برای نمایش سه بعدی داده های رستری ابتدا وارد محیط Arc Scene شوید.برای وارد شدن به محیط Arc Scene ابتدا در سیستم ویندوز خود بروی All programs کلیک نمایید
ابتدا بروی ArcGIS کلیک نمایید و وارد Arc Scene شوید
نرم افزار Arc Scene باز می شود که شکل آن را در شکل زیر مشاهده می کنید
در نوار استاندارد بروی add data کلیک نمایید و DEM مورد نظر خود را انتخاب و سپس بروی Add کلیک نمایید تا به محیط نرم افزار اضافه شود.
DEM مورد نظر به محیط نرم افزاریArc Scene اضاقه می شود
در قسمت Table of contents بروی DEM مورد نظر راست کلیک نمایید و سپس بروی Properties کلیک نمایید
نکته:
اگر Table of contents فعال نبود می توانید با دو روش به Table of contents دسترسی پیدا نمایید.
روش اول:
در منوی اصلی بروی Windows کلیک نمایید و بروی Table of contents کلیک نمایید
روش دوم:
در نوار ابزار استاندارد بروی Table of contents کلیک نمایید
پنجره ای با نام layer properties باز می شود که بعد از باز شدن پنجرهی مذکور به سربرگ Base Heights رفته گزينه ی Floating on a Custom Surface را فعال و سپس بر روی ok کلیک نمایید.
نکته:
وقتی این پنجره باز می شود بطور پیش فرض بروی عبارت no elevation value from a surface است که باید آن را بروی گزینه Floating on a Custom Surface بگذارید
DEM مورد نظر به صورت نمایش داده می شود که در شکل زیر مشاهده می کنید.
برای اینکه DEM مورد نظر بصورت رنگی نمایش داده شود می توانید بروی نماد DEM در قسمت TOC کلیک نمایید
بعد از باز شدن پنجره select color ramp بر قسمت color ramp رنگ مورد نظر خود را انتخاب نمایید.
سپس بروی ok کلیک نمایید.dem مورد نظر به صورت رنگی در محیط Arc sceneنمایش داده می شود
برای اینکه dem مورد نظر را با اغراق بیشتر نمایش دهید در table of contents بروی Data fram راست کلیک نمایید و سپس بروی گزینه scene properties کلیک نمایید
بعد پنجره ای با نام scene properties باز می شود بروی سربرگ General کلیک نمایید و سپس در قسمت vertical exaggeration می توانید عدد مورد نظر خود را انتخاب و بر روی ok نمایید
DEM مورد نظر با اغراق بیشتری نمایش داده می شود و باعث بهتر دیده شدن پستی و بلندی های منطقه مورد مطالعه می شود و می توانید بروی منطقه خود به مطالعه بیشتری بپردازید.
برای مطالعه بیشتر:
مدل رقومی ارتفاع ( DEM )
مدل رقومی ارتفاع (DEM) مدلی دیجیتال یا نمایشی سهبعدی از سطح زمین است که معمولا برای نمایش ناهمواریهای زمین و با استفاده از دادههای ارتفاع از سطح دریا تهیه میشود. در واقع مدل رقومی ارتفاع پستی و بلندی زمین را توسط یک شبکه سلولی نمایش می دهد. هر سلول(پیکسل) از این شبکه با یک کد رقمی که نشان دهنده میانگین ارتفاع سطح درون آن پیکسل می باشد، مشخص میگردد. به عبارتی سطح زمین را به صورت پهنه های دیجیتالی در نظر گرفته و ارتفاع هر سلول در خود سلول ذخیره می شود و بسته به منبعی که DEM تهیه می شود دقت آن متفاوت است. دقت را می توان برای هر سلول با دقت ارتفاعی و دقت مکانی نام برد. که دقت مکانی مربوط به اندازه ضلع هر سلول می باشد که هر چه کوچکتر باشد دقت بالاتر است و دقت ارتفاعی عبارت است از تشخیص حداقل ارتفاع در هر سلول که توسط ماهواره قابل قابل اندازه گیری و شناسایی باشد می باشد. در اندازه گیری دقت مکانی در واقع هر ثانیه معادل 30 متر می باشد. برای مثال اندازه دقت مکانی یا هر سلول مدل رقومی ارتفاعی با دقت 3 ثانیه برابر با 90 متر در 90 متر می باشد.
منابع زیادی برای تولید یک DEM وجود دارد. یکی از این منابع تصاویر ماهواره ای می باشند. DEM هایی که از این تصاویر استخراج می گردند، بسته به نوع تصاویر قدرت تفکیک (resolution) متفاوتی دارند. به عنوان مثال رزولوشن DEM استخراج شده از سنجنده IKONOS، ۵-۲ متر، SPOT، ۱۰-۵ متر و ASTER، ۲۵-۱۵ متر می باشد. DEM ها می توانند به دو صورت رستر یا وکتور (TIN) نمایش داده شوند
کاربرد DEM
DEM در علوم زمین، زیست محیطی و مهندسی دارای کاربردهای زیادی است. اول باید مشخص شود که چه نوع اطلاعاتی باید از DEM استخراج شود و دیگر اینکه این اطلاعات معمولاً در کجا مورد استفاده قرار میگیرند. در آینده DEM تبدیل به یک راهکار عملی میشود که در کاربردهای مختلفی مثل توسعه تکنولوژیکی گرافیک کامپیوتری و نمایش، تئوری های فضایی و پایگاه دادهها مورد استفاده قرار میگیرد. بیشترین کاربرد DEM در موارد زیر است:
1- تهیه نقشه شیب
یکی از کاربردهای DEM تولید نقشه شیب است. شیب برای هریک از سلولها (در مدل رستری) و مثلث های کوچک (در مدل برداری) ، براساس ارتفاع نقاط و فاصله آنها برحسب درجه ویا درصد محاسبه میشود. بطوری که ارزش هر سلول یا مثلث در نقشه شیب، معادل شیب متوسط آن در جهات مختلف خواهد بود.
2- تهیه نقشه جهت شیب
جهت به مفهوم آزیموت خط بزرگترین شیب هر سلول یا واحد کوچک مثلثی مدل رقومی ارتفاع است. دامنه ارزش ها در نقشه جهت بین صفر تا 360 درجه است. این نقشه ها را میتوان به طبقات چهار یا هشت گانه طبقه بندی نمود.
3- نقشه هیپسومتری
نقشه هیپسومتری یا طبقات ارتفاعی میتواند از روی DEM تولید شود. درواقع یک نقشه هیپسومتری نقشه ای است که در آن ارتفاعات موجود در یک منطقه به چند کلاس طبقه بندی شده باشند.
تعداد طبقات ارتفاع از سطح دریا و نوسان این طبقات نیز بستگی به شرایط زیر دارند:
– هدف بررسی ارتفاعات
– وضعیت ژئومورفولوژی و شکل حوزه آبخیز
– نوع کاربری های مورد انتظار برای ارزیابی و برنامه ریزی سرزمین
– مقیاس نقشه
– میزان همبستگی جامعه های گیاهی با ارتفاع از سطح دریا
4- تهیه نقشه واحدهای شکل زمین
شکل زمین که نمایش دهنده واحدهای همگن است، به کمک نقشه های شیب، جهت و ارتفاع به دست آمده و شامل واحدهای طبیعی زمین است و هر واحد یا بخش از زمین، شکل سه بعدی منحصر به خود را دارد.
از این نقشه میتوان برای تفکیک واحدهای فیزیوگرافی و تهیه نقشه توزیع خاکها در یک ناحیه استفاده نمود. همچنین این نقشه در شناسایی منابع اکولوژیکی و ارزیابی توان اکولوژیکی کاربرد دارد.
5- نقشه سایه روشن
نقشه سایه روشن یا همان Hill Shade نشان دهنده پستی و بلندی های زمین است که از شبیه سازی موقعیت ارتفاع و آزیموت خورشید، به دست آمده است.
6- مدلهای هیدرولوژیکی
میتوان متغیرهای موردنیاز برای مدلسازی هیدرولوژیکی، مانند جهت جریان و تراکم جریان را با استفاده از DEM تهیه نمود.
7- تهیه نقشه حوزه و زیرحوزه های آبخیز
تعیین و تکلیف حوزه ها با استفاده از DEM منطقه به راحتی امکان پذیر است. در اینحالت باتوجه به جریان و زهکش حوزه میتوان اقدام به استخراج زیرحوزه ها نمود.
8- ترسیم میدان دید
به کمک DEM میدان دید یا همان View Point یا View shed را نیز میتوان مشخص نمود. این عمل برای مکانیابی دکل های مخابراتی، پست های دیدبانی و … میتواند مفید باشد.
9- تعیین خط دید
خط دید یا بعبارتی Line Site را میتوان با استفاده از DEM منطقه تهیه نمود. این خط درواقع خط بین مشاهده کننده و هدف است و مناطقی را که در این مسیر قابل رؤیت اند نشان میدهد.
10- تعیین حجم خاکبرداری و خاکریزی
به کمک مدل رقومی ارتفاع میتوان میزان خاکبرداری و خاکریزی را نسبت به یک سطح معین محاسبه نمود. همچنین میتوان تغییرات ارتفاعی ایجاد شده در دو زمان مختلف را برای یک منطقه بصورت یک لایه رستری نمایش داد.