح باشد.  شهرستان‌های چابهار و کنارک با دارا بودن ۳۱۵ کیلومتر ساحل با دریای عمان بین تمام شهرستان‌های کشور موقعیت منحصر به فردی دارند. این مقدار خط ساحلی حدود یک ششم کل مرز‌های جنوبی کشور است. اما امتیاز چابهار نسبت به سایر بنادر و جزایر خلیج فارس،  تماس مستقیم و بدون واسطه سواحل مکران با آب‌های آزاد است.
بندر چابهار در حال حاضر شامل ۲ بندر شهید بهشتی و شهید کلانتری است که در فاصله ۵ کیلومتر از یکدیگر قرار گرفته اند.
عملیات اجرایی بندر شهید کلانتری که یکی از دو بندر مهم چابهار میباشد، از سال ۶۲ بطور جدی آغاز و باتکمیل ۴ پست اسکله فلزی در سال ۶۲ عملاً به بهره برداری رسید و بندر شهیدبهشتی نیز به عنوان دومین بندر مهم چابهار در سال ۶۱ با توجه به شرایط خاص حاکم بر خلیج فارس (جنگ تحمیلی عراق بر علیه ایران) و با تاکید دولت بر لزوم داشتن بندر در خارج از تنگه هرمز و خلیج فارس احداث گردید.
بندر چابهار در حال حاضر شامل ۲ بندر شهید بهشتی و شهید کلانتری است که در فاصله ۵ کیلومتر از یکدیگر قرار گرفته اند. 

کشاورزی در استان

وضعیت کشاورزی دراستان:استان سیستان و بلوچستان برای فعالیت‌های زراعی در تمام فصول سال شرایط مساعد دارد. در شهرستان سراوان خرما، مهمترین محصول کشاورزی است.  شهرستان سراوان با دارا بودن نخلستان‌های عظیم به عنوان قطب تولید خرما و در نوع خود بهترین خرمای مضافتی ایران را داراست. ۶۰ نوع مختلف از خرما در این شهرستان کشت می‌شود که در نوع خود بی نظیر است. خرمای مضافتی داودی، مضافتی معمولی، ربی سیاه هسته، زرد دان، ربی معمولی، حلیله، راسکوائی، دنبه، ودرود، گرارمال، ربی دان، یک مشتی، رنگنو، ماکیلی، گوزلو، حلیله دان، شندشکن، پیو، مرس، سراسپید، دیداری، سبزو، خشکیج، بهن لدی، وش کنک، ببگمه جنگی، پیمازو، سونت گراگ، زرد دان شهر، جرپان، سکی دان، چرپان بادو، هادوکی، پشتو، گهربا، دگو، کلوت، ساپو، کروچ بی هسته، کلگی، برنی، وشتام، دراز دان، گلدو، جوزبولک، کیاس کنک، وشدان، جوابنزین، شکری کنک، شکری، ابو  از مشهور‌ترین انواع خرمای شهرستان سراوان می‌باشند. دیگر محصولات از قبیل: گندم، محصولات گلخانه‌ای و جو، انار، انگور، برنج، پرتقال، لیمو، گوجه نیز در شهرستان سراوان کشت می‌شود.

در حال حاضر عمده‌ترین محصولات مورد کشت در بخش باغی شهرستان چابهار شامل موز، انبه، چیچک، لیمو، گواوا و کنار و در بخش زراعی، سبزی و صیفی و محصولات جالیزی می‏باشد. همچنین میوه‌هایی همچون نارگیل و خربزه درختی  را دارا می‌باشد.
محصولات شهرستان میرجاوه با توجه به تفاوت‌های اقلیمی در سه بخش آن متنوع هستند. در بخش ریگ ملک و مرکزی در بخش محصولات زراعی بیشتر گندم، جو، ذرت، یونجه و در بحث باغداری بیشتر نخل خرما وجود دارد. ولی در بخش لادیز با توجه به لطافت هوا در این بخش و وجود منابع آبی درکوهستان‌ها انواع و اقسام محصولات زراعی باغی به عمل می‌آیدکه عمده محصولات زراعی عبارتند از: گندم، جو، ذرت، یونجه، کلزا، پیاز، گوجه فرنگی، نخود، عدس، لوبیا  و محصولات جالیزی. در بحث باغداری تمام میوه‌های سردسیری و حتی خرما دربخش لادیز بعمل می‌آید که مواردی از آن عبارتند از::زرد آلو، آلو، هلو، شلیل، گردو، بادام، آلبالو، گیلاس، زرشک و انواع و اقسام میوه‌های دیگری مثل توت، شاه توت و ...   بعمل می‌آید.
از جمله محصولات کشاورزی شهرستان فنوج نیز می‌توان به گونه‌های مختلف خرما-انواع مرکبات-انگور-انار و همینطور محصولات زراعی نظیر یونجه، انواع حبوبات، تنباکو، برنج و... اشاره نمود. همچنین چندگونه گیاهی منحصر به فرد نیز در شهرستان فنوج وجود دارد: ۱-آلوورا یا صبر زرد (شگلم) که دومین محصول پرفروش در جهان می‌باشد. ۲-درخت گز روغن که به معجزه عالم گیاهی معروف بوده و در ارتفاعات و برروی صخره‌ها رشد می‌کند. ۳- بنه یا پسته کوهی و کسور . 

مردم شناسی استان سیستان و بلوچستان

مردم شناسی این استان:مجموعه اقوام ساکن در استان سیستان و بلوچستان همراه با سنن و شیوه‌های خاص زندگی، به تنهایی یکی از جاذبه‌های بی نظیر این منطقه است. زندگی ایلی با الگوی سکونت و آداب و رسوم ویژه، مورد علاقه دیدارکنندگان داخلی و خارجی است. نحوه معیشت و زیست، الگو‌های سکونت و باورداشت ها، سنت‌ها و آداب و رسوم از جمله جاذبه‌های دیدنی این شیوه زندگی است.