دوره آموزشی جامع و کاربردی ArcGIS: از مبتدی تا متخصص، کلید تسلط بر اطلاعات جغرافیایی و تحلیل‌های فضایی پیشرفته

دوره آموزشی جامع و کاربردی ArcGIS: از مبتدی تا متخصص، کلید تسلط بر اطلاعات جغرافیایی و تحلیل‌های فضایی پیشرفته

مقدمه در دنیای امروز که داده‌ها نقش محوری در تصمیم‌گیری‌ها ایفا می‌کنند، اطلاعات مکانی و تحلیل‌های فضایی اهمیتی بی‌بدیل یافته‌اند. سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS) به عنوان فناوری‌های قدرتمند، این امکان را فراهم می‌آورند تا حجم عظیمی از داده‌های جغرافیایی را “خلق، مدیریت، تحلیل و در قالب نقشه نمایش دهیم”. ArcGIS، به عنوان یکی از “برترین نرم‌افزارهای GIS جهان” و محصول شرکت Esri، پیشگام این حوزه از سال ۱۹۶۹ بوده و به طور مداوم در حال تکامل و حمایت از سازمان‌ها در سراسر جهان برای حل مشکلات پیچیده با استفاده از قابلیت‌های GIS است. این نرم‌افزار نه تنها به کاربران کمک می‌کند تا “الگوها، روابط و زمینه جغرافیایی” را درک کنند، بلکه منجر به “بهبود ارتباطات، کارایی، مدیریت و تصمیم‌گیری” می‌شود.

مدرس دوره آموزشی دکتر سعید جوی‌زاده کوچ پژوهشی سابقه:

بیش از ۲۵ سال تجربه در حوزه سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از دور، با تمرکز بر کاربردهای پژوهشی و عملی. ایشان به عنوان یک کوچ پژوهشی، به دانشجویان و متخصصان کمک کرده‌اند تا دانش تئوری را به مهارت‌های کاربردی تبدیل کنند و در پروژه‌های پیچیده به موفقیت دست یابند. شماره تماس: ۰۹۱۲۰۴۳۸۸۷۴ وب‌سایت: www.gisland.org پست الکترونیک: saeedjavizadeh@gmail.com

مدرس دوره آموزشی دکتر سعید جوی‌زاده کوچ پژوهشی سابقه:

بیش از ۲۵ سال تجربه در حوزه سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از دور، با تمرکز بر کاربردهای پژوهشی و عملی. ایشان به عنوان یک کوچ پژوهشی، به دانشجویان و متخصصان کمک کرده‌اند تا دانش تئوری را به مهارت‌های کاربردی تبدیل کنند و در پروژه‌های پیچیده به موفقیت دست یابند. شماره تماس: ۰۹۱۲۰۴۳۸۸۷۴ وب‌سایت: www.gisland.org پست الکترونیک: saeedjavizadeh@gmail.comاز ۲۵ سال تجربه تحقیقاتی و کاربردی در زمینه GIS، دکتر سعید جوی‌زاده کوچ پژوهشی، این دوره آموزشی جامع و کاربردی را طراحی کرده است. هدف این دوره، ارائه یک مسیر یادگیری ساختاریافته و عمیق برای تسلط بر ArcGIS است، به گونه‌ای که شرکت‌کنندگان بتوانند از قابلیت‌های گسترده این نرم‌افزار برای “حل مشکلات در زمینه‌های مختلف” بهره‌برداری کنند. از مدیریت داده‌ها و نقشه‌کشی تا تحلیل‌های پیشرفته فضایی و اتوماسیون وظایف، این دوره شما را در مسیر تبدیل شدن به یک متخصص GIS یاری خواهد کرد.

چکیده دوره آموزشی جامع و کاربردی ArcGIS

این دوره آموزشی جامع و کاربردی ArcGIS، به منظور توانمندسازی افراد علاقه‌مند به حوزه سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی، طراحی شده است. تمرکز اصلی دوره بر آموزش عملی و عمیق قابلیت‌های نرم‌افزار ArcGIS است که شامل جمع‌آوری، مدیریت، تحلیل، نمایش و اشتراک‌گذاری داده‌های مکانی می‌شود. شرکت‌کنندگان با اصول بنیادی GIS آشنا شده و سپس به تسلط بر ابزارها و فرآیندهای تخصصی ArcGIS در زمینه‌هایی مانند مدیریت داده‌ها با ArcCatalog، نقشه‌کشی و طراحی کارتوگرافی، تحلیل‌های فضایی (شامل پردازش رستری و وکتوری)، زمین‌آمار، تحلیل شبکه، اتوماسیون با Model Builder و ArcPy، قابلیت‌های سه‌بعدی ArcGlobe و ArcScene، و انتشار نقشه‌های وب با ArcGIS Online خواهند رسید. این دوره، با تأکید بر جنبه‌های کاربردی و با بهره‌گیری از تجربه مدرس، شرکت‌کنندگان را برای ایفای نقش مؤثر در صنایع مختلف مرتبط با GIS آماده می‌کند. هدف نهایی، تربیت متخصصانی است که بتوانند با استفاده از ArcGIS، “تصمیم‌گیری‌های آگاهانه” و “تحلیل‌های قدرتمند و مبتنی بر دانش” انجام دهند و “چالش‌های بزرگ” جهانی را از دیدگاه جغرافیایی حل کنند.

مخاطبین هدف دوره آموزشی جامع و کاربردی ArcGIS

این دوره برای طیف وسیعی از افراد که علاقه‌مند به کسب دانش و مهارت در زمینه سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی و نرم‌افزار ArcGIS هستند، طراحی شده است:

• دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته‌های مرتبط: دانشجویان و فارغ‌التحصیلان جغرافیا، شهرسازی، محیط زیست، مهندسی عمران، منابع طبیعی، کشاورزی، زمین‌شناسی، سنجش از دور، برنامه‌ریزی منطقه‌ای، مدیریت بحران و سایر رشته‌هایی که با داده‌های مکانی سروکار دارند.
• متخصصان و کارشناسان: افرادی که در حال حاضر در حوزه‌هایی مانند برنامه‌ریزی شهری، محیط زیست، مدیریت منابع، مخابرات، دفاع ملی، بازاریابی، مدیریت اضطراری و حمل و نقل مشغول به کار هستند و نیاز به استفاده از ابزارهای GIS برای “جمع‌آوری، تحلیل و ارائه داده‌های فضایی” دارند.
• محققان و پژوهشگران: افرادی که در پروژه‌های تحقیقاتی خود نیاز به “تحلیل‌های فضایی برای یافتن روابط پنهان و ایجاد بینش‌های جدید از داده‌ها” دارند.
• علاقه‌مندان به فناوری و داده‌ها: هر فردی که “علاقه‌مند به درک و تفسیر داده‌ها برای توصیف دنیای ما” است و مایل است مهارت‌های عملی در زمینه GIS را کسب کند، حتی بدون پیش‌زمینه برنامه‌نویسی یا کامپیوتری.
• افراد جویای کار در حوزه GIS: کسانی که به دنبال فرصت‌های شغلی به عنوان “تحلیلگر GIS” هستند و می‌خواهند “دانش و مهارت‌های لازم” برای این موقعیت‌های شغلی را کسب کنند، از جمله “تسلط بر نرم‌افزار GIS” مانند ArcGIS.
• افراد مسئول داده‌نگاری و ورود داده‌ها: کسانی که وظیفه “ورود داده‌ها به صورت حرفه‌ای” را دارند و می‌خواهند از قابلیت‌های ArcGIS برای “اطمینان از صحت داده‌ها و رعایت استانداردهای شرکت” استفاده کنند.

چشم‌انداز دوره آموزشی: “معماران آینده با قدرت GIS”

چشم‌انداز این دوره آموزشی، تربیت نسلی از متخصصان GIS است که نه تنها قادر به استفاده ماهرانه از نرم‌افزار ArcGIS باشند، بلکه بتوانند به عنوان “تحلیلگران و کارشناسان خبره” در “تقاطع برنامه‌نویسی، کارتوگرافی و تحلیل داده‌ها”، بینش‌های عمیقی از داده‌های جغرافیایی استخراج کنند. ما به دنبال آن هستیم که شرکت‌کنندگان را به “قدرت تفکر فضایی” مجهز کنیم تا بتوانند “الگوها، روابط و زمینه جغرافیایی” را درک کرده و “تصمیم‌گیری‌های بهتر” و “آگاهانه” انجام دهند. چشم‌انداز ما این است که هر فارغ‌التحصیل این دوره، نه تنها یک “کاربر کارآمد و پیشرفته GIS” باشد، بلکه یک “حلال مشکل” با قابلیت “خلق آینده‌ای که همگی می‌خواهیم ببینیم” از طریق “قدرت GIS” باشد. این دوره با تاکید بر جنبه‌های “کاربردی” و “صنعتی”، به شرکت‌کنندگان کمک می‌کند تا در “بازار رو به رشد GIS” پیشرو باشند و “با قدرت و مسئولیت‌پذیری” از دانش خود در جهت “منفعت مردم و سیاره” استفاده کنند.

اهداف کلی دوره آموزشی

در پایان این دوره، شرکت‌کنندگان باید قادر باشند:

1. درک مفاهیم بنیادی GIS: درک عمیق از “مفاهیم اساسی GIS” و “قابلیت‌های آن برای کشف الگوها، روابط و روندها”.
2. تسلط بر محیط ArcGIS: آشنایی کامل با “محیط ArcMap” و “واسط کاربری ArcGIS Pro” و قابلیت‌های کلیدی آن برای مدیریت و نمایش داده‌ها.
3. مدیریت و سازماندهی داده‌ها: کسب مهارت در “جمع‌آوری، ارزیابی و نگهداری داده‌های فضایی بر اساس استانداردهای صنعتی”، و “مدیریت و سازماندهی داده‌های رستری، وکتوری و GIS” با استفاده از ArcCatalog.
4. نقشه‌کشی و طراحی کارتوگرافی: طراحی “نقشه‌های معنادار” و “شاهکارهای کارتوگرافی” با استفاده از قابلیت‌های پیشرفته نمادگذاری، برچسب‌گذاری و طراحی چیدمان در ArcGIS.
5. انجام تحلیل‌های فضایی پایه و پیشرفته: اجرای طیف وسیعی از “ابزارهای ژئوپرسسینگ” و “ابزارهای تحلیل فضایی” برای “شناسایی الگوها و روندها در داده‌های فضایی”.
6. کار با داده‌های رستری و سنجش از دور: پردازش و تحلیل داده‌های رستری با استفاده از افزونه Spatial Analyst و ابزارهای “سنجش از دور”.
7. انجام تحلیل‌های شبکه‌ای: استفاده از افزونه Network Analyst برای “تحلیل‌های مسیریابی و مکانیابی”.
8. اتوماسیون وظایف GIS: خودکارسازی فرآیندهای ژئوپرسسینگ با استفاده از “Model Builder” و “برنامه‌نویسی با ArcPy”.
9. کار با داده‌های سه‌بعدی: کاوش در داده‌های سه‌بعدی با استفاده از ArcScene و ArcGlobe.
10. انتشار و اشتراک‌گذاری اطلاعات مکانی: ایجاد و به اشتراک‌گذاری “نقشه‌های وب” و “داستان‌های مکانی” با استفاده از ArcGIS Online.

اهداف فرعی دوره آموزشی

در هر بخش از دوره، اهداف یادگیری دقیق‌تری دنبال می‌شود:

ماژول ۱: مقدمات GIS و آشنایی با ArcGIS (۵۰ ساعت)

• مفاهیم بنیادی GIS و اهمیت آن:
  • تعریف GIS به عنوان “فناوری برای خلق، مدیریت، تحلیل و نقشه‌کشی انواع داده‌ها”.
  • درک اینکه چگونه GIS “داده‌ها را به یک نقشه متصل می‌کند” و “مکان” را با “اطلاعات توصیفی” پیوند می‌دهد.
  • شناسایی کاربردهای گسترده GIS در صنایع مختلف، از “کشاورزی و حفاظت از منابع طبیعی” تا “زیرساخت‌ها و مخابرات”.
  • درک نقش GIS در “تصمیم‌گیری‌های آگاهانه” و “حل چالش‌های پیچیده”.
• محیط کاربری ArcGIS Desktop (ArcMap/ArcCatalog) و ArcGIS Pro:
  • آشنایی با “واسط کاربری ArcMap” و مؤلفه‌های اصلی آن.
  • درک تفاوت‌ها و شباهت‌های ArcMap و ArcGIS Pro (بر اساس اشاره به تکامل نرم‌افزار و نیاز به به‌روزرسانی مقایسه‌ها).
  • پیمایش در محیط برنامه و تنظیمات اولیه.
  • استفاده از “صفحه خوش‌آمدگویی ArcMap برای نمایش اسناد نقشه اخیر” و “Project > Open Recent” در QGIS که در ArcGIS نیز مشابه است.
• مصرف و افزودن داده‌ها در ArcGIS:
  • آموزش استفاده از دکمه “Add Data” به عنوان یک قابلیت “قدرتمند” و “ساده‌کننده” برای وارد کردن انواع فرمت‌های GIS.
  • وارد کردن انواع داده‌های رستری (تصاویر) و وکتوری (نقطه، خط، پلی‌گون).
  • اضافه کردن “صفحات گسترده (Spreadsheet)” و داده‌های متنی با جداکننده‌های سفارشی.
  • درک چالش‌های احتمالی ArcGIS در “مصرف داده‌ها” و چگونگی غلبه بر آن‌ها با استفاده از ابزارهای داخلی.
• مدیریت داده‌های جغرافیایی با ArcCatalog:
  • آشنایی با ArcCatalog به عنوان یک “برنامه مستقل مدیریت داده‌های GIS”.
  • یادگیری چگونگی “مدیریت و سازماندهی” داده‌های رستری، وکتوری و سایر داده‌های GIS.
  • استفاده از ابزارهای “فیلتر و جستجو” برای یافتن مجموعه داده‌های گمشده.
  • آموزش ایجاد “فراداده (Metadata)” شامل “زمان ایجاد، نام خالق و نحوه ساخت”.
  • انتخاب “استانداردهای فراداده‌ای” مانند ISO, FGDC, INSPIRE, NAP.
• سیستم‌های مختصات و پروژکشن‌ها (CRS):
  • درک مفاهیم “سیستم مختصات” و “پروژکشن نقشه”.
  • چگونگی تعیین سیستم مختصات توسط اولین مجموعه داده در ArcMap.
  • یادگیری قابلیت “on-the-fly projection” در ArcGIS که داده‌ها را به صورت خودکار به سیستم مختصات لایه اولیه منطبق می‌کند.
  • برطرف کردن خطای “Unknown Spatial Reference” با استفاده از ابزار “Define Projection”.
  • آشنایی با “رویکرد کاربرپسندانه” ArcGIS در مدیریت CRS.
• جدول‌ها و Join کردن داده‌ها:
  • یادگیری چگونگی “اتصال جداول به داده‌های فضایی” برای “قرار دادن هر ردیف روی نقشه”.
  • انجام عملیات Join در ArcGIS از طریق راست کلیک روی لایه یا از طریق “Layer Properties”.
  • درک سادگی و کارایی عملیات Join در ArcGIS.

ماژول ۲: نقشه‌کشی و طراحی کارتوگرافی (۷۰ ساعت)

• نمادگذاری (Symbology) پیشرفته:
  • استفاده از “نمادگذاری‌های آماده و زیبا” در ArcGIS که بر اساس “رشته‌های مختلف” (مانند حمل و نقل، املاک، خاک، آب و هوا) دسته‌بندی شده‌اند.
  • اعمال نمادها برای انواع “نقطه، خط و پلی‌گون”.
  • درک تفاوت رویکرد ArcGIS در ارائه نمادگذاری‌های “عملی و کاربردی” در مقایسه با گزینه‌های بیشتر QGIS.
  • ساخت و ذخیره‌سازی نمادهای سفارشی برای استفاده مجدد.
• برچسب‌گذاری (Labeling) و Annotation:
  • یادگیری “برچسب‌گذاری هوشمند” در ArcGIS با استفاده از موتور “Maplex labeling engine”.
  • “کنترل کامل” بر “مکان و نحوه قرارگیری دقیق برچسب‌ها”.
  • تنظیم “وابستگی موقعیت و مقیاس برچسب”.
  • ایجاد برچسب‌های “خمیده و موازی”.
  • مدیریت “گروه‌های Annotation” با استفاده از “نوار ابزار Drawing”.
  • درک تفاوت‌های ArcGIS در دقت جایگذاری و قابلیت‌های Annotation نسبت به QGIS.
• طراحی چیدمان نقشه (Layout View):
  • استفاده از “Layout View” در ArcGIS برای “تنظیم قالب‌های نقشه و خروجی گرفتن از محصولات نقشه”.
  • اضافه کردن عناصر ضروری نقشه مانند عنوان، شمال، مقیاس، و راهنما.
  • خروجی گرفتن از نقشه‌ها در “فرمت‌های مختلف” شامل PDF, JPG, SVG, AI, PNG, EPS, EMF.
  • استفاده از ابزارهایی برای “مشخص کردن برچسب‌ها، تنظیم mapbookها و اتصال Data Frames با مستطیل‌های میزان وسعت”.
• ساخت نقشه‌های موضوعی (Thematic Maps):
  • آموزش ساخت “نقشه‌های موضوعی کدگذاری شده با رنگ” که “موضوع خاصی را در ارتباط با یک منطقه جغرافیایی” نمایش می‌دهند.
  • استفاده از “مقادیر یکتا (Unique Values)” و “چندین فیلد” برای نمادگذاری سریع، آسان و بصری.
  • ساخت “نقشه‌های تراکم نقطه‌ای (Dot Density Maps)” و “نمودارهای پشته‌ای (Stacked Charts)” که از ویژگی‌های منحصربه‌فرد ArcMap هستند.
• معرفی ArcGIS Online برای نقشه‌کشی وب:
  • مقدمه‌ای بر “نقشه‌کشی وب” به عنوان یک روند رو به رشد برای “روایت داستان”.
  • چگونگی “ارسال داده‌ها به وب از طریق ArcGIS Online”.
  • آشنایی با ArcGIS Online به عنوان “میزبان نقشه‌های آنلاین در فضای ابری GIS شرکت Esri”.
  • معرفی “ArcGIS Story Maps” برای “استفاده از قدرت نقشه‌ها برای روایت داستان‌ها”.
  • انتشار نقشه‌های تعاملی و وب‌اپلیکیشن‌های ساده.

ماژول ۳: تحلیل‌های فضایی و ژئوپرسسینگ (۸۰ ساعت)

• ابزارهای ژئوپرسسینگ پایه:
  • آشنایی با “چارچوب ژئوپرسسینگ بسیار خوب، قوی و گسترده” ArcGIS.
  • استفاده از ابزارهایی مانند برش (Clip)، بافر (Buffer)، ادغام (Merge)، انحلال (Dissolve).
  • درک تأثیر “سطح لایسنس” بر دسترسی به ابزارهای خاص ژئوپرسسینگ (مثلاً ابزار Erase و Symmetrical Difference در لایسنس Advanced).
  • عملیات “انتخاب بر اساس ویژگی (Select by Attribute)” و “انتخاب بر اساس مکان (Select by Location)”.
  • ایجاد لایه‌های جدید و “برون‌ریزی داده‌ها (Export Data)”.
• پردازش داده‌های رستری با Spatial Analyst:
  • معرفی افزونه “Spatial Analyst” به عنوان قدرتمندترین ابزار برای “دستکاری داده‌های رستری”.
  • انجام “محاسبات رستری (Map Algebra)” و استفاده از “مجموعه ابزار شرطی (Conditional toolset)”.
  • محاسبه “آمار چندمتغیره، همسایگی و آمارهای منطقه‌ای (Zonal Statistics)”.
  • تولید “سطوح ارزشی (Value Surfaces)” از طریق “درون‌یابی (Interpolation)”، “تراکم (Density)” یا “همپوشانی (Overlays)”.
  • استفاده از ابزارهای تخصصی برای “آب‌های زیرزمینی، هیدرولوژی و تابش خورشیدی”.
  • عملیات “فیلتر کردن (reclass یا extraction toolsets)” و “ساده‌سازی داده‌ها (generalization toolset)”.
• مقدمه‌ای بر زمین‌آمار (Geostatistics):
  • آشنایی با “جعبه ابزار زمین‌آمار ArcGIS” که به دلیل “دستورالعمل‌های واضح و توضیحات خروجی” برجسته است.
  • اجرای ابزارهای آماری مانند “Moran’s I” و تفسیر “گزارش خروجی مختصر” آن برای درک همبستگی خودکار داده‌ها.
  • استفاده از “ابزارهای رگرسیون اکتشافی” برای “اتصال آمار به داده‌ها”.
  • درک اینکه ArcGIS در “آموزش زمین‌آمار” بهترین است.
• تحلیل شبکه (Network Analyst):
  • معرفی افزونه “Network Analyst” برای “تحلیل‌های مسیریابی”.
  • یادگیری چگونگی “فعل کردن سوئیچ Network Analyst” و “افزودن داده به یک مجموعه داده شبکه”.
  • ایجاد یک “مجموعه داده جاده‌ای توپولوژیک تمیز” به عنوان پیش‌نیاز.
  • انجام تحلیل‌های “نزدیک‌ترین فروشگاه” و “سریع‌ترین مسیر”.
  • بررسی ابزارهای پیشرفته‌تر مانند “location-allocation” و “new OD cost matrix” که در این افزونه موجود است.
• ابزارهای سنجش از دور و پردازش تصویر:
  • معرفی “نوار ابزار تحلیل تصویر (Image Analysis toolbar)” در ArcGIS.
  • استفاده از ابزارهایی برای “ایجاد نمونه‌ها” و انجام “طبقه‌بندی نظارت شده و طبقه‌بندی نشده”.
  • اجرای عملیات‌هایی مانند “Pansharpen”، “محاسبه NDVI”، “تصحیح هندسی (Orthorectify)” و “تغییر تعاملی روشنایی، کنتراست و شفافیت”.
  • آشنایی با کار با داده‌های LiDAR با استفاده از “LAS Dataset (LASD)”.

ماژول ۴: اتوماسیون، سه‌بعدی و داده‌ورزی پیشرفته (۶۰ ساعت)

• اتوماسیون با Model Builder و ArcPy:
  • تسلط بر “ArcGIS Model Builder” به عنوان “شهودی‌ترین، قوی‌ترین و کاربردی‌ترین راه برای خودکارسازی کارهای ژئوپرسسینگ”.
  • “کنار هم قرار دادن مجموعه‌ای از ابزارها در Model Builder” برای “خودکارسازی فرآیندها”.
  • استفاده از “Iterators” برای “حلقه‌های ‘for’ و ‘while'”.
  • “خروجی گرفتن مدل به عنوان اسکریپت پایتون” و “سفارشی‌سازی آن”.
  • مقدمه‌ای بر برنامه‌نویسی با “ماژول ArcPy” که برنامه‌نویسی در ArcGIS را “به طرز باورنکردنی آسان” می‌کند.
  • درک اینکه “تقریباً هر ابزاری در ArcGIS، ابزار اسکریپت‌نویسی با همان نام را دارد”.
• کار با داده‌های سه‌بعدی (ArcGlobe و ArcScene):
  • معرفی “ArcGlobe و ArcScene” به عنوان “برنامه‌های مستقل” که از “افزونه 3D Analyst” استفاده می‌کنند.
  • استفاده از “ArcScene برای صحنه‌های مطالعاتی کوچک” و “برجسته کردن اشیاء با اغراق عمودی شگفت‌انگیز (vertical exaggeration)”.
  • کار با “ArcGlobe برای داده‌هایی که کل کره زمین را پوشش می‌دهند” و “انجام پروازهای سه‌بعدی (fly-throughs)”.
  • درک نیاز به “فعال کردن لایسنس 3D Analyst”.
  • برتری ArcGIS در “نیازهای سه‌بعدی” نسبت به QGIS.
• انیمیشن‌سازی داده‌های زمانی:
  • استفاده از “نوار ابزار انیمیشن ArcGIS” برای “تبدیل داده‌های استاتیک به پویا”.
  • ایجاد “انیمیشن‌های سری زمانی GIS” با استفاده از فیلدهای “زمان‌محور (time-enabled field)”.
  • “حرکت نوار لغزنده زمان” برای مشاهده “تغییر داده‌ها در طول زمان”.
  • “خروجی گرفتن به فرمت AVI” برای نمایش.
• ویرایش پیشرفته و توپولوژی:
  • مقایسه روش‌های ویرایش در ArcGIS، از جمله “دابل کلیک برای پایان طرح (sketch)”.
  • آشنایی با “گزینه‌های بیشتر ArcGIS برای ویرایش پیشرفته”.
  • “ایجاد عوارض با تنظیم قالب‌های عوارض (feature templates)”.
  • استفاده از ابزارهایی مانند “Exploding Multipart Features”، “Fillet/Trim/Extending Curves” و “Replacing Geometry”.
  • ابزار “Trace” در ArcMap.
  • بررسی “ابزارهای توپولوژی ArcGIS” برای “بررسی خطاهای پیچیده و غنی‌تر” مانند همپوشانی نقاط/پلی‌گون‌ها یا وجود شکاف‌ها.
  • “بازرسی توپولوژی با بیش از ۳۰ قانون” و “برطرف کردن مسائل توپولوژی با رفع‌های خودکار یا دستی”.
  • چگونگی “تعریف قوانین توپولوژی در ژئودیتابیس”.
  • “ویرایش تعاملی و یک به یک” برای رفع خطاها.
• ورود داده‌ها و مدیریت فیلدها:
  • معرفی ArcGIS به عنوان یک “ماشین قدرتمند ورود داده‌های GIS”.
  • “تنظیم فیلدها” (Integer, Float, Double, Text, Date) پس از ایجاد شیپ‌فایل.
  • “تغییر نام فیلدها” با استفاده از ابزار “Alter Field (Data Management)”.
  • “تنظیم Subtypes، Domains و Default Data Entries در ژئودیتابیس‌ها” برای جلوگیری از ورود داده‌های نامعتبر.
  • استفاده از “ماشین حساب فیلد (Field Calculator)” با پشتیبانی از Python و VB برای اجرای کد.
  • درک “نیاز به توقف ویرایش” برای محاسبه یک فیلد در ArcGIS.
• ژئوکدینگ (Geocoding) آدرس‌ها:
  • آشنایی با مفهوم “ژئوکدینگ” به عنوان “فرآیند دادن مقادیر XY به آدرس‌های خیابان”.
  • استفاده از “ArcGIS Online Geocoding” (که یک سرویس پولی و نیازمند اعتبار است).
  • یادگیری “روش ArcGIS Desktop برای ژئوکدینگ با استفاده از داده‌های خودتان” از طریق “ایجاد Address Locator” و استفاده از “Geocoding Toolbar”.
• ابزارهای تبدیل داده‌ها (Data Conversion):
  • آشنایی با “قابلیت‌های تبدیل داده” در ArcGIS.
  • درک اینکه “نیاز به لایسنس پیشرفته برای تبدیل داده‌ها” ممکن است بسته به وظیفه متفاوت باشد.

ماژول ۵: توسعه، پشتیبانی و کاربردهای پیشرفته (۵۰ ساعت)

• افزونه‌ها و ابزارهای تخصصی ArcGIS:
  • بررسی “اکستنسیون‌ها” و “افزونه‌های ArcGIS” که “راه‌حل‌هایی برای تقریباً هر مشکل GIS” ارائه می‌دهند.
  • معرفی “ArcGIS Marketplace” به عنوان “فروشگاه اپلیکیشن” Esri برای افزونه‌ها.
  • نمونه‌هایی از افزونه‌ها مانند “Marine Tools add-on” و “NetCDF interoperability”.
  • درک مقیاس‌پذیری و منحصربه‌فرد بودن Esri در “حل مشکلات ژئوپرسسینگ”.
• منابع یادگیری و جامعه کاربری ArcGIS:
  • معرفی “مستندات عالی و جامع” ArcGIS که “نمونه داده‌ها” برای “تجربه عملی” ارائه می‌دهد.
  • آشنایی با “GeoNet” به عنوان “انجمن مرکزی جامعه کاربری ArcGIS” که متشکل از “کارکنان و کاربران مشتاق” است.
  • چگونگی استفاده از این منابع برای “حل مشکلات و ارتقاء مهارت‌ها”.
• کاربردهای عملی GIS در صنایع مختلف:
  • “انتخاب مکان مناسب” برای کسب و کارها یا توسعه خدمات، بر اساس “نزدیکی، زمان سفر، جمعیت، جمعیت‌شناسی محلی، مناسب بودن سایت و مکان رقبا”.
  • “یافتن بهترین مسیر” برای عملیات لجستیک و مدیریت زنجیره تأمین.
  • “ردیابی و نگهداری دارایی‌ها” مانند جاده‌ها، لوله‌های آب و چراغ‌های خیابان.
  • “برنامه‌ریزی برای آینده” از طریق “پیش‌بینی‌ها و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه”.
  • “واکنش به شرایط اضطراری” مانند بلایای طبیعی.
• مسیر شغلی و آینده GIS:
  • معرفی نقش “تحلیلگر GIS” و “مسئولیت‌های روزانه” آن.
  • بررسی “مهارت‌های لازم” برای تحلیلگران GIS، از جمله “تسلط بر نرم‌افزار GIS (ArcGIS)”، “برنامه‌نویسی و مدیریت پایگاه داده” (Python, PostGIS, SQL, JavaScript).
  • آموزش مهارت‌های “دیداری‌سازی و ارتباطات” و “مدیریت پروژه (Agile, Scrum)”.
  • بررسی “چشم‌انداز شغلی” و “رشد مورد انتظار بازار GIS”.
  • معرفی “گواهینامه‌های فنی Esri” به عنوان یک راه برای ارتقای شغلی.
  • تأکید بر “ادامه تحصیل و یادگیری مداوم” در حوزه GIS.

در پایان این دوره آموزشی، انتظار می‌رود که شرکت‌کنندگان:

• مسلط به عملیات داده‌ورزی در ArcGIS باشند: قادر به افزودن، مدیریت، ویرایش و سازماندهی انواع داده‌های جغرافیایی و غیرجغرافیایی در محیط ArcGIS، از جمله کار با ArcCatalog و ژئودیتابیس‌ها باشند.
• توانایی خلق نقشه‌های حرفه‌ای را داشته باشند: مهارت‌های پیشرفته در طراحی کارتوگرافیک، نمادگذاری، برچسب‌گذاری (با Maplex)، و ایجاد چیدمان‌های زیبا و کارآمد را کسب کرده باشند، به گونه‌ای که بتوانند “شاهکارهای کارتوگرافی” تولید کنند.
• قابلیت انجام تحلیل‌های فضایی متنوع را داشته باشند: بتوانند از ابزارهای ژئوپرسسینگ، ابزارهای تحلیل رستری (Spatial Analyst)، زمین‌آمار و تحلیل شبکه برای استخراج بینش‌های ارزشمند از داده‌ها و حل مسائل پیچیده فضایی استفاده کنند.
• فرآیندهای GIS را خودکارسازی کنند: توانایی استفاده از Model Builder برای ساخت مدل‌های ژئوپرسسینگ و آشنایی با ArcPy برای خودکارسازی وظایف تکراری را داشته باشند، که از “درخشان‌ترین نقاط قوت ArcGIS” است.
• تجربه‌ای از کار با داده‌های سه‌بعدی و وب GIS داشته باشند: قادر به کاوش و نمایش داده‌ها در محیط‌های سه‌بعدی (ArcScene, ArcGlobe) و انتشار نقشه‌های وب و داستان‌های مکانی با استفاده از ArcGIS Online باشند.
• مفاهیم GIS را عمیقاً درک کنند: فهم کاملی از تعاریف، کاربردها و اهمیت GIS در صنایع مختلف را پیدا کرده باشند و بتوانند به عنوان یک “تحلیلگر GIS” به تحلیل و تفسیر داده‌ها بپردازند.
• برای ورود به بازار کار GIS آماده باشند: با مهارت‌های مورد نیاز یک تحلیلگر GIS آشنا شده و آمادگی لازم برای “ساخت رزومه”، پیگیری “گواهینامه‌های فنی Esri” و ورود به فرصت‌های شغلی در بازار رو به رشد GIS را کسب کرده باشند.
• توانایی حل مسائل دنیای واقعی را داشته باشند: بتوانند دانش نظری و مهارت‌های عملی خود را برای حل “چالش‌های بزرگ” مانند “تغییر اقلیم، پایداری و نابرابری اجتماعی” از طریق “تحلیل‌های مبتنی بر مکان” به کار گیرند.

مدرس دوره آموزشی دکتر سعید جوی‌زاده کوچ پژوهشی سابقه: بیش از ۲۵ سال تجربه در حوزه سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از دور، با تمرکز بر کاربردهای پژوهشی و عملی. ایشان به عنوان یک کوچ پژوهشی، به دانشجویان و متخصصان کمک کرده‌اند تا دانش تئوری را به مهارت‌های کاربردی تبدیل کنند و در پروژه‌های پیچیده به موفقیت دست یابند. شماره تماس: ۰۹۱۲۰۴۳۸۸۷۴ وب‌سایت: www.gisland.org پست الکترونیک: saeedjavizadeh@gmail.com

 

مقدمه

در دنیای امروز که داده‌ها نقش محوری در تصمیم‌گیری‌ها ایفا می‌کنند و “چالش‌های بزرگ” ما “جدایی ناپذیر از جغرافیای آنها” هستند، اطلاعات مکانی و تحلیل‌های فضایی اهمیتی بی‌بدیل یافته‌اند. سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS) به عنوان فناوری‌های قدرتمند، این امکان را فراهم می‌آورند تا حجم عظیمی از داده‌های جغرافیایی را “خلق، مدیریت، تحلیل و در قالب نقشه نمایش دهیم”. GIS نه تنها “یک فناوری منحصر به فرد حل مسئله با تأثیر قابل توجه” است، بلکه به ما “درک عمیق‌تری از جهانمان” می‌بخشد و “تصمیم‌ها و اقدامات” را هدایت می‌کند. این فناوری از طریق “اتصال داده‌ها به یک نقشه، ادغام داده‌های مکانی (مکان اشیاء) با انواع اطلاعات توصیفی (ویژگی‌های اشیاء)”، “پایه‌ای برای نقشه‌کشی و تحلیل” فراهم می‌آورد که در “علم و تقریباً هر صنعتی” استفاده می‌شود. GIS به کاربران کمک می‌کند تا “الگوها، روابط و زمینه جغرافیایی” را درک کنند، که منجر به “بهبود ارتباطات، کارایی، مدیریت و تصمیم‌گیری” می‌شود.

ArcGIS، به عنوان یکی از “برترین نرم‌افزارهای GIS جهان” و محصول شرکت Esri، “پیشگام این حوزه از سال ۱۹۶۹” بوده و “به طور مداوم در حال تکامل و حمایت از سازمان‌ها در سراسر جهان” است تا از “قابلیت‌های GIS برای حل مشکلات پیچیده” استفاده کنند. این نرم‌افزار نه تنها ابزارهای “بسیار قوی و گسترده‌ای” برای ژئوپرسسینگ ارائه می‌دهد، بلکه با امکاناتی نظیر “ArcGIS Online” به عنوان “منبع غنی داده‌های GIS” و “ArcGIS Model Builder” برای “خودکارسازی کارهای ژئوپرسسینگ”، یک بسته جامع و “یکی از بهترین سرمایه‌گذاری‌هایی” است که یک فرد یا سازمان می‌تواند در زمینه GIS انجام دهد. ArcGIS به دلیل “قابلیت توسعه‌پذیری” و داشتن “بزرگترین جامعه کاربری برای یافتن پاسخ‌ها”، به عنوان یک “نرم‌افزار تخصصی” شناخته می‌شود که “تمامی گوشه‌های بازار” را پوشش داده است.

با بیش از ۲۵ سال تجربه تحقیقاتی و کاربردی در زمینه GIS، دکتر سعید جوی‌زاده کوچ پژوهشی، این دوره آموزشی جامع و کاربردی را طراحی کرده است. این دوره برای کسانی که “تازه وارد ArcGIS و GIS به طور کلی هستند” مناسب است و به شما “پایه‌ای برای درک یک سیستم اطلاعات جغرافیایی و امکاناتی که برای کشف الگوها، روابط و روندها ارائه می‌دهد”، می‌بخشد. هدف این دوره، ارائه یک مسیر یادگیری ساختاریافته و عمیق برای تسلط بر ArcGIS است، به گونه‌ای که شرکت‌کنندگان بتوانند از قابلیت‌های گسترده این نرم‌افزار برای “حل مشکلات در زمینه‌های مختلف” بهره‌برداری کنند. از مدیریت داده‌ها و نقشه‌کشی تا تحلیل‌های پیشرفته فضایی و اتوماسیون وظایف، این دوره شما را در مسیر تبدیل شدن به یک متخصص GIS یاری خواهد کرد، تا “تصمیم‌گیری‌های قدرتمندتر و آگاهانه‌تری” داشته باشید و “با قدرت زیاد، مسئولیت‌پذیری زیادی همراه است”.

چکیده

این دوره آموزشی جامع و کاربردی ArcGIS، به منظور توانمندسازی افراد علاقه‌مند به حوزه سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی، طراحی شده است. تمرکز اصلی دوره بر آموزش عملی و عمیق قابلیت‌های نرم‌افزار ArcGIS است که شامل جمع‌آوری، مدیریت، تحلیل، نمایش و اشتراک‌گذاری داده‌های مکانی می‌شود. تحلیلگران GIS “در تقاطع برنامه‌نویسی، کارتوگرافی و تحلیل داده‌ها” فعالیت می‌کنند و مسئول “مدیریت و تحلیل داده‌های ژئوفضایی” هستند؛ اطلاعاتی که “اشیاء و رویدادهای روی یا نزدیک سطح زمین” را توصیف می‌کنند. این دوره به دانشجویان کمک می‌کند تا “درک تحلیلی برای شناسایی روندها و الگوها در داده‌های خام” را توسعه دهند و این یافته‌ها را به طور مؤثر “ارتباط دهند”.

شرکت‌کنندگان در ابتدا با اصول بنیادی GIS آشنا شده و سپس به تسلط بر ابزارها و فرآیندهای تخصصی ArcGIS در زمینه‌هایی مانند مدیریت داده‌ها با ArcCatalog، نقشه‌کشی و طراحی کارتوگرافی (“طراحی نقشه‌های دیجیتال”)، تحلیل‌های فضایی (شامل پردازش رستری و وکتوری)، زمین‌آمار، تحلیل شبکه، اتوماسیون با Model Builder و ArcPy، قابلیت‌های سه‌بعدی ArcGlobe و ArcScene، و انتشار نقشه‌های وب با ArcGIS Online خواهند رسید. ArcGIS، همراه با QGIS، “دو مورد از پرکاربردترین پلتفرم‌های نرم‌افزاری GIS برای ایجاد، تحلیل و مدیریت داده‌های فضایی” هستند. دوره حاضر بر تسلط بر ArcGIS تأکید دارد، زیرا “تسلط بر دو یا سه ابزار GIS” یک “استراتژی مؤثر” برای دانشجویان و تحلیلگران GIS آینده‌نگر است.

این دوره، با تأکید بر جنبه‌های کاربردی و با بهره‌گیری از تجربه مدرس با بیش از ۲۵ سال سابقه در GIS، شرکت‌کنندگان را برای ایفای نقش مؤثر در صنایع مختلف مرتبط با GIS آماده می‌کند. مسئولیت‌های اصلی تحلیلگران GIS شامل “مدیریت و استفاده از منابع GIS، مانند ArcGIS و تصاویر ماهواره‌ای، برای جمع‌آوری، تحلیل و ارائه داده‌های فضایی در قالب نقشه‌ها و گزارش‌های گرافیکی” است. هدف نهایی، تربیت متخصصانی است که بتوانند با استفاده از ArcGIS، “تصمیم‌گیری‌های آگاهانه” و “تحلیل‌های قدرتمند و مبتنی بر دانش” انجام دهند و “چالش‌های بزرگ” جهانی را از دیدگاه جغرافیایی حل کنند. این دوره همچنین به “ساخت رزومه” و “ادامه تحصیل” به عنوان “استراتژی‌های برتر” برای حرفه‌ای‌ها در حوزه GIS اشاره می‌کند، که نشان‌دهنده تعهد ما به رشد مداوم شرکت‌کنندگان است.

مخاطبین هدف

این دوره برای طیف وسیعی از افراد که علاقه‌مند به کسب دانش و مهارت در زمینه سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی و نرم‌افزار ArcGIS هستند، طراحی شده است. با توجه به اینکه GIS “تقریباً در عملیات روزمره هر صنعتی” به کار گرفته می‌شود، این دوره می‌تواند برای بسیاری از مشاغل و علایق، مفید و کاربردی باشد.

• دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته‌های مرتبط: دانشجویان و فارغ‌التحصیلان جغرافیا، شهرسازی، محیط زیست، مهندسی عمران، منابع طبیعی، کشاورزی، زمین‌شناسی، سنجش از دور، برنامه‌ریزی منطقه‌ای، مدیریت بحران و سایر رشته‌هایی که با داده‌های مکانی سروکار دارند. برای مثال، داشتن مدرک کارشناسی (یا بالاتر) در رشته‌هایی مانند “سیستم‌های GIS، جغرافیا، علوم محیط زیست، یا برنامه‌ریزی شهری و توسعه اراضی” یک “پایه محکم” برای این مسیر شغلی فراهم می‌کند. این دوره‌ها دانشجویان را برای “رویکرد تحلیلی و حل مسئله” مورد نیاز در اکثر مشاغل تحلیلگر GIS آماده می‌کنند.
• متخصصان و کارشناسان: افرادی که در حال حاضر در حوزه‌هایی مانند برنامه‌ریزی شهری، محیط زیست، مدیریت منابع، مخابرات، دفاع ملی، بازاریابی، مدیریت اضطراری و حمل و نقل مشغول به کار هستند و نیاز به استفاده از ابزارهای GIS برای “جمع‌آوری، تحلیل و ارائه داده‌های فضایی” دارند. این دوره به آن‌ها کمک می‌کند تا “بینش‌های حاصل از داده‌های خام را به مخاطبان فنی و غیرفنی” منتقل کنند.
• محققان و پژوهشگران: افرادی که در پروژه‌های تحقیقاتی خود نیاز به “تحلیل‌های فضایی برای یافتن روابط پنهان و ایجاد بینش‌های جدید از داده‌ها” دارند. توانایی کار با داده‌های “سنجش از دور” و “تصاویر ماهواره‌ای” و همچنین “ادغام داده‌های توپوگرافیک با مجموعه داده‌های خارجی” برای آن‌ها حیاتی است.
• علاقه‌مندان به فناوری و داده‌ها: هر فردی که “علاقه‌مند به درک و تفسیر داده‌ها برای توصیف دنیای ما” است و مایل است مهارت‌های عملی در زمینه GIS را کسب کند، حتی اگر “تجربه برنامه‌نویسی کامپیوتری” نداشته باشد. این دوره به “یکپارچه‌سازی اطلاعات از سیستم‌های تجاری و منابع معتبر” می‌پردازد که می‌تواند “سودمندی داده‌ها را چندین برابر کند”.
• افراد جویای کار در حوزه GIS: کسانی که به دنبال فرصت‌های شغلی به عنوان “تحلیلگر GIS” هستند و می‌خواهند “دانش و مهارت‌های لازم” برای این موقعیت‌های شغلی را کسب کنند، از جمله “تسلط بر نرم‌افزار GIS” مانند ArcGIS. این شامل “کار با اساتید در تحقیقات دانشگاهی، گذراندن دوره‌های کارآموزی تابستانی، یا شرکت در باشگاه‌ها و برنامه‌های دانشگاهی” برای “ساخت رزومه” و “شبکه حرفه‌ای” می‌شود.
• افراد مسئول داده‌نگاری و ورود داده‌ها: کسانی که وظیفه “ورود داده‌ها به صورت حرفه‌ای” را دارند و می‌خواهند از قابلیت‌های ArcGIS برای “اطمینان از صحت داده‌ها و رعایت استانداردهای شرکت” و “حفظ یکپارچگی داده‌ها از طریق بهترین شیوه‌های صنعتی” استفاده کنند.

چشم‌انداز دوره آموزشی: “معماران آینده با قدرت GIS”

چشم‌انداز این دوره آموزشی، تربیت نسلی از متخصصان GIS است که نه تنها قادر به استفاده ماهرانه از نرم‌افزار ArcGIS باشند، بلکه بتوانند به عنوان “تحلیلگران و کارشناسان خبره” در “تقاطع برنامه‌نویسی، کارتوگرافی و تحلیل داده‌ها”، بینش‌های عمیقی از داده‌های جغرافیایی استخراج کنند. ما به دنبال آن هستیم که شرکت‌کنندگان را به “قدرت تفکر فضایی” مجهز کنیم تا بتوانند “الگوها، روابط و زمینه جغرافیایی” را درک کرده و “تصمیم‌گیری‌های بهتر” و “آگاهانه” انجام دهند. با افزایش روزافزون “وابستگی به داده‌ها برای کاربردها در علوم محیط زیست (اقلیم و منابع طبیعی)، فناوری‌های هوش مصنوعی/یادگیری ماشین، و رایانش ابری”، “نقش‌ها و فرصت‌های در حال تکامل” برای متخصصان GIS پدیدار خواهند شد.

چشم‌انداز ما این است که هر فارغ‌التحصیل این دوره، نه تنها یک “کاربر کارآمد و پیشرفته GIS” باشد، بلکه یک “حلال مشکل” با قابلیت “خلق آینده‌ای که همگی می‌خواهیم ببینیم” از طریق “قدرت GIS” باشد. این دوره با تاکید بر جنبه‌های “کاربردی” و “صنعتی”، به شرکت‌کنندگان کمک می‌کند تا در “بازار رو به رشد GIS” پیشرو باشند و “با قدرت و مسئولیت‌پذیری” از دانش خود در جهت “منفعت مردم و سیاره” استفاده کنند. هدف نهایی این است که شرکت‌کنندگان بتوانند “طراحی و ایجاد نقشه‌های داده‌ای”، “شناسایی و ارزیابی الگوها و روندها در داده‌های فضایی”، و “توسعه ابزارهای نقشه‌کشی منحصر به فرد” را انجام دهند و در “عملیات روزانه تقریباً هر صنعتی” مؤثر باشند. این دوره تضمین می‌کند که شرکت‌کنندگان برای “ادغام اطلاعات از سیستم‌های تجاری و منابع معتبر” آماده خواهند بود، که “سودمندی داده‌ها را چندین برابر می‌کند”.

اهداف کلی دوره آموزشی

در پایان این دوره، شرکت‌کنندگان باید قادر باشند تا “درک تحلیلی برای شناسایی روندها و الگوها در داده‌های خام” را توسعه دهند و به “تسلط بر نرم‌افزار GIS” دست یابند. این اهداف کلی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که شرکت‌کنندگان را به “یک پایه قوی و نقطه شروع” برای پیشرفت در زمینه‌های GIS-محور مجهز کنند:

1. درک مفاهیم بنیادی GIS و اهمیت آن: درک عمیق از “مفاهیم اساسی GIS” و “قابلیت‌های آن برای کشف الگوها، روابط و روندها”. این شامل فهم اینکه GIS چگونه “داده‌ها را به یک نقشه متصل می‌کند” و “مکان” را با “اطلاعات توصیفی” پیوند می‌دهد، می‌شود.
2. تسلط بر محیط ArcGIS: آشنایی کامل با “محیط ArcMap” و “واسط کاربری ArcGIS Pro” و قابلیت‌های کلیدی آن برای مدیریت و نمایش داده‌ها. این به شرکت‌کنندگان کمک می‌کند تا “کاربران کارآمدتر و پیشرفته‌تری” در GIS شوند.
3. مدیریت و سازماندهی داده‌ها: کسب مهارت در “جمع‌آوری، ارزیابی و نگهداری داده‌های فضایی بر اساس استانداردهای صنعتی”، و “مدیریت و سازماندهی داده‌های رستری، وکتوری و GIS” با استفاده از ArcCatalog. این امر شامل توانایی “اطمینان از صحت داده‌ها و رعایت استانداردهای شرکت” و “حفظ یکپارچگی داده‌ها” است.
4. نقشه‌کشی و طراحی کارتوگرافی: طراحی “نقشه‌های معنادار” و “شاهکارهای کارتوگرافی” با استفاده از قابلیت‌های پیشرفته نمادگذاری، برچسب‌گذاری و طراحی چیدمان در ArcGIS. این قابلیت‌ها شامل “نمادگذاری‌های خیره‌کننده” و “برچسب‌گذاری فوق‌العاده” می‌شوند.
5. انجام تحلیل‌های فضایی پایه و پیشرفته: اجرای طیف وسیعی از “ابزارهای ژئوپرسسینگ” و “ابزارهای تحلیل فضایی” برای “شناسایی الگوها و روندها در داده‌های فضایی”. این تحلیل‌ها به “شناسایی روابط پنهان و تولید بینش‌های جدید از داده‌ها” کمک می‌کنند.
6. کار با داده‌های رستری و سنجش از دور: پردازش و تحلیل داده‌های رستری با استفاده از افزونه Spatial Analyst و ابزارهای “سنجش از دور”. این بخش به “دستکاری داده‌های رستری” و “ابزارهای تخصصی” می‌پردازد.
7. انجام تحلیل‌های شبکه‌ای: استفاده از افزونه Network Analyst برای “تحلیل‌های مسیریابی و مکانیابی”. این افزونه به عنوان “اکستنشن شبکه‌ای قهرمانان” توصیف شده است.
8. اتوماسیون وظایف GIS: خودکارسازی فرآیندهای ژئوپرسسینگ با استفاده از “Model Builder” و “برنامه‌نویسی با ArcPy”. Model Builder به عنوان “شهودی‌ترین، قوی‌ترین و کاربردی‌ترین راه برای خودکارسازی کارهای ژئوپرسسینگ” شناخته می‌شود.
9. کار با داده‌های سه‌بعدی: کاوش در داده‌های سه‌بعدی با استفاده از ArcScene و ArcGlobe. ArcGIS برای “نیازهای سه‌بعدی شما” “بسیار بهتر از QGIS” است.
10. انتشار و اشتراک‌گذاری اطلاعات مکانی: ایجاد و به اشتراک‌گذاری “نقشه‌های وب” و “داستان‌های مکانی” با استفاده از ArcGIS Online. این قابلیت‌ها به “ارتباط سریع ایده‌های پیچیده” کمک می‌کنند.

اهداف فرعی دوره آموزشی

در هر بخش از دوره، اهداف یادگیری دقیق‌تری دنبال می‌شود که به شرکت‌کنندگان کمک می‌کند تا به “مهارت‌های خاصی” که “می‌توانند حرکت را برای چشم‌اندازهای GIS هدایت کنند و ارزش ملموسی به کسب‌وکارها برسانند”، دست یابند:

ماژول ۱: مقدمات GIS و آشنایی با ArcGIS (۵۰ ساعت) این ماژول، پایه‌های GIS و آشنایی اولیه با محیط ArcGIS را برای کاربران جدید فراهم می‌کند.

• مفاهیم بنیادی GIS و اهمیت آن:

  • تعریف GIS: توانایی تعریف GIS به عنوان “فناوری‌ای که برای ایجاد، مدیریت، تحلیل و نقشه‌کشی انواع داده‌ها استفاده می‌شود”. این تعریف فراتر از صرفاً نقشه‌کشی است و شامل جنبه‌های “سیستم رکوردهای بنیادی” نیز می‌شود.
  • اتصال داده‌ها به نقشه: درک چگونگی “اتصال داده‌های مکانی (مکان اشیاء) با انواع اطلاعات توصیفی (ویژگی‌های اشیاء)” برای فراهم آوردن “پایه‌ای برای نقشه‌کشی و تحلیل”.
  • مزایای GIS: شناسایی مزایای کلیدی GIS شامل “بهبود ارتباطات، کارایی، مدیریت و تصمیم‌گیری” در “تقریباً هر صنعتی”.
  • کاربردهای GIS: آشنایی با کاربردهای متداول GIS مانند “انتخاب مکان مناسب”، “یافتن بهترین مسیر”، “ردیابی اشیاء”، “برنامه‌ریزی برای آینده” و “پاسخ به شرایط اضطراری”.

• محیط کاربری ArcGIS Desktop (ArcMap/ArcCatalog) و ArcGIS Pro:

  • پیمایش در ArcMap: آشنایی با “واسط کاربری ArcMap” و اجزای اصلی آن مانند نوار ابزارها، پنجره‌های نمایش و جداول محتویات.
  • استفاده از پروژه‌های اخیر: یادگیری چگونگی دسترسی به “اسناد نقشه اخیر” از طریق “صفحه خوش‌آمدگویی ArcMap” که فرآیند بازگشت به “کارهای ناتمام” را ساده می‌کند.
  • معرفی ArcGIS Pro: شناخت ArcGIS Pro به عنوان “نرم‌افزار جدید و درخشان Esri” و درک کلی تفاوت‌های آن با ArcMap. این دوره بر ArcMap تمرکز خواهد کرد، اما اشاره به ArcGIS Pro به شرکت‌کنندگان دیدگاه به‌روزتری از ابزارهای Esri می‌دهد.
  • معرفی ArcCatalog: آشنایی با ArcCatalog به عنوان یک “برنامه مستقل مدیریت داده‌های GIS” که به “مدیریت داده‌های رستری، وکتوری و GIS” کمک می‌کند.

• مصرف و افزودن داده‌ها در ArcGIS:

  • دکمه “Add Data”: آموزش عملی استفاده از “دکمه ساده اما قدرتمند Add Data” برای وارد کردن سریع و آسان “تمامی فرمت‌های داده GIS”.
  • افزودن انواع داده‌ها: تمرین افزودن “صفحات گسترده (Spreadsheet)” و “داده‌های رستری” به محیط ArcMap.
  • شناسایی فرمت‌ها: درک اینکه چگونه این دکمه “شناسایی تمامی فرمت‌های داده GIS” را ساده می‌کند و کاربران را از “درگیر شدن با انبوهی از فرمت‌های GIS متناقض و گیج‌کننده” بی‌نیاز می‌سازد.
  • ملاحظات وارد کردن داده: درک چالش‌های عمومی که ArcGIS در “مصرف داده‌ها” ممکن است داشته باشد و اهمیت دکمه “Add Data” به عنوان یک راهکار برای این چالش‌ها.

• مدیریت داده‌های جغرافیایی با ArcCatalog:

  • هدف ArcCatalog: درک نقش ArcCatalog به عنوان یک “برنامه مستقل مدیریت داده‌های GIS” که به “دسترسی و سازماندهی داده‌ها” کمک می‌کند.
  • ابزارهای جستجو و فیلتر: یادگیری استفاده از “ابزارهای فیلتر و جستجو” برای “یافتن مجموعه‌های داده گمشده”، مانند یک “موتور جستجوی شخصی گوگل”.
  • ایجاد و مدیریت فراداده (Metadata): آموزش اهمیت “ایجاد فراداده” (زمان ایجاد، خالق، نحوه ساخت) و توانایی “انتخاب استانداردهای فراداده‌ای” مانند ISO, FGDC, INSPIRE, NAP.
  • پیمایش و سازماندهی: تمرین “پیمایش آسان در فایل‌سیستم و مدیریت داده‌های جغرافیایی” با استفاده از ArcCatalog، که “به دلیل گزینه‌هایش برتری دارد”.

• سیستم‌های مختصات و پروژکشن‌ها (CRS):

  • مفاهیم CRS: درک مفاهیم کلیدی “سیستم مختصات مرجع (CRS)” و “پروژکشن نقشه”.
  • پروژکشن On-the-fly: فهمیدن چگونگی عملکرد قابلیت “on the fly projection” در ArcGIS، که “اولین مجموعه داده اضافه شده به ArcMap سیستم مختصات شما را تعیین می‌کند” و “داده‌های دیگر در سیستم‌های مختصات دیگر، به صورت ‘on the fly’ پروژکت می‌شوند”.
  • مدیریت خطاهای CRS: تشخیص “Unknown Spatial Reference” به عنوان “تضاد دیتوم” و یادگیری استفاده از “ابزار Define Projection” برای حل این مسائل.
  • کاربردپذیری CRS در ArcGIS: درک اینکه ArcGIS چگونه “CRS را به روشی کاربرپسند مدیریت می‌کند”.

• جدول‌ها و Join کردن داده‌ها:

  • مفهوم Table Join: درک اینکه “وقتی یک جدول را به داده‌های فضایی join می‌کنید، هر ردیف را روی نقشه قرار می‌دهید”.
  • روش‌های Join در ArcGIS: آموزش عملی “ایجاد joinهای جدول” به صورت “شهودی” در ArcGIS، از طریق “راست کلیک روی لایه” یا از طریق “Layer Properties”.
  • مزایای ArcGIS: درک سادگی این فرآیند در ArcGIS، که هر دو نرم‌افزار (ArcGIS و QGIS) در این زمینه “برنده” محسوب می‌شوند.

ماژول ۲: نقشه‌کشی و طراحی کارتوگرافی (۷۰ ساعت)

این ماژول به جنبه هنری و ارتباطی GIS می‌پردازد، یعنی خلق نقشه‌های جذاب و گویا.

• نمادگذاری (Symbology) پیشرفته:

  • نمادگذاری آماده ArcGIS: استفاده از “نمادگذاری‌های خیره‌کننده” که از ابتدا در ArcGIS موجود هستند و “بر اساس تخصص” (مانند حمل و نقل، املاک و مستغلات، خاک، آب و هوا) دسته‌بندی شده‌اند.
  • کاربرد نمادها: اعمال این نمادها برای “نقاط، خطوط و پلی‌گون‌ها” به شکلی “زیبا، مفید و فراوان”.
  • رویکرد ArcGIS: درک اینکه ArcGIS “عملی است و نمادها را در اختیار کارتوگراف قرار می‌دهد”، که نشان‌دهنده تمرکز آن بر کاربردی بودن است.
  • سفارشی‌سازی نمادها: آموزش چگونگی دانلود و بارگذاری “نمادهای اضافی” به “پالت نمادگذاری” ArcGIS برای افزایش تنوع.

• برچسب‌گذاری (Labeling) و Annotation:

  • موتور برچسب‌گذاری Maplex: تسلط بر “موتور برچسب‌گذاری Maplex در ArcGIS” که “کنترل کامل” بر “نحوه و مکان دقیق قرارگیری برچسب‌ها روی عوارض” را می‌دهد.
  • کنترل‌های پیشرفته برچسب‌گذاری: تنظیم “مکان برچسب” و “وابستگی به مقیاس”، و ایجاد “برچسب‌گذاری خمیده و موازی” که ArcGIS را “هوشمند” می‌سازد.
  • مدیریت Annotation: یادگیری چگونگی “کنترل گروه‌های Annotation” در ArcGIS با استفاده از “نوار ابزار Drawing”. این فرآیند ممکن است در ابتدا “شهودی نباشد”، اما با “کمی تمرین” می‌توان آن را کنترل کرد.
  • برتری ArcGIS در Annotation: درک اینکه “ویژگی‌های جایگذاری و Annotation” به نفع ArcGIS هستند.

• طراحی چیدمان نقشه (Layout View):

  • هدف Layout View: استفاده از “Layout View” در ArcGIS برای “تنظیم قالب‌های نقشه و خروجی گرفتن از محصولات نقشه”.
  • فرمت‌های خروجی: خروجی گرفتن از نقشه‌ها در “فرمت‌های مختلف” شامل PDF, JPG, SVG, AI, PNG, EPS, EMF، که قابلیت ArcGIS را برای کارتوگرافرها “عملی” می‌کند.
  • عناصر چیدمان: افزودن و تنظیم عناصر کلیدی نقشه مانند عنوان، راهنما، نوار مقیاس، شمال و کادرهای داخلی نقشه.
  • ابزارهای چیدمان: استفاده از “ابزارهایی برای مشخص کردن برچسب‌ها، تنظیم mapbookها و اتصال Data Frames با مستطیل‌های میزان وسعت”.

• ساخت نقشه‌های موضوعی (Thematic Maps):

  • هدف نقشه‌های موضوعی: درک اینکه “دانشمندان علوم اجتماعی اغلب نقشه‌های موضوعی را می‌سازند زیرا یک موضوع خاص را مرتبط با یک منطقه جغرافیایی خاص نشان می‌دهند”.
  • روش‌های نمادگذاری موضوعی: آموزش روش‌های “سریع، آسان و شهودی” برای نمادگذاری داده‌های عددی با استفاده از “مقادیر یکتا (Unique Values)” و “چندین فیلد”.
  • نمادگذاری‌های خاص ArcMap: ساخت “نقشه‌های تراکم نقطه‌ای (Dot Density Maps)” و “نمودارهای پشته‌ای (Stacked Charts)” که از “ویژگی‌های منحصربه‌فرد ArcMap” هستند.

• معرفی ArcGIS Online برای نقشه‌کشی وب:

  • روند نقشه‌کشی وب: درک اینکه “نقشه‌های وب رو به رشد هستند” و چگونه “صنایع خبری، دولت‌ها و کسب‌وکارها از نقشه‌های وب برای روایت داستان استفاده می‌کنند”.
  • سادگی نقشه‌کشی وب در ArcGIS: یادگیری اینکه “نقشه‌کشی وب در ArcGIS آسان است”.
  • انتشار داده‌ها به وب: چگونگی “ارسال داده‌ها به وب از طریق ArcGIS Online”.
  • ArcGIS Story Maps: معرفی “ArcGIS Story Maps” به عنوان یک “روند جذاب” که به هر کسی اجازه می‌دهد “قدرت نقشه‌ها را برای روایت داستان خود” مهار کند.
  • ابرهای GIS: درک نقش “ArcGIS Online” به عنوان محلی که “نقشه‌های آنلاین در فضای ابری GIS شرکت Esri” نگهداری می‌شوند.

ماژول ۳: تحلیل‌های فضایی و ژئوپرسسینگ (۸۰ ساعت)

این ماژول به شرکت‌کنندگان مهارت‌های لازم برای “یافتن روابط پنهان و تولید بینش‌های جدید از داده‌ها” با استفاده از ابزارهای تحلیل فضایی ArcGIS را می‌آموزد.

• ابزارهای ژئوپرسسینگ پایه:

  • چارچوب ژئوپرسسینگ ArcGIS: آشنایی با “چارچوب ژئوپرسسینگ بسیار خوب، قوی و گسترده” ArcGIS.
  • ابزارهای پایه: انجام عملیات‌های اساسی مانند “برش (Clip)”، “بافر (Buffer)” (ایجاد منطقه‌ای در اطراف عوارض)، “ادغام (Merge)” (ترکیب عوارض)، “انحلال (Dissolve)” (ساده‌سازی مرزهای عوارض)، و “همپوشانی لایه (Overlay Layer)”.
  • ابزارهای انتخاب: استفاده از ابزارهای “انتخاب بر اساس ویژگی (Select by Attribute)” و “انتخاب بر اساس مکان (Select by Location)” برای فیلتر کردن و جداسازی داده‌ها.
  • برون‌ریزی و ایجاد لایه جدید: آموزش چگونگی “برون‌ریزی داده‌ها” و “ایجاد لایه جدید” از نتایج تحلیل.
  • تأثیر لایسنس: درک اینکه “سطح لایسنس” در ArcGIS “تعیین‌کننده ابزارهایی است که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید”، و ابزارهایی مانند “Erase” و “Symmetrical Difference” ممکن است به “لایسنس پیشرفته” نیاز داشته باشند.

• پردازش داده‌های رستری با Spatial Analyst:

  • معرفی Spatial Analyst: آشنایی با افزونه “Spatial Analyst” که “قدرتمندترین امکانات را برای دستکاری داده‌های رستری” فراهم می‌کند.
  • محاسبات رستری (Map Algebra): انجام “عملیات ریاضی ساده (جبر نقشه و مجموعه ابزار شرطی)” بر روی داده‌های رستری.
  • آمارهای رستری: محاسبه “آمارهای چندمتغیره، همسایگی یا آمارهای منطقه‌ای (Zonal Statistics)”.
  • سطوح ارزشی و درون‌یابی: تولید “سطوح ارزشی” از طریق “درون‌یابی (Interpolation)”، “تراکم (Density)” یا “همپوشانی (Overlays)”.
  • ابزارهای تخصصی: استفاده از “ابزارهای تخصصی برای آب‌های زیرزمینی، هیدرولوژی و تابش خورشیدی”.
  • فیلتر و ساده‌سازی: گزینه‌هایی برای “فیلتر کردن (reclass یا extraction toolsets)” یا “ساده‌سازی داده‌ها (generalization toolset)”.
  • قدرت ابزارها: درک اینکه “ابزارهای مبتنی بر رستر ArcGIS بسیار قوی هستند” و در مجموع، هر دو نرم‌افزار (ArcGIS و QGIS) “گزینه‌های فراوانی برای دستکاری رستر” دارند.

• مقدمه‌ای بر زمین‌آمار (Geostatistics):

  • جعبه ابزار زمین‌آمار ArcGIS: آشنایی با “جعبه ابزار زمین‌آمار ArcGIS” که به دلیل “دستورالعمل‌های واضح و توضیحات خروجی” برجسته است، به طوری که “یک کودک نیز می‌تواند نتایج را درک کند”.
  • تحلیل خودهمبستگی: اجرای ابزارهایی مانند “Moran’s I” و تفسیر “گزارش خروجی مختصر” آن برای درک اینکه “داده‌های شما خودهمبسته هستند یا خیر”.
  • رگرسیون اکتشافی: استفاده از “ابزارهای رگرسیون اکتشافی” که “به خوبی ساخته شده‌اند زیرا خروجی‌ها به کاربران امکان می‌دهند آمار را با داده‌های خود مرتبط کنند”، که “زمان را برای تحلیلگران” صرفه‌جویی می‌کند.
  • نقش آموزشی ArcGIS: درک اینکه “ArcGIS در آموزش زمین‌آمار بهترین است”، زیرا “مفاهیم دشوار را مستقیم” و قابل فهم می‌سازد.

• تحلیل شبکه (Network Analyst):

  • مفهوم تحلیل مسیریابی: درک نیاز تقریباً همه به “تحلیل مسیریابی در زندگی خود” (مانند یافتن “نزدیک‌ترین فروشگاه” یا “سریع‌ترین مسیر”).
  • استفاده از Network Analyst: آموزش چگونگی “فعال کردن سوئیچ Network Analyst” در ArcGIS.
  • مجموعه داده شبکه: آشنایی با مفهوم “افزودن داده‌ها به یک مجموعه داده شبکه” و چالش “ساخت یک مجموعه داده جاده‌ای توپولوژیک تمیز”.
  • قابلیت‌های پیشرفته: بررسی قابلیت‌های پیشرفته‌تر افزونه Network Analyst مانند “location-allocation” و “new OD cost matrix”، که آن را “اکستنشن شبکه‌ای قهرمانان” می‌سازد.

• ابزارهای سنجش از دور و پردازش تصویر:

  • نوار ابزار تحلیل تصویر: معرفی “نوار ابزار تحلیل تصویر (Image Analysis toolbar)” که در ArcGIS 10 اضافه شد و “فوراً ابزارهای لازم” را برای تحلیلگران سنجش از دور فراهم کرد.
  • طبقه‌بندی تصویر: استفاده از ابزارهایی برای “ایجاد نمونه‌ها” و انجام “طبقه‌بندی نظارت شده و طبقه‌بندی نشده”.
  • عملیات‌های پردازش تصویر: اجرای عملیات‌هایی مانند “Pansharpen” (ترکیب تصاویر)، “محاسبه NDVI” (شاخص پوشش گیاهی نرمال شده)، “تصحیح هندسی (Orthorectify)” و “تغییر تعاملی روشنایی، کنتراست و شفافیت”.
  • کار با LiDAR: آشنایی با “LAS Dataset (LASD)” به عنوان روش ArcGIS برای “کار با LiDAR”.
  • جایگاه ArcGIS: درک اینکه در زمینه سنجش از دور، “هیچ برتری مشخصی” بین ArcGIS و QGIS وجود ندارد، اما ArcGIS ابزارهای ضروری را فراهم می‌کند.

ماژول ۴: اتوماسیون، سه‌بعدی و داده‌ورزی پیشرفته (۶۰ ساعت) این ماژول به شرکت‌کنندگان می‌آموزد چگونه کارهای تکراری را خودکارسازی کرده، داده‌ها را در سه‌بعدی کاوش کنند و با قابلیت‌های پیشرفته ورود و ویرایش داده‌ها آشنا شوند.

• اتوماسیون با Model Builder و ArcPy:

  • هدف اتوماسیون: درک اینکه چگونه “مدل‌های برنامه‌ریزی شده” می‌توانند “وظایف تکراری را به صورت خودکار” انجام دهند، به طوری که کاربر بتواند “در تمام طول روز در خانه با لباس راحتی بنشیند (و هنوز کار انجام دهد)”.
  • ArcGIS Model Builder: تسلط بر “ArcGIS Model Builder” که به عنوان “شهودی‌ترین، قوی‌ترین و کاربردی‌ترین راه برای خودکارسازی کارهای ژئوپرسسینگ” شناخته می‌شود.
  • ساخت مدل‌ها: یادگیری چگونگی “کنار هم قرار دادن مجموعه‌ای از ابزارها در Model Builder برای خودکارسازی فرآیندها”.
  • Iterators: استفاده از “Iterators” برای انجام “حلقه‌های ‘for’ و ‘while'” در مدل‌ها.
  • یکپارچگی با پایتون: چگونگی “برون‌ریزی مدل به عنوان اسکریپت پایتون” و “سفارشی‌سازی آن”.
  • برنامه‌نویسی با ArcPy: آشنایی با “ماژول ArcPy” که “برنامه‌نویسی ArcGIS را به طرز باورنکردنی آسان” می‌کند، زیرا “تقریباً هر ابزاری در ArcGIS، ابزار اسکریپت‌نویسی با همان نام را دارد” که می‌توان آن را به راحتی از وب‌سایت Esri “کپی و جایگذاری” کرد. Model Builder و ArcPy به عنوان “دو نقطه درخشان ArcGIS” توصیف شده‌اند.

• کار با داده‌های سه‌بعدی (ArcGlobe و ArcScene):

  • حرکت به سمت سه‌بعدی: درک اهمیت “ورود به دنیای سه‌بعدی”.
  • ArcScene: استفاده از “ArcScene برای صحنه‌های مطالعاتی کوچک” و قابلیت آن در “برجسته کردن اشیاء با اغراق عمودی شگفت‌انگیز (vertical exaggeration)”.
  • ArcGlobe: کار با “ArcGlobe برای داده‌هایی که کل کره زمین را پوشش می‌دهند” و قابلیت آن در “زنده کردن داده‌های شما” و انجام “پروازهای سه‌بعدی (wicked fly-throughs)”.
  • لایسنس 3D Analyst: درک نیاز به “فعال کردن لایسنس 3D Analyst” پیش از استفاده از این برنامه‌ها.
  • برتری ArcGIS: تصدیق اینکه “ArcGIS برای نیازهای سه‌بعدی شما بسیار بهتر از QGIS است”.

• انیمیشن‌سازی داده‌های زمانی:

  • هدف انیمیشن: درک چگونگی استفاده از انیمیشن برای “مشاهده ذوب شدن کلاهک‌های یخی قطبی در طول زمان” یا “نمایش الگوهای آب و هوایی جهانی با آگاهی از زمان”.
  • نوار ابزار انیمیشن ArcGIS: استفاده از “نوار ابزار انیمیشن ArcGIS” که “فرآیند حرکت از حالت ثابت به پویا را آسان می‌کند”.
  • کنترل زمان: کار با “فیلد زمان‌محور (time-enabled field)” و “نوار لغزنده زمان” برای مشاهده “تغییر داده‌ها در طول زمان”.
  • خروجی انیمیشن: یادگیری چگونگی “خروجی گرفتن به فرمت AVI” برای نمایش نتایج.

• ویرایش پیشرفته و توپولوژی:

  • تفاوت‌های ویرایش: درک “تفاوت‌های ظریف بین ویرایش ArcGIS و QGIS”، مانند “دابل کلیک برای پایان طرح (sketch) در ArcGIS”.
  • گزینه‌های ویرایش پیشرفته: استفاده از “گزینه‌های بیشتر ArcGIS برای ویرایش پیشرفته”.
  • قالب‌های عوارض (Feature Templates): “ایجاد عوارض با تنظیم قالب‌های عوارض”.
  • ابزارهای پیشرفته: کار با ابزارهایی مانند “Exploding Multipart Features” (تفکیک عوارض چندبخشی)، “Fillet/Trim/Extending Curves” (مدیریت منحنی‌ها) و “Replacing Geometry” (جایگزینی هندسه).
  • ابزار Trace: استفاده از “ابزار Trace در ArcMap” که برای بسیاری از کاربران بسیار مفید است.
  • توپولوژی ArcGIS: درک اینکه “توپولوژی در ArcGIS یک ابزار نابغه” است که “بررسی خطاهای پیچیده و غنی‌تری” را ارائه می‌دهد.
  • قوانین توپولوژی: “بازرسی توپولوژی با بیش از ۳۰ قانون” و “برطرف کردن مسائل توپولوژی با رفع‌های خودکار یا دستی”.
  • ایجاد قوانین: چگونگی “ایجاد قوانین توپولوژی” پس از قرار دادن داده‌ها در “ژئودیتابیس”.
  • رفع تعاملی خطاها: “رفع تعاملی خطاها” به صورت “یک به یک”، که “نقطه قوت قوی در ArcGIS” است.
• ورود داده‌ها و مدیریت فیلدها:
  • قابلیت‌های ورود داده: درک اینکه هر دو نرم‌افزار ArcGIS و QGIS “ماشین‌های قدرتمند ورود داده‌های GIS” هستند.
  • ایجاد فیلدها: چگونگی “ایجاد فیلدها” (مانند Integer, Float, Double, Text, Date) در ArcGIS.
  • تغییر نام فیلدها: استفاده از ابزار “Alter Field (Data Management)” برای “تغییر نام فیلدها”.
  • Subtypes و Domains: یادگیری چگونگی “تنظیم Subtypes، Domains و Default Data Entries در ژئودیتابیس‌ها” برای “جلوگیری از ورود داده‌های نامعتبر” از طریق “لیست‌های کشویی”.
  • ماشین حساب فیلد: استفاده از “ماشین حساب فیلد (Field Calculator)” که از “Python و VB” برای اجرای کد پشتیبانی می‌کند.
  • ویژگی‌های خاص ArcGIS: درک “یکی از ویژگی‌های خاص ArcGIS” که “باید ویرایش را متوقف کنید تا یک فیلد را محاسبه کنید”.
• ژئوکدینگ (Geocoding) آدرس‌ها:
  • مفهوم ژئوکدینگ: درک مفهوم “ژئوکدینگ” به عنوان “فرآیند دادن مقادیر XY به آدرس‌های خیابان”.
  • روش‌های ژئوکدینگ در ArcGIS:
    • “ArcGIS Online Geocoding” که یک “سرویس پولی و نیازمند اعتبار” است.
    • “ArcGIS Desktop” که “راه خود را برای ژئوکدینگ با استفاده از داده‌های خودتان” دارد، از طریق “ایجاد Address Locator” و استفاده از “Geocoding Toolbar”.
  • گزینه‌های جایگزین: درک اینکه اگر “از سیستم‌های اعتبار یا پرداخت هزینه‌های اضافی برای ژئوکدینگ اجتناب” شود، QGIS “دو گزینه خوب” را ارائه می‌دهد.
• ابزارهای تبدیل داده‌ها (Data Conversion):
  • وابستگی به وظیفه: درک اینکه در ArcMap، “بستگی کامل به وظیفه دارد” و ممکن است برای “تبدیل داده” به “لایسنس پیشرفته” نیاز باشد.
  • انواع تبدیل‌ها: آشنایی با عملیات‌های تبدیل داده مانند “تعمیم عوارض (generalize features)”، “تبدیل پلی‌گون به نقطه” یا “برعکس”.

ماژول ۵: توسعه، پشتیبانی و کاربردهای پیشرفته (۵۰ ساعت) این ماژول به شرکت‌کنندگان دیدگاهی جامع از اکوسیستم ArcGIS، فرصت‌های توسعه و کاربردهای پیشرفته در صنایع مختلف می‌دهد.

• افزونه‌ها و ابزارهای تخصصی ArcGIS:
  • مفهوم افزونه‌ها: درک اینکه چگونه افزونه‌ها به “مهندسی تحلیل‌های تخصصی” کمک می‌کنند.
  • تنوع افزونه‌ها در ArcGIS: آشنایی با “افزونه‌های ArcGIS” و “راه حل‌هایی برای تقریباً هر مشکل GIS”.
  • مثال‌هایی از افزونه‌ها: معرفی افزونه‌هایی مانند “GME (با آمار R)”، “Marine Tools add-on”، “NetCDF interoperability”، “ET GeoWizards” و “ArcGIS Patch Analyst”.
  • ArcGIS Marketplace: شناخت “ArcGIS Marketplace” به عنوان “فروشگاه اپلیکیشن Esri” که “افزونه‌های بیشتری” را ارائه خواهد داد.
  • مقیاس‌پذیری Esri: درک اینکه “چقدر Esri مقیاس‌پذیر و منحصر به فرد است تا مشکل ژئوفضایی شما را حل کند”.
• منابع یادگیری و جامعه کاربری ArcGIS:
  • مستندات ArcGIS: آشنایی با “مستندات عالی” ArcGIS که نه تنها “اسناد عمیقی درباره نحوه استفاده از ابزارها” را فراهم می‌کند، بلکه “نمونه داده‌هایی برای تجربه عملی” نیز ارائه می‌دهد.
  • GeoNet: معرفی “GeoNet” به عنوان “انجمن مرکزی جامعه کاربری ArcGIS” که شامل “کارکنان و کاربران مشتاق” است.
  • دسترسی به آموزش‌ها: استفاده از “آموزش‌های ArcGIS” که “با نمونه داده‌ها برای تجربه عملی” ارائه می‌شوند.
  • اهمیت پشتیبانی: درک اینکه “ArcGIS بزرگترین جامعه کاربری برای یافتن پاسخ‌ها” را دارد.

• کاربردهای عملی GIS در صنایع مختلف:

  • انتخاب مکان: “تصمیم‌گیری بهتر درباره رشد کسب‌وکار یا توسعه خدمات” و “دانستن اینکه بهترین مشتریان شما کجا هستند و کجا می‌توانید بیشتر پیدا کنید”، با در نظر گرفتن “زمان‌های سفر، تعداد جمعیت، جمعیت‌شناسی محلی، مناسب بودن سایت و مکان‌های رقبا”.
  • یافتن بهترین مسیر: “کارآمدتر و سازگارتر کردن عملیات لجستیک”، “کاهش هزینه‌ها و آلاینده‌ها”، و “مدیریت زنجیره تأمین جهانی در زمان واقعی”.
  • ردیابی و نگهداری: “درک بهتر از هر چیزی که مدیریت می‌کنید” (مانند جاده‌ها، لوله‌های آب، چراغ‌های خیابان)، “پاسخ سریع به مسائل” و “برنامه‌ریزی نگهداری پیشگیرانه”.
  • برنامه‌ریزی برای آینده: “پیش‌بینی‌ها و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه” که “هم برای مردم و هم برای سیاره سودمند است”، مانند “شناسایی مکان‌هایی که افزودن فضاهای سبز می‌تواند گرمای شدید را برای آسیب‌پذیرترین افراد کاهش دهد”.
  • پاسخ به شرایط اضطراری: “محافظت از مردم و نجات جان‌ها قبل، حین و بعد از حوادث اضطراری” مانند “طوفان‌ها، آتش‌سوزی‌ها و زمین‌لرزه‌ها”. GIS به “تیم‌های مدیریت اضطراری” کمک می‌کند تا “درک کنند که در حال حاضر چه اتفاقی می‌افتد و کجا” تا بتوانند “در جایی که بیشترین نیاز است کمک کنند”.

• مسیر شغلی و آینده GIS:

  • نقش تحلیلگر GIS: درک ماهیت شغل “تحلیلگر GIS” که در “تقاطع برنامه‌نویسی، کارتوگرافی و تحلیل داده‌ها” کار می‌کند.
  • مسئولیت‌های روزانه: آشنایی با “مسئولیت‌های روزانه” یک تحلیلگر GIS، شامل “مدیریت داده‌ها، نقشه‌کشی و تحلیل، گزارش‌دهی و وظایف فنی، و همکاری و پشتیبانی”.
  • مهارت‌های لازم: بررسی “مهارت‌های لازم” برای تحلیلگران GIS، از جمله “تسلط بر نرم‌افزار GIS (ArcGIS)”، “برنامه‌نویسی و مدیریت پایگاه داده” (Python، PostGIS، SQL، JavaScript)، “دیداری‌سازی و ارتباطات” و “مدیریت پروژه (Agile، Scrum)”.
  • مراحل تبدیل شدن به تحلیلگر GIS: آشنایی با “۵ گام کلیدی برای تبدیل شدن به تحلیلگر GIS” شامل “ساخت پایه تحصیلی”، “تسلط بر چند مهارت فنی GIS”، “ساخت رزومه”، “دریافت گواهینامه‌های GIS خارج از دانشگاه” (مانند “گواهینامه‌های فنی Esri”) و “حفظ مهارت‌ها از طریق ادامه تحصیل”.
  • چشم‌انداز شغلی: بررسی “چشم‌انداز شغلی برای تحلیلگران GIS” و “رشد مورد انتظار بازار GIS”، که “تقریباً ۹٪ CAGR در چهار سال آینده” پیش‌بینی می‌شود.

در پایان این دوره آموزشی، انتظار می‌رود که شرکت‌کنندگان:

• مسلط به عملیات داده‌ورزی در ArcGIS باشند: قادر به افزودن، مدیریت، ویرایش و سازماندهی انواع داده‌های جغرافیایی و غیرجغرافیایی در محیط ArcGIS، از جمله کار با ArcCatalog و ژئودیتابیس‌ها باشند. آن‌ها “نقاط داده‌ای گمشده” را با استفاده از “ابزارهای فیلتر و جستجو” شناسایی خواهند کرد و فراداده ایجاد و مدیریت خواهند کرد.
• توانایی خلق نقشه‌های حرفه‌ای را داشته باشند: مهارت‌های پیشرفته در طراحی کارتوگرافیک، نمادگذاری (با استفاده از “نمادگذاری‌های خیره‌کننده” ArcGIS)، برچسب‌گذاری (با “موتور برچسب‌گذاری Maplex”)، و ایجاد چیدمان‌های زیبا و کارآمد را کسب کرده باشند، به گونه‌ای که بتوانند “شاهکارهای کارتوگرافی” تولید کرده و “محصولات نقشه” را در فرمت‌های مختلف خروجی بگیرند.
• قابلیت انجام تحلیل‌های فضایی متنوع را داشته باشند: بتوانند از “ابزارهای ژئوپرسسینگ”، ابزارهای تحلیل رستری (“Spatial Analyst”)، “زمین‌آمار” و “تحلیل شبکه” برای “شناسایی الگوها و روندها” و “استخراج بینش‌های ارزشمند از داده‌ها” و حل مسائل پیچیده فضایی استفاده کنند.
• فرآیندهای GIS را خودکارسازی کنند: توانایی استفاده از “Model Builder” برای ساخت مدل‌های ژئوپرسسینگ و آشنایی با “ArcPy” برای خودکارسازی وظایف تکراری را داشته باشند، که از “درخشان‌ترین نقاط قوت ArcGIS” است.
• تجربه‌ای از کار با داده‌های سه‌بعدی و وب GIS داشته باشند: قادر به کاوش و نمایش داده‌ها در محیط‌های سه‌بعدی (ArcScene, ArcGlobe) و انتشار نقشه‌های وب و داستان‌های مکانی با استفاده از ArcGIS Online باشند، که “آسان” است.
• مفاهیم GIS را عمیقاً درک کنند: فهم کاملی از تعاریف، کاربردها و اهمیت GIS در صنایع مختلف را پیدا کرده باشند و بتوانند به عنوان یک “تحلیلگر GIS” به “تحلیل و تفسیر داده‌ها برای توصیف دنیای ما” بپردازند و “گزارش‌های داده‌های جغرافیایی” تولید کنند.
• برای ورود به بازار کار GIS آماده باشند: با مهارت‌های مورد نیاز یک تحلیلگر GIS آشنا شده و آمادگی لازم برای “ساخت رزومه”، پیگیری “گواهینامه‌های فنی Esri” و ورود به فرصت‌های شغلی در “بازار رو به رشد GIS” را کسب کرده باشند.
• توانایی حل مسائل دنیای واقعی را داشته باشند: بتوانند دانش نظری و مهارت‌های عملی خود را برای حل “چالش‌های بزرگ” مانند “تغییر اقلیم، پایداری و نابرابری اجتماعی” از طریق “تحلیل‌های مبتنی بر مکان” به کار گیرند و به “تصمیم‌گیری‌های آگاهانه” کمک کنند.

مدرس دوره آموزشی دکتر سعید جوی‌زاده کوچ پژوهشی سابقه: بیش از ۲۵ سال تجربه در حوزه سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از دور، با تمرکز بر کاربردهای پژوهشی و عملی. ایشان به عنوان یک کوچ پژوهشی، به دانشجویان و متخصصان کمک کرده‌اند تا دانش تئوری را به مهارت‌های کاربردی تبدیل کنند و در پروژه‌های پیچیده به موفقیت دست یابند. شماره تماس: ۰۹۱۲۰۴۳۸۸۷۴ وب‌سایت: www.gisland.org پست الکترونیک: saeedjavizadeh@gmail.com