آشنایی با جی آی اس موبایل (Mobile GIS):2025

50 سوال مهم به همراه جواب

در اینجا ۵۰ سوال مهم به همراه پاسخ‌های جامع و مبتنی بر منابع ارائه‌شده از کتاب “آشنایی با GIS موبایل” آورده شده است:

مقدمه و مفاهیم بنیادین GIS موبایل

1. “عصر پسا-کامپیوتر” (post-PC era) و استراتژی “موبایل-اول” (mobile-first) در زمینه GIS موبایل به چه معناست؟ در “عصر پسا-کامپیوتر”، دستگاه‌های موبایل جزء جدایی‌ناپذیر زندگی شخصی و جریان‌های کاری حرفه‌ای شده‌اند. بیش از ۷۰ درصد ترافیک وب اکنون از دستگاه‌های موبایل نشأت می‌گیرد، و پلتفرم موبایل به ورودی اصلی ابر و رابط مرکزی برای سیستم‌های اطلاعاتی تبدیل شده است. استراتژی “موبایل-اول” به این معنی است که بسیاری از صنایع در توسعه سیستم‌های اطلاعاتی خود، پلتفرم موبایل را به عنوان رابط اصلی در نظر می‌گیرند [17، 29]. این رویکرد به ویژه برای سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS) صادق است، جایی که قابلیت‌های موقعیت‌یابی و دسترسی گسترده پلتفرم‌های موبایل بسیار ارزشمند هستند [17، 29].
2. GIS موبایل چیست و چگونه در معماری GIS معاصر جای گرفته است؟ GIS موبایل به استفاده از GIS بر روی دستگاه‌های موبایل اشاره دارد. این فناوری نحوه کسب، تجسم، تحلیل و انتشار اطلاعات مکانی را متحول کرده و خود را به عنوان یک جزء ضروری از معماری GIS معاصر تثبیت کرده است [17، 29]. با بهره‌برداری از در دسترس بودن گسترده دستگاه‌های موبایل، شبکه‌ها و رایانش ابری، GIS موبایل نه تنها به یک پلتفرم کلیدی در سیستم‌های GIS مدرن تبدیل شده است، بلکه به یک مرز تحقیقاتی مهم نیز تبدیل شده است [17، 31].
3. مزایای کلیدی GIS موبایل نسبت به GIS دسکتاپ سنتی کدامند؟ مزایای GIS موبایل نسبت به GIS دسکتاپ سنتی شامل موارد زیر است [32، 33]:
   • تحرک‌پذیری (Mobility): دستگاه‌های موبایل بی‌سیم هستند و به GIS اجازه می‌دهند به مناطقی گسترش یابد که سیم‌کشی سنتی غیرعملی یا گران است. این امر آگاهی موقعیتی در میدان را افزایش داده و انتقال داده‌های GIS به دفتر را تسهیل می‌کند.
   • آگاهی از موقعیت (Location awareness): فناوری‌هایی مانند GPS، شبکه‌های سلولی، Wi-Fi و بلوتوث، ردیابی دقیق موقعیت دستگاه‌های موبایل را امکان‌پذیر می‌سازند. حسگرهای اضافی مانند قطب‌نما، ژیروسکوپ و حسگرهای حرکت به تعیین جهت، شیب و سرعت دستگاه کمک می‌کنند.
   • سهولت جمع‌آوری داده‌ها (Ease of data collection): GIS موبایل با دیجیتالی کردن جمع‌آوری داده‌ها، روش‌های کاغذی مستعد خطا را حذف کرده و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد و دقت داده‌ها را بهبود می‌بخشد.
   • اطلاعات تقریباً بلادرنگ (Near-real-time information): شبکه‌های موبایل اتصال زنده را فراهم می‌کنند که قابلیت‌های زمانی GIS را افزایش داده و امکان نظارت مستمر بر تغییرات مکانی و زمانی در محیط را فراهم می‌سازند.
   • ابزارهای ارتباطی همه‌کاره (Versatile communication tools): دستگاه‌های موبایل با روش‌های ارتباطی مختلفی از جمله تماس‌های صوتی، پیام‌های متنی، عکس، ویدئو، ایمیل و برنامه‌های شبکه‌های اجتماعی ادغام می‌شوند و همکاری و ارتباط موثر بین متخصصان و عموم مردم را تسهیل می‌کنند.
   • دسترسی گسترده (Widespread accessibility): فراگیر شدن گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها و ساعت‌های هوشمند، GIS را برای میلیاردها نفر قابل دسترس کرده و پایگاه کاربران و کاربردهای GIS را به طور قابل توجهی گسترش داده است.
4. چهار ستون اصلی قابلیت‌های GIS موبایل (Four pillars of Mobile GIS capabilities) کدامند؟ قابلیت‌های GIS موبایل در چهار ستون اصلی سازماندهی شده‌اند [19، 54]:
   • آگاهی میدانی (Field awareness): نقشه‌های موبایل آگاهی موقعیتی را در میدان به طور قابل توجهی افزایش می‌دهند و امکان دسترسی به ابزارهای نقشه‌برداری اکتشافی و پاپ‌آپ‌های زمینه‌ای حاوی اطلاعات دقیق، نمودارها، اسناد و عکس‌ها را برای تصمیم‌گیری در محل فراهم می‌کنند.
   • جمع‌آوری داده (Data capture): این استفاده اولیه از GIS موبایل است. برنامه‌هایی مانند ArcGIS Field Maps، Survey123 و QuickCapture تجربیات کاربری منحصربه‌فردی را ارائه می‌دهند و می‌توانند با گیرنده‌های GNSS با دقت بالا برای دقت زیر پا ادغام شوند.
   • برنامه‌ریزی و هماهنگی نیروی کار (Planning and workforce coordination): این قابلیت شامل برنامه‌ریزی پروژه موبایل، آماده‌سازی داده‌ها، تخصیص وظایف یا لیست کارهای لازم، اولویت‌بندی وظایف، تجسم پیشرفت و به اشتراک‌گذاری موقعیت زنده تیم‌های میدانی است.
   • یکپارچه‌سازی با سیستم‌های سازمانی (Integration with enterprise systems): داده‌های جمع‌آوری شده در میدان به سیستم‌های اطلاعاتی سازمانی بزرگ‌تر وارد می‌شوند، که امکان تحلیل و انتشار اطلاعات را در سراسر سازمان فراهم می‌کند. ابزارهایی مانند ArcGIS API for Python، ArcPy و وب‌هوک‌ها (webhooks) می‌توانند یکپارچه‌سازی را خودکار کنند.

فصل 1: GIS موبایل و جمع‌آوری داده نقشه‌محور با ArcGIS Field Maps

5. ArcGIS Field Maps چیست و دو جزء اصلی آن کدامند؟ ArcGIS Field Maps یک برنامه همه‌کاره است که چندین محصول قبلی از جمله ArcGIS Collector، ArcGIS Explorer، ArcGIS Tracker و ArcGIS Workforce را ادغام می‌کند. این برنامه به عنوان یک راه‌حل همه‌کاره عمل کرده و از برنامه‌ریزی، ضبط و اشتراک‌گذاری موقعیت، درک و جمع‌آوری داده نقشه‌محور پشتیبانی می‌کند [51، 65]. دو جزء اصلی Field Maps عبارتند از:
   • Field Maps Designer: این جزء برای سازندگان راه‌حل یا نویسندگان نقشه استفاده می‌شود. می‌توان از آن برای طراحی لایه‌ها و نقشه‌ها، ایجاد فرم‌های هوشمند، فعال‌سازی نقشه‌ها برای استفاده آفلاین، راه‌اندازی ژئوفنس‌ها (Geofences) و پیکربندی تنظیمات مختلف برای بهینه‌سازی نقشه‌ها برای جریان‌های کاری میدانی استفاده کرد.
   • Field Maps Mobile App: این جزء برای کارگران میدانی استفاده می‌شود. با استفاده از این برنامه، کارگران میدانی می‌توانند نقشه‌ها، فرم‌ها، داده‌ها و ابزارهای لازم را برای تکمیل وظایف میدانی خود باز کنند. Field Maps برای کار آنلاین و آفلاین، و همچنین در محیط‌های داخلی و خارجی طراحی شده است.
6. ArcGIS Arcade چیست و در Field Maps Designer چه کاربردهایی دارد؟ ArcGIS Arcade یک زبان اسکریپت‌نویسی قابل حمل، سبک و ایمن است که برای ایجاد محتوای سفارشی در برنامه‌های ArcGIS طراحی شده است. نحوه نگارش آن بسیار شبیه به JavaScript است و به کاربران اجازه می‌دهد تا محاسبات ریاضی، قالب‌بندی متن و ارزیابی عبارات منطقی را انجام دهند. در Field Maps Designer، Arcade برای بهبود فرم‌های هوشمند استفاده می‌شود [5، 84]. به عنوان مثال، Arcade در پروفایل “محاسبات فرم” (Form Calculation) برای خودکارسازی محاسبه و به‌روزرسانی مقادیر ویژگی‌ها در فرم‌ها به کار می‌رود.
7. “قالب‌های ویژگی” (Feature Templates) در Field Maps چه کاربردی دارند؟ قالب‌های ویژگی (Feature Templates) در Field Maps برای ساده‌سازی ورود داده‌ها (data entry) و تسریع فرآیند جمع‌آوری داده‌ها استفاده می‌شوند [28، 103]. آن‌ها تنظیمات از پیش پیکربندی‌شده‌ای برای ایجاد ویژگی‌های جدید در یک لایه هستند. این قالب‌ها شامل ویژگی‌های از پیش تعیین‌شده و مقادیر پیش‌فرض هستند که فرآیند ورود داده‌ها را تسریع کرده، ثبات داده‌ها را تضمین می‌کنند و به حفظ یکپارچگی داده‌ها در طول ایجاد رکوردهای جدید کمک می‌کنند. آن‌ها نحوه نمایش یک ویژگی جدید و مقادیر ویژگی اولیه آن را هنگام اضافه شدن به نقشه تعریف می‌کنند.
8. چگونه می‌توان امنیت داده‌ها را در لایه‌های Field Maps با جلوگیری از اصلاح داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط دیگران افزایش داد؟ برای افزایش امنیت لایه و جلوگیری از اینکه کارگران موبایل داده‌های جمع‌آوری شده توسط دیگران را حذف یا ویرایش کنند، می‌توان تنظیمات “چه ویژگی‌هایی را ویرایشگران می‌توانند ببینند” (What Features Can Editors See) را روی “ویرایشگران فقط می‌توانند ویژگی‌های خود را ببینند” (Editors Can Only See their Own Features) تنظیم کرد. همچنین، می‌توان لایه‌های View را برای گروه‌های کاربری مختلف با مجوزهای دسترسی متفاوت ایجاد کرد [61، 138، 139].

فصل 2: آگاهی موقعیتی و بازرسی‌های یک به چند با Field Maps

9. “آگاهی موقعیتی” (Situational awareness) در میدان با استفاده از Field Maps به چه معناست؟ آگاهی موقعیتی در میدان با استفاده از Field Maps به معنای توانایی کارکنان عملیات میدانی برای دسترسی به اطلاعات دقیق در مورد دارایی‌ها یا لایه‌هایی است که نیاز به بازرسی، عملیات یا نگهداری دارند. این شامل اطلاع از موقعیت‌های فعلی، شرایط، سایر ویژگی‌ها و عکس‌ها و اسناد پیوست‌شده است. Field Maps این آگاهی را از طریق موارد زیر افزایش می‌دهد:
   • لایه‌های داده متنوع و اطلاعات غنی: پشتیبانی از انواع لایه‌های نقشه، سبک‌های لایه، پاپ‌آپ‌ها (pop-ups)، نمودارها و متن غنی.
   • ژئوفنسینگ (Geofencing): قابلیت پیکربندی مناطق خاصی از پلیگون‌ها و بافرها که هنگام ورود یا خروج کاربران به آن‌ها، اعلان‌های فشاری (push notifications) ارسال می‌شود.
   • توابع جستجو و فیلتر (Search and filter functions): امکان جستجو و فیلتر کردن ویژگی‌های خاص بر اساس ویژگی‌ها.
   • ابزارهای ناوبری (Navigation tools): کمک‌های ناوبری ضروری، مانند تعیین فاصله و جهت تا یک ویژگی خاص و پیوند به برنامه‌های دیگر برای مسیرهای گام‌به‌گام.
   • اشتراک‌گذاری موقعیت (Location sharing): امکان اشتراک‌گذاری موقعیت‌های زنده کارگران موبایل، افزایش ایمنی و همکاری.
   • علامت‌گذاری نقشه (Map markup): به کارگران موبایل اجازه می‌دهد تا بر روی نقشه طرح‌بندی و یادداشت‌برداری کنند و آن را با دیگران به اشتراک بگذارند.
10. تفاوت اصلی بین “پاپ‌آپ‌های لایه ویژگی” (Feature layer pop-ups) و “فرم‌ها” (forms) در Field Maps چیست؟ پاپ‌آپ‌ها (Pop-ups) در Field Maps عمدتاً برای نمایش اطلاعات و آگاهی موقعیتی هستند. آن‌ها فقط خواندنی هستند، به این معنی که کاربران نمی‌توانند اطلاعات نمایش‌داده شده در پاپ‌آپ را ویرایش کنند. پاپ‌آپ‌ها یک مرور سریع از ویژگی‌های مرتبط با یک شیء را هنگام کلیک بر روی نقشه ارائه می‌دهند و می‌توانند محتوای متنوعی از جمله فیلدهای ویژگی، عبارات Arcade، پیوست‌ها و نمودارها را نمایش دهند. در مقابل، فرم‌ها (Forms) در Field Maps عمدتاً برای ورود داده و ویرایش طراحی شده‌اند، اگرچه می‌توانند اطلاعات فقط خواندنی را نیز نمایش دهند. فرم‌ها گزینه‌های سفارشی‌سازی را متناسب با نیازهای جمع‌آوری داده ارائه می‌دهند و می‌توانند کاربر را از طریق یک جریان کاری راهنمایی کنند تا از سازگاری و کامل بودن داده‌ها اطمینان حاصل شود. آن‌ها از انواع ورودی مختلف پشتیبانی می‌کنند و می‌توانند شامل نمایش شرطی فیلدها بر اساس ورودی‌های قبلی باشند.
11. ژئوفنس (Geofence) چیست و چگونه در Field Maps به بهبود عملیات میدانی کمک می‌کند؟ ژئوفنسینگ (Geofencing) از خدمات مبتنی بر موقعیت مکانی برای ایجاد مرزهای مجازی در اطراف مناطق جغرافیایی تعیین شده استفاده می‌کند. در Field Maps Designer، نویسندگان نقشه می‌توانند ژئوفنس‌ها را با استفاده از لایه‌های پلیگون یا بافر در اطراف هندسه‌های مختلف ایجاد کنند. آن‌ها می‌توانند پیام‌های هشدار خاصی را برای زمان ورود یا خروج کاربران به این ژئوفنس‌ها پیکربندی کنند. این قابلیت ایمنی و انطباق را افزایش می‌دهد با ارائه جزئیات در مورد خطرات احتمالی و مقررات و همچنین می‌تواند به طور خودکار اشتراک‌گذاری موقعیت را فعال یا غیرفعال کند [130، 137].
12. چگونه “لایه‌های View” (View Layers) در ArcGIS به بهبود امنیت داده‌ها در GIS موبایل کمک می‌کنند؟ لایه‌های View در ArcGIS به مدیریت دسترسی به داده‌ها کمک می‌کنند، به ویژه زمانی که نیاز به اعطای دسترسی خواندن و ویرایش به عموم مردم باشد. آن‌ها به گروه‌های مختلف افراد اجازه می‌دهند سطوح دسترسی متفاوتی به یک داده واحد داشته باشند. به عنوان مثال، برای کارگران موبایل و عموم مردم، می‌توان یک View ایجاد کرد که به ویرایشگران اجازه می‌دهد فقط داده‌های خود را ببینند و ویرایش کنند، یا فقط داده اضافه کنند بدون اینکه بتوانند چیزی را ببینند، حتی آنچه خودشان اضافه کرده‌اند. برای بازبین‌ها، معمولاً یک View نیاز است که به آن‌ها اجازه دهد تمام داده‌های ارسالی توسط همه کاربران را ببینند و گاهی اوقات ویرایش کنند. این رویکرد تضمین می‌کند که امنیت داده‌ها حفظ شود در حالی که دسترسی لازم برای نقش‌های مختلف کاربری فراهم می‌شود.

فصل 3: جمع‌آوری داده فرم‌محور با ArcGIS Survey123

13. ArcGIS Survey123 چیست و چه شکافی را در جمع‌آوری داده‌ها پر می‌کند؟ ArcGIS Survey123 یک برنامه فرم‌محور است که به کاربران امکان می‌دهد نظرسنجی‌های هوشمند را با منطق پرش (skip logic)، مقادیر پیش‌فرض و محاسبات ایجاد، به اشتراک بگذارند و تحلیل کنند [139، 52]. این برنامه به دلیل سادگی و شهودی بودن شناخته شده است. Survey123 شکاف بین نیاز گسترده به فرم‌ها و عدم وجود ویژگی‌های جغرافیایی در آن‌ها را پر می‌کند. این نادیده گرفتن، سازمان‌ها را از فرصت‌های حیاتی برای بهره‌برداری از جغرافیا جهت افزایش جمع‌آوری داده‌ها، تجسم و فرآیندهای تصمیم‌گیری محروم می‌کرد. Survey123 به عنوان یک راه حل فرم‌محور با قابلیت‌های هوشمند موقعیت مکانی این شکاف را پر می‌کند.
14. مراحل و اجزای اصلی جریان کاری Survey123 (Workflow and Components) کدامند؟ فلسفه “1-2-3” در نام محصول Survey123 منعکس کننده جریان کاری آن است که شامل:
    1. ایجاد نظرسنجی‌ها (Create Surveys): با استفاده از Web Designer و Survey123 Connect.
    2. جمع‌آوری پاسخ‌ها (Gather Responses): با استفاده از Survey123 Field App و Web App.
    3. تحلیل نتایج (Analyze Results): با استفاده از Survey123 Website.

    اجزای اصلی آن عبارتند از:

    • Web Designer و Survey123 Connect: برای طراحی نظرسنجی‌های هوشمند با انواع سوالات جغرافیایی و غیرجغرافیایی، رابط‌های کاربری جذاب با HTML و CSS، و ادغام انواع رسانه‌ها [190، 191].
    • Survey123 Field App و Web App: برای جمع‌آوری داده‌ها، ارائه تجربه کاربری بصری و فرم‌محور. Field App از حالت آفلاین پشتیبانی می‌کند.
    • Survey123 Website: برای مدیریت تمام نظرسنجی‌ها، مشاهده و تحلیل داده‌ها، و تولید گزارش‌ها.
15. تفاوت بین Survey123 Web Designer و Survey123 Connect چیست؟
    • Survey123 Web Designer: یک رابط کاربری آسان و تجربه “آنچه می‌بینید همان چیزی است که دریافت می‌کنید” (WYSIWYG) را ارائه می‌دهد. این ابزار امکان ساخت سریع فرم‌های هوشمند را با قابلیت‌های کشیدن و رها کردن (drag-and-drop) و تنظیمات جادوگر-مانند برای شرایط و محاسبات فراهم می‌کند. این محیط برای ایجاد رایج‌ترین انواع سوالات و رفتارهای نظرسنجی مناسب است.
    • Survey123 Connect: یک تجربه نویسندگی جامع XLSForm را ارائه می‌دهد که به نویسندگان نظرسنجی کنترل کامل بر طراحی و رفتار نظرسنجی را می‌دهد. این محیط برای منطق پیچیده، رابط کاربری پیشرفته، اتصال به سرویس‌های ویژگی موجود و استفاده از JavaScript برای قابلیت‌های گسترده‌تر ایده‌آل است.
16. XLSForm در Survey123 Connect چیست و سه کاربرگ اصلی آن کدامند؟ XLSForm یک استاندارد باز است که نوشتن فرم‌ها را ساده می‌کند. Survey123 Connect طراحی، پیش‌نمایش و انتشار XLSForms را با استفاده از کاربرگ‌های Microsoft Excel برای طراحی فرم تسهیل می‌کند. یک کاربرگ معمولاً شامل سه کاربرگ اصلی زیر است:
    • Survey: این کاربرگ شامل لیست کامل سوالات است و جزئیات نحوه نمایش و رفتار آن‌ها در فرم را مشخص می‌کند.
    • Choices: این کاربرگ شامل گزینه‌ها یا مقادیر کدگذاری شده برای سوالات با انتخاب تکی و چندگانه است.
    • Settings: این کاربرگ اختیاری می‌تواند عنوان فرم، URL ارسال و سایر تنظیمات را تعریف کند. URL ارسال به ویژه مهم است اگر بخواهید پاسخ‌های نظرسنجی شما در لایه‌های ویژگی موجود ذخیره یا از آن‌ها بارگذاری شوند.

فصل 4: جمع‌آوری سریع داده با ArcGIS QuickCapture

17. ArcGIS QuickCapture چیست و چرا برای “جمع‌آوری سریع داده” مورد نیاز است؟ ArcGIS QuickCapture راه حلی ایده‌آل برای جمع‌آوری سریع داده است [52، 249]. این برنامه برای سناریوهایی طراحی شده که جمع‌آوری داده باید به سرعت و بدون وقفه انجام شود، مانند هنگام رانندگی یا بازرسی‌هایی که نیاز به کمترین تعامل با دستگاه دارند تا ایمنی تضمین شود [248، 251]. رابط کاربری آن شامل دکمه‌های بزرگ است که امکان ضبط سریع مکان، ویژگی‌ها و عکس‌ها را با حداقل توجه مورد نیاز فراهم می‌کند [52، 251]. این ابزار برای نیازهای عملیاتی در ایمنی عمومی، تاسیسات، حفاظت، کشاورزی و اجرای قانون که نیاز به ضبط داده در حین حرکت دارند، طراحی شده است [249، 250].
18. تفاوت اصلی QuickCapture با Field Maps و Survey123 در قابلیت‌ها چیست؟ در مقایسه با Field Maps و Survey123، QuickCapture از ویرایش داده‌های موجود پشتیبانی نمی‌کند و اجازه نمی‌دهد داده‌های گسترده‌ای به میدان آورده شود. با این حال، QuickCapture در جمع‌آوری سریع داده برتری دارد. یک مزیت متمایز آن، قابلیت جمع‌آوری همزمان چندین ویژگی است. کاربران می‌توانند چندین دکمه را همزمان فعال کنند تا به طور مداوم نقاط، خطوط و پلیگون‌ها را، چه در یک لایه و چه در چندین لایه، جریان‌دهی (stream) کنند.
19. “تصاویر جهت‌دار” (Oriented Imagery – OI) چیست و چگونه با QuickCapture ادغام می‌شود؟ تصاویر جهت‌دار (Oriented Imagery – OI) یک فناوری ArcGIS برای مدیریت، کاوش و مشاهده تصاویری است که از هر زاویه‌ای گرفته شده‌اند، از جمله تصاویر هوایی، پهپادی، زمینی، اریب، ۳۶۰ درجه، کنار خیابانی و بازرسی. ادغام تصاویر جهت‌دار، زمینه عکاسی را به نقشه‌ها و زمینه جغرافیایی را به تصاویر اضافه می‌کند. QuickCapture Web Designer قالب‌هایی را برای ایجاد سریع پروژه‌های پشتیبانی کننده تصاویر جهت‌دار فراهم می‌کند. برنامه QuickCapture Field App به طور خودکار فیلدهای فراداده (metadata) مانند مکان عکس، جهت، زوایای رول و پیچ دوربین و سایر ویژگی‌های نوری را محاسبه و ذخیره می‌کند.
20. چگونه QuickCapture با پهپادها (Drones) ادغام می‌شود و این ادغام چه مزایایی دارد؟ QuickCapture می‌تواند از موقعیت‌های پهپادها برای جمع‌آوری داده استفاده کند. ArcGIS Site Scan، یک برنامه برنامه‌ریزی و کنترل پهپاد، می‌تواند موقعیت پهپاد را با QuickCapture به اشتراک بگذارد. این امر امکان ضبط ویژگی‌های نقطه‌ای، خطی و پلیگونی را مستقیماً در QuickCapture با استفاده از موقعیت پهپاد در حین پرواز، به جای موقعیت دستگاه موبایل در حال اجرای QuickCapture، فراهم می‌کند. مزایای این جریان کاری شامل موارد زیر است:
    • دسترسی به مکان‌های دشوار: پهپادها می‌توانند به مکان‌هایی که برای انسان بسیار بلند، دور، گرم یا خطرناک هستند، دسترسی پیدا کنند و دامنه جمع‌آوری داده‌های میدانی را به شدت گسترش دهند.
    • به‌روزرسانی بلادرنگ: اطلاعات از پهپاد می‌تواند مستقیماً بدون انتظار برای فرود پهپاد به ArcGIS ارسال شود. بدین ترتیب، نقشه‌های وب و داشبوردها می‌توانند با اطلاعات مکانی تقریباً بلادرنگ به‌روز شوند.

فصل 5: جریان کاری موبایل در حالت آفلاین

21. چرا “پشتیبانی آفلاین” در GIS موبایل یک ضرورت است؟ پشتیبانی آفلاین در GIS موبایل نه تنها یک مزیت، بلکه در بسیاری موارد یک ضرورت است. این امر به دلیل موارد زیر است:
    • عدم تضمین پوشش شبکه: دسترسی به شبکه در همه جا و در هر زمان تضمین نمی‌شود. شبکه‌های موبایل عمدتاً برای مناطق پرجمعیت ساخته شده‌اند اما اغلب در مناطق دورافتاده که ممکن است اصلاً اتصال نداشته باشند یا فقط خدمات شبکه کندی داشته باشند، پوشش قابل اعتمادی ندارند.
    • قابلیت اطمینان شبکه: حتی در مناطق با خدمات داده قوی، قابلیت اطمینان شبکه ۱۰۰ درصد تضمین شده نیست و ممکن است قطعی و فعالیت‌های نگهداری وجود داشته باشد.
    • نیاز به دسترسی به داده‌ها: برای عملکرد موثر، GIS موبایل نیاز به دسترسی به داده‌های GIS از جمله موقعیت دارایی‌ها، جزئیات و سوابق آن‌ها در حالت آفلاین دارد.
22. “مناطق نقشه آفلاین” (Offline Map Areas) و “بسته‌های نقشه موبایل” (Mobile Map Packages – MMPKs) در Field Maps چه کاربردی دارند؟ در Field Maps، می‌توانید لایه‌های عملیاتی، لایه‌های نقشه پایه و پیوست‌های یک نقشه را برای استفاده آفلاین با ایجاد مناطق نقشه آفلاین یا بسته‌های نقشه موبایل (MMPKs) بسته‌بندی کنید.
    • مناطق نقشه آفلاین (Offline Map Areas): به شما امکان می‌دهند داده‌ها، نقشه‌های پایه و پیوست‌های خود را برای دانلود بسته‌بندی کنید. هنگامی که این مناطق به یک دستگاه موبایل دانلود شوند، کاربران می‌توانند داده‌های موجود را مشاهده کرده و داده‌های جدید را به صورت آفلاین جمع‌آوری کنند.
    • بسته‌های نقشه موبایل (MMPKs): در ArcGIS Pro ایجاد می‌شوند و فقط برای دانلود و مشاهده داده‌ها (read-only) هستند، نه برای جمع‌آوری داده‌ها.
23. دو روش اصلی برای ایجاد “مناطق نقشه آفلاین” (Offline Map Areas) در Field Maps کدامند و تفاوت آن‌ها چیست؟ دو روش اصلی برای ایجاد مناطق نقشه آفلاین عبارتند از:
    • مناطق از پیش برنامه‌ریزی‌شده (Preplanned areas) با استفاده از Field Maps Designer: نویسندگان نقشه می‌توانند نقشه‌ها را برای مناطقی که مشکلات اتصال شناخته شده‌ای دارند، از قبل آماده کنند. این مناطق یک بار ایجاد و بسته‌بندی می‌شوند و برای دانلود در برنامه موبایل Field Maps برای هر کسی که نقشه با او به اشتراک گذاشته شده است، در دسترس قرار می‌گیرند. این یک روش “یک برای همه” (one for all) است.
    • مناطق آفلاین درخواستی (On-demand offline areas) با استفاده از برنامه موبایل Field Maps: برای کارهای آفلاین برنامه‌ریزی‌نشده یا خاص، کارگران موبایل می‌توانند به طور مستقل یک منطقه نقشه را مستقیماً در دستگاه خود با استفاده از برنامه موبایل Field Maps ایجاد و دانلود کنند. این مناطق برای استفاده تکی در نظر گرفته شده‌اند و یک روش “یک به یک” (one for one) است.
24. چرا از “نقشه‌های پایه جانبی” (Sideloaded Basemaps) استفاده می‌شود و چگونه می‌توان آن‌ها را در Field Maps و Survey123 استفاده کرد؟ استفاده از نقشه‌های پایه جانبی (Sideloaded Basemaps) به جای نقشه‌های پایه موجود در بسته‌های آفلاین، اغلب به دلیل اندازه و پیچیدگی نقشه‌های پایه است. نقشه‌های پایه جانبی به کاربران امکان می‌دهند تا محدودیت‌های اندازه معمول تحمیل شده بر مناطق آفلاین را دور بزنند. این نقشه‌های پایه شامل انواع فایل‌هایی مانند TPKX (بسته کاشی) برای کاشی‌های رستری و VTPK (بسته کاشی وکتور) برای کاشی‌های وکتور هستند.
    • در Field Maps: فایل‌ها باید به دایرکتوری‌های خاصی در دستگاه‌های موبایل منتقل شوند: Field Maps/Basemaps در iOS و \Android\data\com.esri.fieldmaps\files\basemaps در Android.
    • در Survey123: می‌توان نقشه‌های پایه را به پوشه تعیین شده کپی کرد: Survey123/Documents/ArcGIS/My Surveys/Maps در iOS و Android/data/com.esri.survey123/files/ArcGIS/My Surveys/Maps در Android. علاوه بر این، استفاده از محتوای لینک‌شده (linked content) به شما امکان می‌دهد یک فایل نقشه پایه را پیوند دهید، که فایل را پس از دانلود به طور خودکار در پوشه صحیح قرار می‌دهد و فرآیند را ساده می‌کند.
25. “صندوق ورودی” (Inbox) و “صندوق خروجی” (Outbox) در Survey123 چه کاربردی دارند؟ Survey123 از عملیات آفلاین از طریق قابلیت‌های صندوق ورودی (Inbox) و صندوق خروجی (Outbox) پشتیبانی می‌کند [322، 323]:
    • صندوق ورودی (Inbox): به شما امکان می‌دهد داده‌های موجود از لایه نظرسنجی را در حالی که به شبکه متصل هستید، دانلود کنید. پس از دانلود داده‌ها، می‌توانید موقعیت‌ها و جزئیات ویژگی‌های موجود را حتی در حالت قطع ارتباط نیز مرور و ویرایش کنید.
    • صندوق خروجی (Outbox): هنگام کار در حالت قطع ارتباط، برنامه میدانی Survey123 به طور خودکار نظرسنجی‌های جدید را در یک صندوق خروجی ذخیره می‌کند، شبیه به یک صندوق خروجی ایمیل. این نظرسنجی‌ها می‌توانند پس از برقراری اتصال شبکه ارسال شوند.
    • نکته مهم: قابلیت‌های Inbox و Outbox فقط در برنامه میدانی Survey123 در دسترس هستند، نه در برنامه مرورگر.

فصل 6: هماهنگی نیروی کار و اشتراک‌گذاری موقعیت

26. چرا “هماهنگی نیروی کار” (Workforce Coordination) در عملیات GIS موبایل مهم است؟ هماهنگی نیروی کار در عملیات GIS موبایل بسیار مهم است زیرا به محض اینکه بیش از یک کارگر موبایل و بیش از یک وظیفه میدانی وجود داشته باشد، نیاز به آن آشکار می‌شود. در استقرارهای بزرگتر عملیات میدانی، جایی که صدها یا حتی هزاران وظیفه و کارگر موبایل با یکدیگر تلاقی می‌کنند، کارایی و اثربخشی هماهنگی بین کارگران موبایل، dispatchers و مدیران بسیار حیاتی می‌شود. جنبه‌های اساسی هماهنگی نیروی کار شامل ایجاد وظایف (assignments)، توزیع وظایف، اطلاع‌رسانی به تیم‌ها و نظارت مستمر بر وضعیت آن‌ها است.
27. Field Maps Tasks چیست و چه پیشرفت‌هایی نسبت به برنامه Workforce قبلی ArcGIS دارد؟ Field Maps Tasks قابلیت هماهنگی نسل جدیدی است که به طور موثر جایگزین برنامه قبلی ArcGIS Workforce شده است. با Field Maps Tasks، سازمان‌ها می‌توانند به طور موثر وظایف را به تیم‌های خود در میدان هماهنگ کرده و ارسال کنند، اولویت‌ها و دستورالعمل‌های کاری دقیق را ارتباط برقرار کنند. کارگران موبایل اعلان‌هایی برای وظایف جدید دریافت می‌کنند و می‌توانند به یک لیست کارهای پویا دسترسی داشته باشند. Field Maps Tasks چندین پیشرفت نسبت به Workforce ارائه می‌دهد، از جمله:
    • مدیریت نیروی کار همه‌کاره: جریان‌های کاری ساده‌سازی شده، نیاز به باز کردن چندین برنامه را از بین می‌برند.
    • schema داده انعطاف‌پذیر: به جای ایجاد لایه‌های وظیفه خود، Field Maps لایه‌های موجود شما را با اضافه کردن فیلدهای مرتبط با وظیفه (مانند esritask_type، esritask_assignee و esritask_status) ارتقا می‌دهد.
    • اقدامات زمینه‌ای (Context-driven actions): منوها بر اساس وضعیت وظیفه تنظیم می‌شوند و گزینه‌های مرتبط‌تری را ارائه می‌دهند.
    • کنترل یکپارچه‌سازی پیشرفته: Field Maps از یکپارچه‌سازی قوی‌تر با سایر برنامه‌ها و سیستم‌های تجاری از طریق فرم‌های قابل تنظیم که از اسکریپت‌نویسی Arcade پشتیبانی می‌کنند، پشتیبانی می‌کند.
28. چگونه “فیلتر صندوق ورودی” (Inbox Filter) در Survey123 به هماهنگی نیروی کار کمک می‌کند؟ در فصل‌های قبلی، یاد گرفتید که صندوق ورودی Survey123 تمام ویژگی‌های موجود را در صندوق ورودی هر کارگر موبایل دانلود می‌کند. اگرچه این دید به کارگران کمک می‌کند تا مسائل اطراف را درک کنند، اما می‌تواند منجر به سردرگمی و تضاد شود، زیرا ممکن است چندین کارگر به یک مسئله پاسخ دهند. برای جلوگیری از چنین تضادهایی، صندوق ورودی Survey123 به سازندگان نظرسنجی اجازه می‌دهد تا یک پرس‌وجو (query) را پیکربندی کنند که ویژگی‌ها را فیلتر می‌کند. این امر به هر کارگر اجازه می‌دهد تا فقط وظایفی را که به آن‌ها اختصاص داده شده است، مشاهده کند. کارگران موبایل می‌توانند وظایف خود را در یک لیست یا روی نقشه مشاهده کنند.
29. “اشتراک‌گذاری موقعیت” (Location Sharing) چیست و چه مزایایی برای سازمان‌ها دارد؟ اشتراک‌گذاری موقعیت یک فناوری حیاتی است که سازمان‌ها را با کارگران از راه دور خود از طریق ارائه داده‌های بلادرنگ و تاریخی در مورد موقعیت کاربران متصل می‌کند. این قابلیت نه تنها هماهنگی و همکاری نیروی کار را تقویت می‌کند، بلکه آگاهی موقعیتی و کارایی عملیاتی را نیز افزایش می‌دهد. مزایای آن شامل [366، 367]:
    • هماهنگی بر اساس نزدیکی: تخصیص وظایف به نزدیک‌ترین کارگران به سایت‌های خاص، کاهش زمان سفر و افزایش کارایی.
    • بهبود آگاهی موقعیتی: نظارت بر موقعیت دقیق responders در زمان واقعی در طول رویدادهای بزرگ.
    • افزایش ایمنی کارگران: نظارت مستمر بر مکان پرسنل میدانی، امکان پاسخ سریع به مسائل ایمنی بالقوه.
    • اثبات کار و مسیرهای حسابرسی (Audit trails): برای فعالیت‌هایی که نیاز به انطباق دقیق و تأیید دارند، مانند بازرسی خطوط لوله.
    • تعیین پوشش منطقه و الگوهای سفر: برای تلاش‌های پاسخ به محیط زیست یا اورژانس، اطمینان از پوشش جامع منطقه و استقرار موثر منابع.
30. چهار جزء اساسی پیاده‌سازی قابلیت “اشتراک‌گذاری موقعیت” در ArcGIS کدامند؟ پیاده‌سازی قابلیت اشتراک‌گذاری موقعیت در ArcGIS شامل چهار جزء ضروری است:
    1. لایه ویژگی اشتراک‌گذاری موقعیت (Location sharing feature layer): مخزن مرکزی برای تمام داده‌های موقعیت مکانی بارگذاری شده از برنامه‌های موبایل. این لایه از سه لایه متمایز تشکیل شده است: آخرین مکان‌های شناخته شده (LKL)، مسیرها (Tracks) و خطوط مسیر (Track lines) [369، 370].
    2. نماهای مسیر (Track views): زیرمجموعه‌ای از لایه ویژگی اشتراک‌گذاری موقعیت که بر موقعیت مکانی گروه انتخابی از کاربران موبایل که حرکت آن‌ها نظارت می‌شود، تمرکز دارد.
    3. برنامه‌های میدانی (Field apps): برنامه‌های موبایل مانند Field Maps، Survey123 و QuickCapture که جمع‌آوری و اشتراک‌گذاری داده‌های موقعیت مکانی را امکان‌پذیر می‌کنند.
    4. Track Viewer: یک برنامه وب است که به بینندگان مسیر (track viewers) اجازه می‌دهد تا مسیرهای قابل دسترسی را فیلتر و بررسی کنند.

فصل 7: برنامه‌های وب واکنش‌گرا برای دستگاه‌های موبایل

31. “برنامه‌های وب واکنش‌گرا” (Responsive Web Apps) چیست و چرا در جریان کاری GIS موبایل مهم هستند؟ برنامه‌های وب واکنش‌گرا (Responsive Web Apps) برنامه‌هایی هستند که در مرورگرهای وب اجرا می‌شوند و طرح‌بندی خود را با اندازه‌های مختلف صفحه‌نمایش دستگاه‌های موبایل تطبیق می‌دهند تا تجربه کاربری بهینه‌ای را ارائه دهند. این برنامه‌ها برای تنظیم طرح‌بندی‌های خود برای صفحه‌نمایش‌های کوچک‌تر دستگاه‌های موبایل طراحی شده‌اند و تجربه‌ای روان را برای عملیات میدانی تضمین می‌کنند. اگرچه این برنامه‌ها معمولاً در شرایط آفلاین کار نمی‌کنند، اما با پهنای باند کافی در اتصال به اینترنت، به خوبی عمل می‌کنند و گزینه‌ای موثر برای ارائه داده به میدان برای آگاهی موقعیتی و ساده‌سازی جمع‌آوری و ویرایش داده‌ها فراهم می‌سازند.
32. ابزارهای پیکربندی‌پذیر ArcGIS برای ساخت برنامه‌های وب واکنش‌گرا کدامند؟ ArcGIS مجموعه‌ای از قالب‌های برنامه‌های وب پیکربندی‌پذیر و سازندگان برنامه (app builders) را ارائه می‌دهد که شامل [19، 407]:
    • Instant Apps: برای طراحی و استقرار سریع برنامه‌های وب متناسب با وظایف و مخاطبان خاص.
    • ArcGIS StoryMaps: برای ایجاد داستان‌های تعاملی با ترکیب نقشه‌ها با متن روایی، تصاویر و محتوای چندرسانه‌ای.
    • Dashboards: برای نمایش اطلاعات جغرافیایی به صورت نقشه‌های تعاملی، نمودارها، سنج‌ها و موارد دیگر، که امکان تجسم و آگاهی از داده‌ها را در زمان واقعی فراهم می‌کند.
    • Experience Builder: رویکردی انعطاف‌پذیر و پیشرفته برای ایجاد برنامه‌های وب با داده‌های غنی و تجربیات کاربری غنی.
    • Hub: یک پلتفرم تعامل است که سازمان‌ها را قادر می‌سازد از طریق داده‌های باز، برنامه‌های وب و ابتکارات تعاملی با جوامع خود ارتباط برقرار کنند.
33. “داشبوردها” (Dashboards) در ArcGIS به چه منظور استفاده می‌شوند و جریان کاری اصلی ایجاد آن‌ها چگونه است؟ داشبوردها (Dashboards) برای نمایش اطلاعات جغرافیایی به صورت نقشه‌های تعاملی، نمودارها، سنج‌ها (gauges)، نشانگرها (indicators) و جداول استفاده می‌شوند. آن‌ها امکان تجسم داده‌ها و آگاهی بلادرنگ را در یک نگاه فراهم می‌کنند. جریان کاری اصلی برای ایجاد یک داشبورد شامل مراحل زیر است:
    1. آماده‌سازی لایه‌های داده و نقشه‌های وب یا صحنه‌ها (scenes).
    2. ایجاد یک داشبورد و اضافه کردن عناصر (elements).
    3. پیکربندی منبع داده، سبک و طرح‌بندی هر عنصر.
    4. تنظیم تعامل بین عناصر با پیکربندی اقدامات و اهداف (actions and targets).
    5. بهبود طرح‌بندی.
    6. ذخیره، پیش‌نمایش و اشتراک‌گذاری. داشبوردها می‌توانند با نماهای دسکتاپ و موبایل جداگانه پیکربندی شوند.
34. “تجربیات وب” (Web Experiences) در ArcGIS Experience Builder چیست و جریان کاری ایجاد آن‌ها چگونه است؟ در فناوری ArcGIS، برنامه‌های وبی که با استفاده از Experience Builder ایجاد می‌شوند، “تجربیات وب” (Web Experiences) نامیده می‌شوند. جریان کاری ایجاد تجربیات وب به شرح زیر است [412، 413]:
    1. انتخاب یک قالب از پیش ساخته شده یا شروع از ابتدا: یک قالب شامل مجموعه‌ای از ویجت‌های از پیش پیکربندی شده است که در طرح‌بندی‌ها و سبک‌های خاصی مرتب شده‌اند.
    2. انتخاب یک تم (Theme): یک تم، طرح سبک از پیش تعیین شده برای ظاهر برنامه شما است.
    3. افزودن داده‌های منبع: نقشه‌های وب دوبعدی، صحنه‌های وب سه‌بعدی و لایه‌های ویژگی ایجاد شده توسط شما یا به اشتراک گذاشته شده با شما را اضافه کنید.
    4. افزودن و پیکربندی ویجت‌ها: پس از افزودن ویجت‌ها، می‌توانید منابع داده، سبک‌ها و اقدامات آن‌ها را پیکربندی کنید.
    5. بهبود طرح‌بندی‌ها برای همه دستگاه‌ها: طرح‌بندی‌های مختلف صفحات و طراحی‌های منحصربه‌فرد را برای اندازه‌های صفحه‌نمایش بزرگ، متوسط و کوچک بهینه کنید.
    6. ذخیره و اشتراک‌گذاری: ذخیره، پیش‌نمایش، انتشار و اشتراک‌گذاری.
35. مفاهیم “منبع” (Source)، “هدف” (Target) و “اقدام” (Action) در Experience Builder و Dashboards چگونه تعامل ویجت‌ها را ممکن می‌سازند؟ Experience Builder و Dashboards مفهوم “اقدامات” (actions) را در خود جای داده‌اند که ویجت‌ها را قادر می‌سازد به طور یکپارچه با یکدیگر تعامل داشته باشند. پیکربندی اقدامات شامل سه جزء کلیدی است [414، 415]:
    • منابع (Sources): این‌ها رویدادهایی هستند که توسط ویجت منبع تولید می‌شوند، مانند تغییرات دامنه نقشه یا تغییرات انتخاب رکورد.
    • اهداف (Targets): این عناصر در پاسخ به رویداد (trigger) اقداماتی را انجام می‌دهند. یک هدف می‌تواند یک ویجت خاص یا داده‌های چارچوب باشد.
    • اقدامات (Actions): این‌ها وظایف منطق کسب‌وکار خاصی هستند که توسط اهداف اجرا می‌شوند، مانند پیمایش و بزرگنمایی در یک نقشه. برخی اقدامات نیاز به پیکربندی اضافی دارند.
36. مهم‌ترین ملاحظات طراحی برای ایجاد “برنامه‌های وب موبایل‌پسند” (Mobile Web Apps) کدامند؟ هنگام ایجاد برنامه‌های وب برای دستگاه‌های موبایل، مجموعه‌ای از ملاحظات طراحی باید اولویت‌بندی شوند تا قابلیت استفاده، عملکرد و رضایت کلی کاربر تضمین شود:
    • محدود کردن تعداد عناصر یا ویجت‌ها: برای رابط کاربری تمیز و بدون شلوغی و بهبود عملکرد.
    • بهینه‌سازی طرح‌بندی (layout): با دکمه‌های بزرگ و قابل لمس آسان و فضای کافی برای لمس، با ناوبری شهودی.
    • حداقل کردن متن: استفاده از زبان مختصر، نقاط بولت یا آیکون‌ها برای جلوگیری از خستگی کاربران موبایل.
    • ملاحظه محدودیت‌های موبایل: عدم پشتیبانی کامل از تعاملات حالت “hover” (هنگام نگه داشتن ماوس روی یک عنصر)؛ پیاده‌سازی تعاملات لمس‌پسند مانند ضربه زدن یا کشیدن.
    • ایجاد تجسم‌های ساده: نمودارها یا گراف‌های پیچیده ممکن است در صفحه‌نمایش‌های کوچک قابل خواندن نباشند؛ ساده‌سازی تجسم‌ها با داده‌های مرتبط و فونت‌های واضح.
    • ساخت نقشه‌های موبایل‌پسند: محدود کردن تعداد لایه‌های عملیاتی برای عملکرد روان و افزایش خوانایی؛ نمادگذاری باید واضح باشد و با نقشه پایه کنتراست خوبی داشته باشد.

فصل 8: یکپارچه‌سازی با سیستم‌های سازمانی

37. چگونه “یکپارچه‌سازی GIS موبایل با سیستم‌های سازمانی” (Integrating Mobile GIS with Enterprise Systems) به سازمان‌ها کمک می‌کند؟ یکپارچه‌سازی GIS موبایل با سیستم‌های سازمانی دسترسی و اشتراک‌گذاری داده‌ها را در زمان واقعی تسهیل می‌کند. این فوریت تضمین می‌کند که همه ذینفعان، بدون توجه به موقعیت مکانی، به جدیدترین اطلاعات دسترسی دارند، که منجر به تصمیم‌گیری‌های آگاهانه‌تر می‌شود. این فرآیند محیطی مشارکتی را با از بین بردن مرزهای بین دپارتمان‌ها تقویت می‌کند. قابلیت‌های افزایش یافته اشتراک‌گذاری داده و ارتباطات، تیم‌ها را قادر می‌سازد تا با یکدیگر موثرتر کار کنند، جریان‌های کاری را ساده‌سازی کرده و بهره‌وری را افزایش دهند.
38. “وب‌هوک” (Webhook) چیست و چگونه به خودکارسازی و یکپارچه‌سازی جریان‌های کاری در GIS موبایل کمک می‌کند؟ وب‌هوک (Webhook) (که به آن وب کال‌بک یا HTTP push API نیز گفته می‌شود) راهی برای یک برنامه است تا اطلاعات را در زمان واقعی به سایر برنامه‌ها ارائه دهد. یک وب‌هوک داده‌ها را از طریق درخواست HTTPS (POST) به محض وقوع رویداد، به برنامه‌های دیگر تحویل می‌دهد، به این معنی که شما داده‌ها را فوراً دریافت می‌کنید. این روش برای خودکارسازی و یکپارچه‌سازی جریان‌های کاری پیچیده در ابر (cloud) استفاده می‌شود. در GIS موبایل، وب‌هوک‌ها به افزودن قابلیت توسعه‌پذیری جدید کمک می‌کنند، به عنوان مثال، ارسال اعلان‌های ایمیل یا پیام‌های Teams هنگام گزارش مسائل توسط کاربران موبایل.
39. Microsoft Power Automate چیست و چگونه با ArcGIS برای خودکارسازی جریان‌های کاری ادغام می‌شود؟ Microsoft Power Automate (که قبلاً Microsoft Flow نامیده می‌شد) یک سرویس قدرتمند مبتنی بر ابر (cloud-based) برای خودکارسازی جریان‌های کاری بین برنامه‌ها و خدمات است. این ابزار به کاربران امکان می‌دهد جریان‌ها (flows) را ایجاد کنند که می‌توانند طیف وسیعی از برنامه‌ها، از جمله خدمات مایکروسافت (مانند SharePoint، Outlook و Teams) و برنامه‌های شخص ثالث را متصل کنند. برای ساده‌سازی استفاده از Power Automate با ArcGIS، ArcGIS کانکتورهایی با رویدادها و اقدامات از پیش ساخته شده ارائه می‌دهد. این کانکتورها جریان کاری شما را با ایجاد خودکار وب‌هوک‌های مورد نیاز در ArcGIS و مدیریت تبادل داده‌ها ساده می‌کنند. آن‌ها می‌توانند داده‌های Payload را دریافت کرده و آن محتوای پویا را برای استفاده در اقدامات بعدی در جریان شما در دسترس قرار دهند.
40. “گزارش‌های Survey123” (Survey123 Reports) و “قالب‌های گزارش” (Report Templates) چه کاربردی دارند؟ گزارش‌های Survey123 از طریق قالب‌های گزارش (Report Templates) که با نظرسنجی‌ها مرتبط هستند، تولید می‌شوند. این قالب‌ها فایل‌های Microsoft Word (.docx) هستند که حاوی متن‌های placeholder با نحو (syntax) خاصی هستند. هنگامی که یک گزارش چاپ می‌شود، این متن placeholder با داده‌های مربوطه از فیلدهای پاسخ نظرسنجی جایگزین می‌شود. گزارش‌های Survey123 از تبدیل پاسخ‌های نظرسنجی به اسناد قابل چاپ با قالب‌بندی غنی (Word یا PDF) پشتیبانی می‌کنند. این امر به ویژه برای گزارش‌هایی مانند مجوزهای رسمی که باید حرفه‌ای به نظر برسند و با فرمت‌های خاصی مطابقت داشته باشند (مانند الزامات قانونی) ضروری است [469، 470]. دو نوع گزارش وجود دارد: گزارش‌های فردی (برای یک رکورد نظرسنجی) و گزارش‌های خلاصه‌شده (برای چندین رکورد) [469، 470].

فصل 9: واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و هوش مصنوعی

41. “واقعیت مجازی” (Virtual Reality – VR) چیست و چگونه تجربه کاربر از داده‌های GIS را متحول می‌کند؟ واقعیت مجازی (VR) یک فناوری رایانه‌ای است که از هدست‌ها برای ایجاد نماهای سه‌بعدی واقع‌گرایانه، صداها و سایر حس‌ها استفاده می‌کند که حضور فیزیکی کاربر را در یک محیط مجازی یا خیالی شبیه‌سازی می‌کند. در حالی که نقشه‌های GIS دوبعدی و سه‌بعدی کاربران را “بیرون” نقشه نگه می‌دارند، VR به کاربران اجازه می‌دهد تا “وارد” نقشه شوند. هنگامی که با هدست یا کلاه ایمنی استفاده می‌شود، VR کاربران را در صحنه‌های تولید شده از داده‌های GIS غوطه‌ور می‌کند. این حس غوطه‌وری و تعامل‌پذیری داده‌های GIS را به کاربر نزدیک‌تر کرده، درک را افزایش می‌دهد و بینش‌های غنی‌تری را فراهم می‌کند.
42. “واقعیت افزوده” (Augmented Reality – AR)، “واقعیت گسترده” (Extended Reality – XR) و “واقعیت ترکیبی” (Mixed Reality – MR) چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟
    • واقعیت افزوده (AR): یک نسخه بهبود یافته از واقعیت است که با روی هم قرار دادن اطلاعات تولید شده توسط کامپیوتر بر روی نمای زنده یک دستگاه (مانند دوربین گوشی هوشمند یا تبلت) ایجاد می‌شود. AR با GIS موبایل مرتبط است، زیرا یک دستگاه موبایل می‌تواند اطلاعات مبتنی بر موقعیت مکانی را بازیابی کرده و آن را بر روی نمای دوربین شما قرار دهد. AR ادراک فعلی شما از واقعیت را تقویت می‌کند.
    • واقعیت گسترده (XR): همه محیط‌های ترکیبی واقعی و مجازی و تعاملات انسان و ماشین تولید شده توسط فناوری رایانه و دستگاه‌های پوشیدنی را شامل می‌شود. X در XR متغیر برای هر فناوری محاسبات مکانی فعلی یا آینده است. XR شامل AR، VR و MR است.
    • واقعیت ترکیبی (MR): دنیاهای واقعی و مجازی را با هم ادغام می‌کند تا محیط‌ها و تجسم‌های جدیدی را تولید کند که در آن اشیاء فیزیکی و دیجیتال همزیستی کرده و در زمان واقعی تعامل دارند. MR پلی بین AR و VR است، و یک تجربه ترکیبی ایجاد می‌کند که در آن واقعیت‌های افزوده و مجازی همگرا می‌شوند.
43. “یادگیری عمیق” (Deep Learning) چگونه در ArcGIS برای بهبود GIS موبایل به کار می‌رود؟ یادگیری عمیق (Deep Learning) زیرمجموعه‌ای از هوش مصنوعی است که از شبکه‌های عصبی برای تحلیل داده‌ها و استخراج اشیاء از منابع تصویر متنوع استفاده می‌کند. در ArcGIS، ابزارهای GeoAI (هوش مصنوعی جغرافیایی) می‌توانند بسیاری از وظایف تحلیل تصویر را انجام دهند، از جمله:
    • طبقه‌بندی پیکسلی (Pixel classification): هر پیکسل تصویر به یک دسته طبقه‌بندی می‌شود.
    • تشخیص شیء (Object detection): شناسایی و مکان‌یابی اشیاء در یک تصویر با احاطه آن‌ها با کادرهای محدودکننده (bounding boxes)، مانند تشخیص درختان نخل.
    • تقسیم‌بندی نمونه (Instance segmentation): ترسیم مرز هر شیء، مفید برای استخراج ردپای ساختمان‌ها.
    • طبقه‌بندی تصویر (Image classification): برچسب‌گذاری یک تصویر کامل یا ویژگی‌های خاص درون تصویر. GIS موبایل این مدل‌های یادگیری عمیق را برای بهبود جریان‌های کاری جمع‌آوری داده‌های میدانی ادغام می‌کند. به عنوان مثال، Survey123 دستیارهای هوشمند را برای تکمیل فرم نظرسنجی مرتبط با تصویر، با استفاده از بسته‌های یادگیری عمیق در برنامه میدانی Survey123 برای فعال‌سازی قابلیت‌های پیشرفته ترکیب می‌کند.
44. “هوش مصنوعی مولد” (Generative AI) و “دستیارهای هوش مصنوعی” (AI Assistants) در ArcGIS چه کاربردهایی دارند؟ هوش مصنوعی مولد (Generative AI) یک فناوری هوش مصنوعی است که از مدل‌های مولد برای تولید متن، تصاویر، ویدئوها یا انواع دیگر داده‌ها استفاده می‌کند. در GIS موبایل، پیشرفت‌ها به ویژه بر خودکارسازی و افزایش جریان‌های کاری از طریق تعامل انسان و رایانه متمرکز شده‌اند.
    • دستیارهای هوش مصنوعی در ArcGIS: مانند دستیارهای هوشمند Survey123، فرآیند طراحی نظرسنجی را با امکان ایجاد نظرسنجی‌ها به صورت گفت‌وگویی (conversationally) ساده می‌کنند، شبیه به تعامل با پلتفرم‌هایی مانند ChatGPT.
    • ترجمه خودکار (Automatic translation) در Survey123: از پیشرفت‌های مدل‌های زبان بزرگ (LLMs) برای ترجمه آسان محتوای نظرسنجی به چندین زبان استفاده می‌کند و دسترسی و قابلیت استفاده جهانی را افزایش می‌دهد.

فصل 10: توسعه برنامه‌های سفارشی GIS موبایل

45. سه رویکرد اصلی برای “توسعه برنامه‌های سفارشی موبایل” (Custom Mobile App Development) کدامند؟ سه رویکرد اصلی برای توسعه برنامه‌های سفارشی موبایل عبارتند از:
    • رویکرد مبتنی بر مرورگر (Browser-based approach): شامل ایجاد برنامه‌هایی است که در مرورگرهای وب با استفاده از HTML، JavaScript و CSS کار می‌کنند. این رویکرد به دلیل دسترسی گسترده و چرخه توسعه سریع‌تر نسبت به برنامه‌های بومی، مقرون به صرفه است. اما محدودیت‌هایی مانند پشتیبانی محدود از عملکرد آفلاین و دسترسی محدود به ویژگی‌های بومی دستگاه دارد.
    • رویکرد مبتنی بر بومی (Native-based approach): برنامه‌های بومی مستقیماً روی دستگاه‌های موبایل دانلود و نصب می‌شوند و دسترسی گسترده‌ای به سخت‌افزار و منابع دستگاه فراهم می‌کنند. این امر منجر به تجربه کاربری روان‌تر و عملکرد برتر می‌شود [567، 568]. توسعه برنامه‌های بومی نیاز به مهارت در زبان‌های برنامه‌نویسی خاص پلتفرم مانند Swift برای iOS و Kotlin برای Android دارد. با این حال، توسعه آن‌ها معمولاً پرهزینه‌تر و زمان‌برتر است.
    • رویکرد ترکیبی (Hybrid-based approach): این استراتژی قصد دارد بهترین جنبه‌های رویکردهای مبتنی بر مرورگر و بومی را با ادغام اجزای بومی با HTML، JavaScript و CSS ترکیب کند. این برنامه‌ها از نظر فنی بومی هستند اما برای بسیاری از عملکردهای خود از فناوری‌های وب استفاده می‌کنند. چالش‌هایی مانند عملکرد بالقوه کندتر نسبت به برنامه‌های بومی و عدم بهره‌برداری کامل از قابلیت‌های خاص پلتفرم دارند.
46. ArcGIS Maps SDKs چیست و برای توسعه چه نوع برنامه‌هایی استفاده می‌شوند؟ ArcGIS Maps SDKs توسط نرم‌افزار ArcGIS برای توسعه برنامه‌های نقشه‌برداری و تحلیل مکانی در مرورگرهای وب، دستگاه‌های بومی و موتورهای بازی ارائه می‌شوند. این SDKها از رویکردهای مبتنی بر مرورگر، بومی و ترکیبی برای ساخت برنامه‌های سفارشی GIS موبایل پشتیبانی می‌کنند.
    • ArcGIS Maps SDK for JavaScript: برای رویکردهای مبتنی بر مرورگر و ترکیبی طراحی شده است.
    • ArcGIS Maps SDKs for Kotlin و برای Java: برای برنامه‌های بومی Android ساخته شده‌اند.
    • ArcGIS Maps SDK for Swift: از برنامه‌های بومی برای iOS و iPadOS پشتیبانی می‌کند.
    • ArcGIS Maps SDKs for .NET MAUI، Qt و Flutter: چندمنظوره هستند و قادر به ساخت برنامه‌ها برای چندین پلتفرم می‌باشند. تمام این SDKها با ArcGIS Online و ArcGIS Enterprise از طریق ArcGIS REST APIs تعامل دارند و قابلیت‌های اصلی مشابهی را ارائه می‌دهند.
47. نقش JavaScript، HTML و CSS در توسعه برنامه‌های وب مبتنی بر مرورگر چیست؟ JavaScript، HTML و CSS زبان‌های اصلی برای توسعه برنامه‌های مبتنی بر مرورگر هستند و جزء جدایی‌ناپذیر تقریباً هر صفحه وب موجود در حال حاضر می‌باشند. این فناوری‌ها به صورت زیر با یکدیگر کار می‌کنند:
    • HTML: محتوا را سازماندهی می‌کند.
    • CSS: سبک و ظاهر را تعریف می‌کند.
    • JavaScript: تعامل‌پذیری و ویژگی‌های پویا را معرفی می‌کند. این سه زبان، همراه با “طراحی وب واکنش‌گرا” (Responsive Web Design)، تضمین می‌کنند که یک وب‌سایت در انواع دستگاه‌ها و اندازه‌های صفحه‌نمایش (از گوشی‌های هوشمند تا تبلت‌ها و کامپیوترهای رومیزی) به خوبی ظاهر و کار می‌کند.
48. Microsoft .NET MAUI چیست و چه مزایایی برای توسعه برنامه‌های کراس‌پلتفرم دارد؟ Microsoft .NET MAUI (مخفف Multi-platform App UI) یک چارچوب (framework) طراحی شده برای ایجاد برنامه‌های بومی موبایل و دسکتاپ کراس‌پلتفرم (cross-platform native mobile and desktop apps) است. این چارچوب امکان کامپایل یک پایگاه کد واحد را به برنامه‌هایی برای iOS، Android، macOS و Windows فراهم می‌کند. این مزیت به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا با یک زبان و یک مجموعه ابزار، برای چندین پلتفرم برنامه بسازند، که بهره‌وری را افزایش داده و هزینه‌های توسعه را کاهش می‌دهد. .NET MAUI معمولاً از زبان علامت‌گذاری برنامه توسعه‌پذیر (XAML) برای تعریف محتوا و سبک برنامه و از C# برای پیاده‌سازی منطق استفاده می‌کند.
49. ArcGIS Maps SDKs برای Swift و Kotlin چه مزایایی دارند و چرا اغلب گزینه‌های ترجیحی برای توسعه برنامه‌های بومی هستند؟ ArcGIS Maps SDKs برای Swift و Kotlin اغلب گزینه‌های ترجیحی برای توسعه‌دهندگانی هستند که به دنبال استفاده کامل از قابلیت‌های GIS موبایل در پلتفرم‌های iOS و Android هستند.
    • Swift Maps SDK: به توسعه‌دهندگان iOS اجازه می‌دهد قابلیت‌های نقشه‌برداری و تحلیل مکانی ArcGIS را مستقیماً در برنامه‌های خود ادغام کنند و از ویژگی‌های مدرن Swift برای ارائه یک تجربه کاربری بصری بهره ببرند. این SDK بهینه‌سازی‌هایی را برای عملکردهای خاص iOS انجام می‌دهد و اطمینان می‌دهد که برنامه‌ها قدرتمند و کارآمد هستند.
    • Kotlin Maps SDK: ابزارهای مورد نیاز توسعه‌دهندگان Android را برای ساخت برنامه‌های GIS بسیار پاسخگو و قابل اعتماد فراهم می‌کند. با استفاده از Kotlin، این برنامه‌ها می‌توانند تحلیل‌های مکانی پیچیده را با تعاملات و قابلیت‌های تجسم بی‌نقص انجام دهند و سازگاری و عملکرد بالا را در طیف گسترده‌ای از دستگاه‌های Android تضمین می‌کنند.

مباحث عمومی و نکات کتاب

50. هدف اصلی و رویکرد آموزشی کتاب “آشنایی با GIS موبایل” چیست؟ هدف اصلی کتاب “آشنایی با GIS موبایل” این است که به متخصصان و دانشجویان GIS کمک کند تا فرصت‌های ارائه شده توسط GIS موبایل را درک کنند. این کتاب اصول و آموزش‌های مفصل را برای آموزش فناوری‌های پیشرفته GIS موبایل امروزی ارائه می‌دهد. با استفاده از رویکرد “بدون کد” (no-code) و “کم‌کد” (low-code)، یادگیری GIS موبایل را آسان و لذت‌بخش می‌کند [19، 20، 647]. خوانندگان می‌توانند بلافاصله در ایجاد راه‌حل‌های سازمانی GIS موبایل، از جمله تجسم داده‌های مکانی آنلاین و آفلاین، جمع‌آوری داده‌ها، اشتراک‌گذاری موقعیت، هماهنگی نیروی کار و یکپارچه‌سازی با جریان‌های کاری سازمانی، بهره‌ور شوند. این کتاب طیف وسیعی از موضوعات از GIS ابری گرفته تا برنامه‌های مشتری موبایل، طراحی پایگاه داده، بهینه‌سازی رابط کاربری و جریان‌های کاری آنلاین و آفلاین را پوشش می‌دهد.

واژه های مهم

• سامانه اطلاعات جغرافیایی سیار (Mobile GIS) سامانه اطلاعات جغرافیایی سیار به استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) بر روی دستگاه‌های سیار اشاره دارد که در اواسط دهه ۱۹۹۰ برای پشتیبانی از عملیات میدانی مانند نقشه‌برداری و نگهداری تاسیسات آغاز شد [۳۱]. این سامانه با بهره‌گیری از در دسترس بودن گسترده دستگاه‌های سیار، شبکه‌های تلفن همراه و رایانش ابری، به یک بستر حیاتی و پرکاربرد در سیستم‌های GIS مدرن تبدیل شده است [۳۱]. Mobile GIS شیوه کسب، بصری‌سازی، تحلیل و انتشار اطلاعات مکانی را متحول کرده و به یک جزء ضروری از معماری GIS معاصر تبدیل شده است [۱۷, ۲۹]. این سامانه عمدتاً به وب متصل است و به طور یکپارچه در سیستم‌های وب GIS ادغام می‌شود، در حالی که هنوز از گردش‌کارهای آفلاین نیز پشتیبانی می‌کند [۴۷]. Mobile GIS بر چهار ستون اصلی قابلیت‌ها شامل جمع‌آوری داده‌ها، آگاهی میدانی، هماهنگی نیروی کار و یکپارچه‌سازی با سیستم‌های سازمانی استوار است [۳۰, ۵۵, ۵۸]. همچنین، این سامانه فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) را در گوشی‌های هوشمند و دستگاه‌های پوشیدنی به کار می‌گیرد [۳۵].
• آرک‌جی‌آی‌اس فیلد مپز (ArcGIS Field Maps) آرک‌جی‌آی‌اس فیلد مپز یک راه‌حل همه‌کاره است که چندین محصول قبلی Esri از جمله ArcGIS Collector، ArcGIS Explorer، ArcGIS Tracker و ArcGIS Workforce را ادغام می‌کند [۵۱]. این برنامه به طور گسترده برای جمع‌آوری داده‌های مبتنی بر نقشه استفاده می‌شود و می‌تواند با یا بدون اتصال شبکه کار کند [۵۱, ۶۵]. فیلد مپز همچنین از ویرایش و ردیابی شبکه‌های تاسیساتی، اشتراک‌گذاری مکان، ژئوفنسینگ (Geofencing)، تخصیص وظایف، هماهنگی نیروی کار و اتوماسیون وب‌هوک پشتیبانی می‌کند [۶۵]. این برنامه دو جزء اصلی دارد: فیلد مپز دیزاینر (Field Maps Designer) که برای ایجاد و بهینه‌سازی نقشه‌ها و فرم‌های هوشمند برای گردش‌کارهای میدانی توسط سازندگان راه‌حل استفاده می‌شود، و برنامه موبایل فیلد مپز (Field Maps mobile app) که کارگران میدانی از آن برای انجام وظایف خود به صورت آنلاین یا آفلاین استفاده می‌کنند [۶۵, ۶۶].
• آرک‌جی‌آی‌اس سوروی ۱۲۳ (ArcGIS Survey123) آرک‌جی‌آی‌اس سوروی ۱۲۳ یک برنامه کاربردی فرم‌محور است که به دلیل سادگی و بصری بودن، به کاربران امکان می‌دهد نظرسنجی‌ها را ایجاد، به اشتراک بگذارند و تحلیل کنند [۵۲]. این برنامه دارای فرم‌های هوشمند با منطق پرش (skip logic)، مقادیر پیش‌فرض، فرمول‌های انعطاف‌پذیر و قابلیت‌های قدرتمند کشف داده است [۵۲]. سوروی ۱۲۳ به کاربران امکان می‌دهد فرم‌های هوشمند برای جمع‌آوری داده‌های تحقیقاتی، انجام بازرسی‌ها، ارزیابی خسارت‌ها، تولید اسناد قانونی و موارد دیگر طراحی کنند [۱۸۹]. این ابزار سه جزء اصلی دارد: وب دیزاینر (Web Designer) و کانکت (Connect) برای طراحی نظرسنجی‌ها، برنامه میدانی (Field app) و برنامه تحت وب (Web app) برای جمع‌آوری داده‌ها، و وب‌سایت (Website) برای مدیریت نظرسنجی‌ها و تحلیل نتایج [۱۹۰, ۱۹۱]. سوروی ۱۲۳ از عملیات آفلاین از طریق قابلیت‌های صندوق ورودی (Inbox) و صندوق خروجی (Outbox) پشتیبانی می‌کند [۳۲۲, ۳۲۳].
• آرک‌جی‌آی‌اس کوییک کپچر (ArcGIS QuickCapture) آرک‌جی‌آی‌اس کوییک کپچر یک راه‌حل ایده‌آل برای جمع‌آوری سریع داده‌ها است [۵۲]. رابط کاربری آن دارای دکمه‌های بزرگ است که برای به حداقل رساندن تعامل با دستگاه در طول جمع‌آوری سریع داده‌ها در میدان طراحی شده است [۵۲, ۲۵۱]. این برنامه از کارهای آنلاین و آفلاین، اشتراک‌گذاری مکان، نقشه‌برداری و جمع‌آوری داده‌ها پشتیبانی می‌کند [۵۲]. کوییک کپچر در جمع‌آوری سریع داده‌ها برتری دارد و قابلیت جمع‌آوری چندین عارضه به طور همزمان را دارد [۲۵۳]. این برنامه دارای دو جزء اصلی است: برنامه میدانی کوییک کپچر (QuickCapture field app) برای جمع‌آوری سریع داده‌ها توسط کارگران میدانی، و وب دیزاینر کوییک کپچر (QuickCapture Web Designer) که رویکردی بدون کد برای سازندگان محتوا جهت طراحی پروژه‌های کوییک کپچر ارائه می‌دهد [۲۵۱, ۲۵۲]. کوییک کپچر با تصاویر جهت‌دار (oriented imagery) برای افزودن زمینه عکاسی به نقشه‌ها و با پهپادها برای استفاده از مکان پهپاد در جمع‌آوری داده‌ها یکپارچه می‌شود [۹۳, ۹۴, ۲۵۷, ۲۶۰].
• سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) یک سیستم برای کسب، بصری‌سازی، تحلیل و انتشار اطلاعات مکانی است [۱۷, ۲۹]. قابلیت‌های مبتنی بر مکان و دسترسی گسترده بسترهای موبایل در GIS بسیار ارزشمند هستند [۱۷, ۲۹]. Mobile GIS به یک جزء ضروری از معماری GIS معاصر تبدیل شده است [۱۷].
• وب جی‌آی‌اس (Web GIS) وب GIS فناوری وب را با سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) ترکیب می‌کند [۴۶]. این سامانه اساساً به عنوان اجزایی در معماری وب GIS طراحی شده است، که شامل یک پورتال مرکزی (ArcGIS Online یا ArcGIS Enterprise)، قابلیت‌های بک‌اند (سرورهای GIS و محتوای آماده مانند ArcGIS Living Atlas)، و برنامه‌های کاربردی سمت کلاینت برای متخصصان GIS و کارگران میدانی است [۴۸, ۴۹, ۵۰].
• رایانش ابری (Cloud Computing) رایانش ابری به فناوری‌هایی اشاره دارد که به Mobile GIS کمک می‌کند تا به عنوان یک پلتفرم حیاتی و پیشرو در تحقیقات ظاهر شود [۱۷]. ArcGIS Online یک نمونه از راه‌حل نرم‌افزار به عنوان سرویس (SaaS) میزبانی شده در فضای ابری است که به طور کامل توسط Esri مدیریت می‌شود [۴۷].
• قابلیت‌های مکان‌یابی (Location-aware capabilities) این قابلیت‌ها به معنای توانایی دستگاه‌های سیار برای شناسایی موقعیت مکانی خود هستند و برای GIS بسیار ارزشمند تلقی می‌شوند [۱۷, ۲۹]. فناوری‌هایی مانند GPS، شبکه‌های سلولی، Wi-Fi و بلوتوث، ردیابی دقیق مکان دستگاه‌های سیار را ممکن می‌سازند [۳۲].
• جمع‌آوری داده (Data Capture) یکی از چهار ستون اصلی قابلیت‌های Mobile GIS است [۱۹, ۳۰, ۵۴]. این قابلیت اصلی‌ترین کاربرد Mobile GIS محسوب می‌شود [۵۶]. برنامه‌هایی مانند Field Maps، Survey123 و QuickCapture برای این منظور توسعه یافته‌اند [۵۶]. این فرآیند شامل استفاده از فرم‌های هوشمند برای بهبود دقت و سرعت جمع‌آوری داده و همچنین الحاق عکس‌ها و دیگر فرمت‌های داده است [۵۶].
• آگاهی میدانی (Field Awareness) یکی از چهار ستون اصلی قابلیت‌های Mobile GIS است [۱۹, ۳۰, ۵۴]. نقشه‌های سیار به طور قابل توجهی آگاهی موقعیتی را در میدان افزایش می‌دهند [۵۵, ۱۲۹]. این قابلیت شامل دسترسی به اطلاعات دقیق در مورد دارایی‌ها و لایه‌های مرجع، دریافت هشدارها از ژئوفنس‌ها، و استفاده از ابزارهایی مانند جستجو، فیلتر و ناوبری است [۵۵, ۱۲۷].
• سیستم‌های سازمانی (Enterprise Systems) یکی از چهار ستون اصلی قابلیت‌های Mobile GIS است [۱۹, ۳۰, ۵۴]. این ستون بر یکپارچه‌سازی Mobile GIS با سیستم‌های سازمانی گسترده‌تر تاکید دارد [۵۷, ۱۸۱]. این یکپارچه‌سازی امکان دسترسی و اشتراک‌گذاری داده‌ها به صورت بلادرنگ را فراهم می‌کند، که منجر به تصمیم‌گیری‌های آگاهانه‌تر و همکاری موثرتر در سراسر سازمان می‌شود [۱۸۱, ۴۶۰].
• هماهنگی نیروی کار (Workforce Coordination) یکی از چهار ستون اصلی قابلیت‌های Mobile GIS است [۱۹, ۳۰, ۵۴]. این قابلیت شامل ایجاد، توزیع و نظارت بر وظایف میدانی است [۳۵۹]. هماهنگی نیروی کار شامل ارتباط به موقع بین دفتر و میدان است [۳۶۰]. Field Maps Tasks و فیلترهای صندوق ورودی Survey123 از این قابلیت پشتیبانی می‌کنند [۳۵۸, ۳۶۱, ۳۶۴].
• برنامه‌های بومی (Native Apps) به برنامه‌هایی اطلاق می‌شود که مستقیماً بر روی دستگاه سیار دانلود و نصب می‌شوند [۵۱]. این برنامه‌ها دسترسی گسترده‌ای به سخت‌افزار و منابع دستگاه فراهم می‌کنند و تجربه کاربری یکپارچه‌تری را ارائه می‌دهند [۵۶۷]. نمونه‌های آن شامل Field Maps، ArcGIS Survey123 و ArcGIS QuickCapture هستند [۵۱, ۵۲, ۵۳, ۵۴]. توسعه برنامه‌های بومی نیازمند مهارت در زبان‌های برنامه‌نویسی پلتفرم خاص مانند Swift برای iOS و Kotlin برای Android است [۵۶۷].
• برنامه‌های مبتنی بر مرورگر (Browser-based Apps) این برنامه‌ها در داخل مرورگرهای وب اجرا می‌شوند و به اتصال داده نیاز دارند [۵۰]. آن‌ها شامل ArcGIS Instant Apps، ArcGIS StoryMaps، ArcGIS Experience Builder، ArcGIS Dashboards و ArcGIS Hub هستند [۵۰]. این برنامه‌ها نسبت به اندازه‌های صفحه نمایش موبایل واکنش‌گرا هستند و برای چیدمان بهینه موبایل قابل تنظیم‌اند [۵۰]. آن‌ها برای ارائه داده‌های میدانی جهت آگاهی موقعیتی و تسهیل جمع‌آوری و ویرایش داده‌ها با اتصال اینترنتی قابل اعتماد، مناسب هستند [۵۰].
• داشبورد آرک‌جی‌آی‌اس (ArcGIS Dashboards) یکی از برنامه‌های تحت وب واکنش‌گرا و قابل تنظیم آرک‌جی‌آی‌اس است [۱۹, ۵۰, ۴۰۷]. این برنامه اطلاعات جغرافیایی را به صورت نقشه‌های تعاملی، نمودارها، سنجش‌گرها و موارد دیگر نمایش می‌دهد و امکان بصری‌سازی و آگاهی از داده‌ها را در زمان واقعی فراهم می‌کند [۴۰۸]. داشبوردها از ویجت‌های قابل تنظیم مانند نقشه‌ها، لیست‌ها، نمودارها، سنجش‌گرها، شاخص‌ها و جداول تشکیل شده‌اند [۴۱۰]. داشبوردها را می‌توان با نماهای دسکتاپ و موبایل پیکربندی کرد [۴۱۰].
• آرک‌جی‌آی‌اس اکسپرینس بیلدر (ArcGIS Experience Builder) یکی از برنامه‌های تحت وب واکنش‌گرا و قابل تنظیم آرک‌جی‌آی‌اس است [۱۹, ۵۰, ۴۰۷]. این برنامه رویکردی انعطاف‌پذیر و پیشرفته برای ایجاد برنامه‌های وب با داده‌های غنی و تجربیات کاربری قوی ارائه می‌دهد [۴۰۹]. با قابلیت کشیدن و رها کردن (drag-and-drop)، کاربران می‌توانند نقشه‌ها، متن، تصاویر و دیگر ویجت‌ها را در چیدمان‌های کاملاً واکنش‌گرا که در همه دستگاه‌ها کار می‌کنند، ادغام کنند [۴۰۹].
• آرک‌جی‌آی‌اس آرکید (ArcGIS Arcade) یک زبان برنامه‌نویسی بیانی قابل حمل، سبک‌وزن و امن است که برای ایجاد محتوای سفارشی در برنامه‌های ArcGIS طراحی شده است [۶۶]. نحو آن به جاوااسکریپت شباهت زیادی دارد [۶۶]. آرکید برای قابلیت منحصر به فرد خود در پردازش انواع داده‌های عارضه و هندسه برجسته است [۶۶]. این زبان در سراسر سیستم ArcGIS پشتیبانی می‌شود [۶۶]. پروفایل Form Calculation آن برای خودکارسازی محاسبات و به‌روزرسانی مقادیر ویژگی‌ها در فرم‌های Field Maps استفاده می‌شود [۶۷].
• وب‌هوکز (Webhooks) وب‌هوک‌ها به دلیل توانایی‌شان در “قلاب شدن” به سرویس‌های وب نامگذاری شده‌اند و راه‌حلی بدون کد یا کم‌کد برای یکپارچه‌سازی و خودکارسازی گردش‌کارهای پیچیده در سیستم‌های مختلف در فضای ابری ارائه می‌دهند [۱۹, ۱۸۲, ۴۶۲]. آن‌ها داده‌ها را از طریق درخواست HTTPS (POST) به محض وقوع به برنامه‌های دیگر ارسال می‌کنند و اطلاعات بلادرنگ را فراهم می‌آورند [۴۶۳]. مفاهیم کلیدی وب‌هوک شامل رویداد آغازگر (Trigger event)، بار مفید (Payload)، URL بار مفید (Payload URL) و عمل (Action) است [۴۶۵].
• اچ‌تی‌ام‌ال (HTML) یکی از زبان‌های اصلی برای توسعه برنامه‌های مبتنی بر مرورگر است [۱۹, ۵۶۶]. HTML محتوا را سازماندهی می‌کند و با CSS و جاوااسکریپت برای ساخت صفحات وب کار می‌کند [۵۷۲, ۵۷۳].
• سی‌اس‌اس (CSS) یکی از زبان‌های اصلی برای توسعه برنامه‌های مبتنی بر مرورگر است [۱۹, ۵۶۶]. CSS سبک و ظاهر را تعریف می‌کند [۵۷۳]. CSS media query فناوری اصلی پشت طراحی وب واکنش‌گرا است که امکان اعمال قواعد استایل‌دهی مختلف را بر اساس ویژگی‌های دستگاه فراهم می‌کند [۵۷۳].
• جاوااسکریپت (JavaScript) یکی از زبان‌های اصلی برای توسعه برنامه‌های مبتنی بر مرورگر است [۱۹, ۵۶۶]. جاوااسکریپت قابلیت تعاملی و ویژگی‌های پویا را معرفی می‌کند [۵۷۳]. ArcGIS Maps SDK برای جاوااسکریپت برای رویکردهای مبتنی بر مرورگر و ترکیبی طراحی شده است [۵۶۹].
• اس‌دی‌کی‌های نقشه‌کشی آرک‌جی‌آی‌اس (ArcGIS Maps SDKs) نرم‌افزار ArcGIS کیت‌های توسعه نرم‌افزار (SDK) نقشه‌ها را برای توسعه برنامه‌های نقشه‌برداری و تحلیل مکانی در مرورگرهای وب، دستگاه‌های بومی و موتورهای بازی ارائه می‌دهد [۲۳۴, ۵۶۹]. این SDKها از رویکردهای مرورگر، بومی و ترکیبی برای ساخت برنامه‌های سفارشی Mobile GIS پشتیبانی می‌کنند [۵۶۹]. هر SDK شامل یک رابط برنامه‌نویسی کاربردی (API)، مرجع API، مستندات، آموزش‌ها، نمونه‌ها و یکپارچه‌سازی با محیط‌های توسعه یکپارچه (IDE) است [۵۷۰].
• رویکرد بدون کد/با کد کم (No-code/Low-code Approach) این رویکردی است که در آن، بدون نیاز به دانش برنامه‌نویسی زیاد یا حتی بدون نیاز به آن، امکان ایجاد راه‌حل‌های Mobile GIS فراهم می‌شود [۲۰]. این کتاب از این رویکرد برای آموزش استفاده می‌کند [۲۰]. وب‌هوک‌ها و QuickCapture Web Designer نمونه‌هایی از ابزارهایی هستند که این رویکرد را پیاده‌سازی می‌کنند [۲۵۲, ۴۶۲].
• بهینه‌سازی رابط کاربری (User Interface Optimization) یکی از اصول کلیدی در ایجاد راه‌حل‌های موثر Mobile GIS است [۲۰]. این بهینه‌سازی شامل طراحی رابط‌های کاربری واضح و بصری، ساده‌سازی ورود داده‌ها، بهینه‌سازی دید نقشه و جهت‌گیری عملی نقشه‌ها برای کاربران سیار است [۴۱].
• گردش کارهای آنلاین و آفلاین (Online and Offline Workflows) این یک جنبه جامع از Mobile GIS است که در کتاب پوشش داده شده است [۲۰]. اگرچه Mobile GIS عمدتاً به وب متصل است، اما همچنان از گردش‌کارهای آفلاین پشتیبانی می‌کند [۴۷]. برنامه‌های Mobile GIS مانند Field Maps، Survey123 و QuickCapture دارای قابلیت‌های آفلاین قدرتمند هستند [۳۱۵].
• اشتراک‌گذاری مکان (Location Sharing) قابلیتی حیاتی در Mobile GIS است [۲۰, ۳۰]. این فناوری با ارائه داده‌های بلادرنگ و تاریخی در مورد مکان کاربران، آگاهی موقعیتی و همکاری نیروی کار را افزایش می‌دهد [۱۴۰, ۳۶۵]. اجزای اصلی آن شامل لایه عارضه اشتراک‌گذاری مکان (شامل مکان‌های آخرین شناخته شده، مسیرها و خطوط مسیر)، نماهای مسیر (Track Views)، برنامه‌های میدانی و نمایشگر مسیر (Track Viewer) است [۳۶۹, ۳۷۰, ۳۷۱, ۳۷۲].
• ژئوفنسینگ (Geofencing) این قابلیت از خدمات مبتنی بر مکان برای ایجاد مرزهای مجازی در اطراف مناطق جغرافیایی تعیین شده استفاده می‌کند [۴۱, ۱۳۷]. در Field Maps Designer، نویسندگان نقشه می‌توانند ژئوفنس‌ها را با استفاده از لایه‌های پلی‌گون یا بافرها پیکربندی کنند [۱۳۷]. ژئوفنسینگ همچنین می‌تواند پیام‌های هشدار خاصی را هنگام ورود یا خروج کاربران از این مناطق فعال کند و به صورت خودکار اشتراک‌گذاری مکان را فعال یا غیرفعال کند [۱۳۷].
• واقعیت مجازی (VR) یک فناوری پیشرفته است که در Mobile GIS بر روی گوشی‌های هوشمند و دستگاه‌های پوشیدنی گنجانده شده است [۲۱, ۳۵]. VR از هدست‌ها برای ایجاد نماهای سه‌بعدی واقعی، صداها و دیگر احساسات استفاده می‌کند که حضور فیزیکی کاربر را در یک محیط مجازی شبیه‌سازی می‌کند [۵۱۲]. ArcGIS 360 VR یک برنامه تحت وب است که امکان مشاهده تجربیات VR 360 درجه را در رایانه‌های شخصی رومیزی، دستگاه‌های سیار و هدست‌های VR فراهم می‌کند [۵۱۳].
• واقعیت افزوده (AR) یک فناوری پیشرفته است که در Mobile GIS بر روی گوشی‌های هوشمند و دستگاه‌های پوشیدنی گنجانده شده است [۲۱, ۳۵]. AR نماهای دنیای واقعی را با پوشش داده‌های GIS که از طریق دوربین گرفته شده‌اند، ارتقا می‌دهد [۳۵, ۵۱۷]. این فناوری نزدیک به Mobile GIS است، زیرا یک دستگاه سیار می‌تواند اطلاعات مبتنی بر مکان را بازیابی کرده و آن را بر روی نمای دوربین نمایش دهد [۵۱۷]. تفاوت اصلی آن با VR این است که AR درک فعلی شما از واقعیت را بهبود می‌بخشد، در حالی که VR دنیای واقعی را با یک دنیای شبیه‌سازی شده جایگزین می‌کند [۵۱۷].
• هوش مصنوعی (AI) یک موضوع جدیدتر است که در این کتاب پوشش داده شده است [۲۱]. به طور کلی، AI کامپیوترها را قادر می‌سازد تا وظایفی را انجام دهند که معمولاً به هوش انسانی نیاز دارند [۵۱۹]. یادگیری ماشینی و یادگیری عمیق زیرمجموعه‌هایی از AI هستند [۵۱۹]. هوش مصنوعی مکانی (GeoAI) و هوش مصنوعی مولد (GenAI) از پیشرفت‌های مهم AI در Mobile GIS هستند [۳۶, ۵۲۰, ۵۲۳].
• یادگیری عمیق (Deep Learning) یک موضوع جدیدتر است که در این کتاب پوشش داده شده است [۲۱]. این یک زیرمجموعه از یادگیری ماشینی است که از چندین لایه الگوریتم به شکل شبکه‌های عصبی استفاده می‌کند [۵۱۹]. این فناوری در بینایی کامپیوتر تأثیر قابل توجهی داشته است و در استخراج اشیاء از منابع تصویر متنوع، مانند داده‌های سنجش از دور و عکس‌های گوشی‌های هوشمند، عالی عمل می‌کند [۵۱۹]. در ArcGIS، ابزارهای GeoAI می‌توانند وظایف تحلیل تصویر مانند طبقه‌بندی پیکسل‌ها، تشخیص اشیاء، تقسیم‌بندی نمونه و طبقه‌بندی تصاویر را انجام دهند [۵۲۰, ۵۲۱].
• هوش مصنوعی مولد (GenAI) یک فناوری AI است که از مدل‌های مولد برای تولید متن، تصاویر، ویدئوها یا سایر انواع داده‌ها، معمولاً در پاسخ به درخواست‌های کاربر، استفاده می‌کند [۵۲۳]. مدل‌های زبان بزرگ (LLMs) زیرمجموعه خاصی از GenAI هستند که بر تولید متن تمرکز دارند [۵۲۳]. در Mobile GIS، پیشرفت‌های GenAI به ویژه بر خودکارسازی و بهبود گردش‌کارها از طریق تعامل انسان و کامپیوتر تمرکز داشته‌اند [۵۲۴].
• دستیارهای هوش مصنوعی (AI Assistants) در ArcGIS گنجانده شده‌اند، مانند دستیارهای هوشمند Survey123، که فرآیند طراحی نظرسنجی را با فعال کردن کاربران برای ایجاد نظرسنجی به صورت مکالمه‌ای، مشابه تعامل با پلتفرم‌هایی مانند ChatGPT، ساده می‌کنند [۵۲۴, ۵۲۵].
• جمع‌آوری داده مبتنی بر نقشه (Mapcentric Data Collection) یک قابلیت اصلی در Mobile GIS است که در فصل ۱ به آن پرداخته شده است [۴]. ArcGIS Field Maps به طور گسترده برای جمع‌آوری داده‌های مبتنی بر نقشه استفاده می‌شود [۵۱, ۶۵].
• جمع‌آوری داده مبتنی بر فرم (Formcentric Data Collection) یک قابلیت اصلی در Mobile GIS است که در فصل ۳ به آن پرداخته شده است [۷]. ArcGIS Survey123 یک فناوری Mobile GIS فرم‌محور است [۱۸۷]. این فناوری امکان ایجاد، به اشتراک‌گذاری و تحلیل نظرسنجی‌های مکان‌محور و فرم‌های هوشمند موبایل را فراهم می‌کند [۱۸۷].
• لایه‌های عارضه میزبانی شده (Hosted Feature Layers) این نوعی از لایه‌های عارضه است که داده‌های آن توسط ArcGIS مدیریت می‌شوند [۶۰]. متخصصان GIS می‌توانند این لایه‌ها را با استفاده از ArcGIS Pro منتشر کنند [۶۰].
• نقشه‌ی وب (Web Map) یک مؤلفه مرکزی در گردش‌کارهای Mobile GIS است. راه‌حل‌های Mobile GIS اغلب از لایه‌های داده تا نقشه‌های وب و برنامه‌های سیار را در بر می‌گیرند [۵۸]. نقشه‌های وب با استایل‌های لایه، پاپ‌آپ‌ها، بوک‌مارک‌ها، فیلترها و توابع جستجو پیکربندی می‌شوند [۶۱, ۵۶].
• قالب‌های عارضه (Feature Templates) این‌ها در حالت ویرایش استفاده می‌شوند [۱۳۶]. آن‌ها تنظیمات از پیش پیکربندی شده‌ای برای ایجاد عارضه‌های جدید در یک لایه هستند [۱۳۶]. این قالب‌ها شامل ویژگی‌های از پیش تعیین شده و مقادیر پیش‌فرض هستند که فرآیند ورود داده‌ها را تسریع می‌کنند، و سازگاری و یکپارچگی داده‌ها را در هنگام ایجاد سوابق جدید تضمین می‌کنند [۱۳۶].
• فرم‌های هوشمند (Smart Forms) یک ویژگی کلیدی در برنامه‌های Mobile GIS مانند Field Maps و Survey123 هستند [۵, ۲۸, ۵۶, ۶۷]. آن‌ها روش‌های کاغذی و مستعد خطا را حذف می‌کنند [۳۳]. آن‌ها با استفاده از منطق شرطی، لیست‌های انتخابی و عبارت‌های محاسباتی، دقت و سرعت جمع‌آوری داده‌ها را بهبود می‌بخشند [۵۶].
• آرک‌جی‌آی‌اس آنلاین (ArcGIS Online) یکی از دو محصول وب GIS شرکت Esri است [۴۷]. این یک راه‌حل نرم‌افزار به عنوان سرویس (SaaS) میزبانی شده در فضای ابری است که به طور کامل توسط Esri مدیریت می‌شود [۴۷]. ArcGIS Online به عنوان مرکز پورتال در معماری Mobile GIS عمل می‌کند [۴۸, ۴۹].
• آرک‌جی‌آی‌اس انترپرایز (ArcGIS Enterprise) یکی از دو محصول وب GIS شرکت Esri است [۴۷]. این یک مجموعه نرم‌افزاری جامع وب GIS است که سازمان‌ها می‌توانند آن را بر روی پلتفرم‌های مختلفی مانند Windows، Linux و Kubernetes نصب و مدیریت کنند، چه به صورت محلی و چه در محیط‌های ابری [۴۷].
• دستگاه‌های سیار (Mobile Devices) این دسته شامل گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها، هدست‌های واقعیت مجازی، عینک‌های واقعیت افزوده و ساعت‌های هوشمند است که اساساً کامپیوترهای فشرده‌ای هستند [۳۷]. این دستگاه‌ها به دلیل نقش محوری‌شان، به رابط اصلی سیستم‌های اطلاعاتی و ورودی اولیه به فضای ابری تبدیل شده‌اند [۱۷].
• آگاهی از موقعیت (Location Awareness) یکی از مزایای کلیدی Mobile GIS است [۳۲]. فناوری‌هایی مانند GPS، شبکه‌های سلولی، Wi-Fi و بلوتوث، امکان ردیابی دقیق مکان دستگاه‌های سیار را فراهم می‌کنند [۳۲]. این عنصر بنیادی Mobile GIS است [۴۲].
• جی‌پی‌اس (GPS) یک فناوری مکان‌یابی است که امکان ردیابی دقیق مکان دستگاه‌های سیار را فراهم می‌کند [۳۲]. این سیستم یک جزء از سامانه ماهواره‌ای ناوبری جهانی (GNSS) است [۴۳]. دقت متوسط آن در آسمان صاف حدود ۵ متر است و نیاز به دید مستقیم با چهار یا بیشتر ماهواره دارد [۴۳].
• شبکه‌های سلولی (Cellular Networks) یکی از فناوری‌های ارتباط بی‌سیم کلیدی هستند [۳۸]. این شبکه‌ها اتصال بلادرنگ را فراهم می‌کنند که قابلیت‌های زمانی GIS را افزایش می‌دهد و امکان نظارت مداوم بر تغییرات مکانی و زمانی در محیط را می‌دهد [۳۳].
• وای‌فای (Wi-Fi) یکی از فناوری‌های ارتباط بی‌سیم کلیدی است [۳۸]. مکان‌یابی مبتنی بر Wi-Fi مکان دستگاه را در فاصله حدود ۱۰۰ متری از یک نقطه دسترسی Wi-Fi شناسایی می‌کند [۴۴].
• بلوتوث (Bluetooth) یکی از فناوری‌های ارتباط بی‌سیم کلیدی است [۳۸]. بلوتوث ارتباط بین دستگاه‌های سیار و لوازم جانبی مانند گیرنده‌های GPS و هدست‌ها را تسهیل می‌کند [۳۹].
• سامانه ماهواره‌ای ناوبری جهانی (GNSS) به طور گسترده به تمام سیستم‌های ناوبری ماهواره‌ای اشاره دارد [۴۳, ۶۲]. این سیستم از سیگنال‌های ماهواره‌ای برای تعیین دقیق مکان‌های جغرافیایی (طول، عرض، ارتفاع) استفاده می‌کند [۴۳]. سیستم‌های کلیدی شامل GPS (ایالات متحده)، GLONASS (روسیه)، BeiDou (چین) و Galileo (اتحادیه اروپا) هستند [۴۳, ۶۲].
• گلوناس (GLONASS) سیستم ناوبری ماهواره‌ای روسیه است که بخشی از سامانه ماهواره‌ای ناوبری جهانی (GNSS) محسوب می‌شود [۴۳, ۶۲].
• بیدو (BeiDou) سیستم ناوبری ماهواره‌ای چین است که بخشی از سامانه ماهواره‌ای ناوبری جهانی (GNSS) محسوب می‌شود [۴۳, ۶۲].
• گالیله (Galileo) سیستم ناوبری ماهواره‌ای اتحادیه اروپا است که بخشی از سامانه ماهواره‌ای ناوبری جهانی (GNSS) محسوب می‌شود [۴۳, ۶۲].
• مثلث‌بندی (Triangulation) در مکان‌یابی مبتنی بر Wi-Fi، از روش مثلث‌بندی سیگنال Wi-Fi برای بهبود دقت مکان‌یابی تا ۳ متر استفاده می‌شود [۴۴].
• بلوتوث کم‌مصرف (BLE) برای مصرف کم انرژی طراحی شده است و در فناوری‌های ردیابی مانند AirTags اپل استفاده می‌شود [۴۵]. سیستم‌هایی مانند ArcGIS IPS از آن برای مکان‌یابی دقیق دستگاه‌های سیار در ساختمان‌ها با تنظیمات متراکم بیکن‌های BLE استفاده می‌کنند [۴۵].
• آرک‌جی‌آی‌اس آی‌پی‌اس (ArcGIS IPS) یک سیستم مکان‌یابی داخلی (indoor positioning system) است که از الگوریتم‌ها برای مکان‌یابی دقیق دستگاه‌های سیار در ساختمان‌ها با تنظیمات متراکم بیکن‌های BLE استفاده می‌کند [۴۵].
• تصحیح تفاضلی بلادرنگ (Real-time Differential Correction) فناوری‌ای است که می‌تواند دقت گیرنده‌های GPS را بهبود بخشد [۴۶]. گیرنده‌های GNSS حرفه‌ای اغلب از آن برای افزایش فوری دقت موقعیتی استفاده می‌کنند [۶۳].
• خدمات وب (Web Services) این‌ها به برنامه‌های مختلف امکان می‌دهند تا با استفاده از پروتکل‌های استاندارد از طریق وب با یکدیگر ارتباط برقرار کنند [۱۸۲]. وب‌هوک‌ها و APIهای مختلف بر اساس خدمات وب توسعه یافته‌اند [۱۸۲].
• اطلس زنده آرک‌جی‌آی‌اس (ArcGIS Living Atlas of the World) یک مخزن از خدمات وب مکانی آماده استفاده است که از طریق قابلیت‌های بک‌اند معماری وب GIS قابل دسترسی است [۴۹].
• آرک‌جی‌آی‌اس اینستنت اپز (ArcGIS Instant Apps) یکی از قالب‌های برنامه وب واکنش‌گرا و قابل تنظیم آرک‌جی‌آی‌اس است [۵۰, ۴۰۷]. این برنامه به کاربران امکان می‌دهد به سرعت برنامه‌های وب را طراحی و مستقر کنند [۴۰۷].
• آرک‌جی‌آی‌اس استوری‌مپز (ArcGIS StoryMaps) یکی از قالب‌های برنامه وب واکنش‌گرا و قابل تنظیم آرک‌جی‌آی‌اس است [۵۰, ۴۰۷]. این برنامه به کاربران امکان می‌دهد داستان‌های تعاملی را با ترکیب نقشه‌ها با متن روایی، تصاویر و محتوای چندرسانه‌ای ایجاد کنند [۴۰۸].
• آرک‌جی‌آی‌اس هاب (ArcGIS Hub) یکی از قالب‌های برنامه وب واکنش‌گرا و قابل تنظیم آرک‌جی‌آی‌اس است [۵۰, ۴۰۷]. این یک بستر تعاملی است که سازمان‌ها را قادر می‌سازد تا از طریق داده‌های باز، برنامه‌های وب و طرح‌های تعاملی با جوامع خود ارتباط برقرار کنند [۴۰۹].
• برنامه موبایل آرک‌جی‌آی‌اس ایندورز (ArcGIS Indoors mobile app) یک برنامه بومی است که تجربه نقشه‌برداری داخلی را فراهم می‌کند تا به کاربران کمک کند در محیط‌های داخلی سازمان خود حرکت کنند [۵۳].
• پاسخگوی ماموریت آرک‌جی‌آی‌اس (ArcGIS Mission Responder) یک برنامه بومی است که بخشی از محصول ArcGIS Mission است [۵۳]. این برنامه به کاربران میدانی امکان می‌دهد در مأموریت‌ها شرکت کنند [۵۳].
• آرک‌جی‌آی‌اس ارث (ArcGIS Earth) یک برنامه بومی است که ابزاری تعاملی سه‌بعدی برای برنامه‌ریزی، بصری‌سازی و ارزیابی رویدادها در کره زمین ارائه می‌دهد [۵۴].
• شبکه‌های تاسیساتی (Utility Networks) نوعی از لایه‌های نقشه هستند که توسط Field Maps پشتیبانی می‌شوند [۱۲۹]. Field Maps از ویرایش و ردیابی شبکه‌های تاسیساتی پشتیبانی می‌کند و داده‌های مربوط به زیرساخت‌های ضروری مانند لوله‌ها و سیم‌ها را یکپارچه می‌کند [۶۵, ۱۳۱].
• اطلاعات مکانی (Geospatial Information) به اطلاعاتی اشاره دارد کهMobile GIS شیوه کسب، بصری‌سازی، تحلیل و انتشار آن را به طور اساسی متحول کرده است [۱۷, ۲۹, ۶۴۶].
• لایه‌های عارضه (Feature Layers) این‌ها انواع داده اصلی هستند که Mobile GIS با آن‌ها کار می‌کند [۵۸]. آن‌ها شامل نقاط، خطوط و پلی‌گون‌ها هستند [۵۸]. آن‌ها را می‌توان به روش‌های مختلفی مانند استفاده از Field Maps Designer، Survey123 Designer/Connect، یا آپلود داده‌های موجود (مانند فایل‌های CSV، شیپ‌فایل‌ها، GeoJSON) منتشر کرد [۵۹].
• لایه‌های رستری (Raster Layers) می‌توانند به عنوان پس‌زمینه روی نقشه‌ها در Mobile GIS استفاده شوند [۵۸]. در زمینه نقشه‌های پایه آفلاین، کاشی‌های رستری (raster tiles) یک فرمت هستند که با افزایش سطح جزئیات (LOD)، تعداد کاشی‌ها چندین برابر می‌شود [۳۱۹].
• فایل‌های سی‌اس‌وی (CSV Files) نوعی داده هستند که می‌توانند برای ایجاد لایه‌های عارضه در ArcGIS Online بارگذاری شوند [۵۹].
• شیپ‌فایلز (Shapefiles) فایل‌های شیپ فشرده نوعی داده هستند که می‌توانند برای ایجاد لایه‌های عارضه در ArcGIS Online بارگذاری شوند [۵۹].
• ژئوجیسون (GeoJSON) نوعی داده است که می‌تواند برای ایجاد لایه‌های عارضه در ArcGIS Online بارگذاری شود [۵۹].
• ژئودیتابیس‌های فایلی (File Geodatabases) ژئودیتابیس‌های فایلی فشرده نوعی داده هستند که می‌توانند برای ایجاد لایه‌های عارضه در ArcGIS Online بارگذاری شوند [۵۹]. متخصصان GIS معمولاً از ArcGIS Pro برای طراحی و ساخت آن‌ها استفاده می‌کنند [۱۴۴].
• آرک‌جی‌آی‌اس پرو (ArcGIS Pro) یک برنامه GIS دسکتاپ است که متخصصان GIS را قادر می‌سازد تا مدل‌های داده پیچیده را توسعه داده و لایه‌های عارضه را منتشر کنند [۶۰].
• نمایشگر نقشه (Map Viewer) جزء مورد استفاده برای بازبینی داده‌های جمع‌آوری شده است [۲۹]. این ابزار شامل نوارابزار محتوا (برای مدیریت لایه‌ها و جداول) و نوارابزار تنظیمات (برای پیکربندی و تعامل با لایه‌های نقشه) است [۹۱].
• طراح فیلد مپز (Field Maps Designer) یکی از دو جزء اصلی Field Maps است [۶۵, ۶۶]. این جزء برای سازندگان راه‌حل یا نویسندگان نقشه استفاده می‌شود [۶۵] تا لایه‌ها، نقشه‌ها و فرم‌های هوشمند را طراحی کنند [۶۵].
• فراداده جی‌پی‌اس (GPS Metadata) اطلاعات جزئی GPS شامل قدرت سیگنال، تعداد ماهواره‌های مورد استفاده و دقت موقعیتی (HDOP/VDOP) است که توسط Field Maps و Survey123 قابل جمع‌آوری است [۶۴].
• اکس‌ال‌اس‌فرم (XLSForm) یک استاندارد باز است که طراحی فرم‌ها را ساده می‌کند [۱۹۴]. Survey123 Connect از آن برای طراحی، پیش‌نمایش و انتشار فرم‌ها با استفاده از کارپوشه‌های Microsoft Excel استفاده می‌کند [۱۹۴].
• آن‌چه می‌بینی همان‌چه می‌گیری (WYSIWYG) رویکردی در طراحی رابط کاربری است که در آن، آنچه کاربر در حال طراحی مشاهده می‌کند، دقیقاً همان چیزی است که در خروجی نهایی مشاهده خواهد شد [۱۹۳]. Survey123 Web Designer یک محیط WYSIWYG را ارائه می‌دهد [۱۹۳].
• آگاهی موقعیتی (Situational Awareness) به توانایی کارکنان عملیات میدانی برای دسترسی به اطلاعات دقیق در مورد دارایی‌ها و لایه‌های مرجع، و آگاهی از خطرات بالقوه برای انجام موثر وظایفشان اشاره دارد [۱۲۷]. Field Maps یک ابزار جامع برای افزایش آگاهی موقعیتی در میدان است [۱۲۹].
• پاپ‌آپ‌ها (Pop-ups) در درجه اول برای نمایش اطلاعات و آگاهی موقعیتی استفاده می‌شوند [۴۰, ۱۳۳]. آن‌ها فقط خواندنی هستند و کاربران نمی‌توانند اطلاعات نمایش داده شده در آن‌ها را ویرایش کنند [۱۳۳].
• جداول مرتبط (Related Tables) در گردش‌کارهای Mobile GIS رایج هستند و زمانی استفاده می‌شوند که نیاز به یک رابطه یک به چند وجود داشته باشد [۶۲, ۱۳۹]. Survey123 Connect امکان اضافه کردن تکرارها و جداول مرتبط را فراهم می‌کند [۷, ۸۴].
• بسته کاشی (TPKX) یک نوع فایل برای کاشی‌های رستری است [۳۲۰]. این نوعی از بسته‌های نقشه‌ی پایه است که می‌توان آن را به صورت دستی (sideload) به دستگاه‌های سیار منتقل کرد تا محدودیت‌های اندازه معمول در مناطق آفلاین را دور زد [۳۲۰, ۳۲۱].
• بسته کاشی وکتوری (VTPK) یک نوع فایل برای کاشی‌های وکتوری است [۱۰, ۳۲۰]. این نوعی از بسته‌های نقشه‌ی پایه است که می‌توان آن را به صورت دستی (sideload) به دستگاه‌های سیار منتقل کرد [۳۲۰, ۳۲۱].
• بسته‌های نقشه‌ی سیار (MMPKs) این‌ها در ArcGIS Pro ایجاد می‌شوند و فقط برای دانلود و مشاهده داده‌ها هستند، نه برای جمع‌آوری داده [۳۱۵].
• مناطق از پیش برنامه‌ریزی شده (Preplanned Areas) روشی برای ایجاد مناطق نقشه‌ی آفلاین در Field Maps است [۹, ۳۱۶]. نویسندگان نقشه می‌توانند نقشه‌ها را برای مناطقی که مشکلات اتصال دارند، از پیش آماده کنند [۳۱۶].
• مناطق آفلاین درخواستی (On-demand Offline Areas) روشی برای ایجاد مناطق نقشه‌ی آفلاین در Field Maps است [۹, ۳۱۷]. برای کارهای آفلاین برنامه‌ریزی نشده، کارگران سیار می‌توانند به طور مستقل یک منطقه نقشه را مستقیماً بر روی دستگاه خود ایجاد و دانلود کنند [۳۱۷].
• صندوق ورودی (Inbox) در برنامه میدانی Survey123 موجود است و به کاربران امکان می‌دهد داده‌های موجود را از لایه نظرسنجی در حین اتصال دانلود کنند [۹, ۳۲۳]. این داده‌ها پس از دانلود قابل بررسی و ویرایش به صورت آفلاین هستند [۳۲۳].
• صندوق خروجی (Outbox) در برنامه میدانی Survey123 موجود است [۹, ۳۲۳]. وقتی به صورت آفلاین کار می‌کنید، برنامه به طور خودکار نظرسنجی‌های جدید را در یک صندوق خروجی ذخیره می‌کند که پس از اتصال به شبکه می‌توان آن‌ها را ارسال کرد [۳۲۳].
• نماهای ردیابی (Track Views) مؤلفه‌ای حیاتی از اشتراک‌گذاری مکان در ArcGIS هستند [۱۱, ۳۷۰]. آن‌ها زیرمجموعه‌ای از لایه عارضه اشتراک‌گذاری مکان هستند که بر مکان‌های گروهی انتخاب شده از کاربران سیار که حرکت آن‌ها نظارت می‌شود، تمرکز دارند [۳۷۰].
• نمایشگر ردیابی (Track Viewer) یک برنامه وب است که به نمایشگران مسیر مجاز امکان می‌دهد مسیرهای قابل دسترسی را فیلتر و بررسی کنند [۳۷۲]. این برنامه امکان مشاهده مکان‌های آخرین شناخته شده و مسیرهای کاربران سیار را فراهم می‌کند [۳۷۲].
• برنامه‌های وب واکنش‌گرا (Responsive Web Apps) برنامه‌های وبی هستند که در مرورگرهای وب اجرا می‌شوند و نیاز به اتصال داده دارند [۵۰]. آن‌ها برای تطبیق چیدمان خود با اندازه‌های کوچک‌تر صفحه نمایش دستگاه‌های سیار طراحی شده‌اند و تجربه کاربری روانی را ارائه می‌دهند [۴۰۶].
• تجربه‌های وب (Web Experiences) در فناوری ArcGIS، برنامه‌های وبی که با استفاده از Experience Builder ساخته می‌شوند، تجربیات وب نامیده می‌شوند [۱۲, ۱۶۰, ۴۱۲].
• مایکروسافت پاور آتومیت (Microsoft Power Automate) قبلاً با نام Microsoft Flow شناخته می‌شد، یک سرویس قدرتمند مبتنی بر ابر برای خودکارسازی گردش‌کارها بین برنامه‌ها و سرویس‌ها است [۱۳, ۱۸۳, ۴۶۶]. این سرویس امکان ایجاد “جریان‌ها” (flows) را فراهم می‌کند که می‌توانند طیف گسترده‌ای از برنامه‌ها را به هم متصل کنند [۴۶۶].
• گزارش‌های سوروی ۱۲۳ (Survey123 Reports) از گردش‌کارهایی پشتیبانی می‌کنند که در آن‌ها داده‌های جمع‌آوری شده توسط Mobile GIS باید در قالب گزارش‌های Word یا PDF ارائه شوند [۱۳, ۱۸۵, ۴۶۹]. آن‌ها امکان تبدیل پاسخ‌های نظرسنجی به اسناد قابل چاپ با فرمت غنی را فراهم می‌کنند [۴۶۹].
• قالب‌های گزارش (Report Templates) فایل‌های Microsoft Word (.docx) هستند که حاوی متن‌های مکان‌نگار تعریف شده با نحو خاصی هستند [۱۸۵, ۴۷۰]. هنگامی که یک گزارش Survey123 چاپ می‌شود، این متن‌های مکان‌نگار با داده‌های مربوطه از پاسخ نظرسنجی جایگزین می‌شوند [۴۷۰].
• تجربه‌های واقعیت مجازی (VR Experiences) محیط‌های غوطه‌وری هستند که از داده‌های GIS ایجاد می‌شوند و کاربران می‌توانند “داخل” آن‌ها شوند [۵۱۲]. ArcGIS 360 VR یک برنامه وب است که امکان مشاهده این تجربه‌ها را در رایانه‌های شخصی، دستگاه‌های سیار و هدست‌های VR فراهم می‌کند [۵۱۳].
• مدل‌های یادگیری عمیق (Deep Learning Models) ArcGIS امکان آموزش مدل‌های یادگیری عمیق سفارشی را فراهم می‌کند و مدل‌های از پیش آموزش‌دیده را نیز ارائه می‌دهد [۲۱, ۵۲۱]. Mobile GIS این مدل‌ها را برای بهبود گردش‌کارهای جمع‌آوری داده میدانی یکپارچه می‌کند [۵۲۱].
• ترجمه خودکار (Autotranslation) قابلیتی است که در Survey123 به کار گرفته شده و از پیشرفت‌های جدید مدل‌های زبان بزرگ (LLM) برای ترجمه خودکار محتوای نظرسنجی به چندین زبان استفاده می‌کند و دسترسی جهانی و قابلیت استفاده را افزایش می‌دهد [۵۲۴, ۵۲۵].
• مایکروسافت دات‌نت ماویی (Microsoft .NET MAUI) یک فریم‌ورک برای ایجاد برنامه‌های بومی کراس‌پلتفرم (cross-platform native) برای موبایل و دسکتاپ است [۱۶, ۲۳۷, ۵۷۶]. این فریم‌ورک امکان کامپایل یک پایگاه کد واحد را به برنامه‌هایی برای iOS، Android، macOS و Windows فراهم می‌کند [۲۳۷, ۵۷۶].
• طراحی وب واکنش‌گرا (Responsive Web Design) این طراحی تضمین می‌کند که یک وب‌سایت در انواع دستگاه‌ها و اندازه‌های صفحه نمایش، از گوشی‌های هوشمند گرفته تا تبلت‌ها و رایانه‌های رومیزی، ظاهر و عملکرد خوبی داشته باشد [۱۶, ۵۷۳]. CSS media query فناوری اصلی پشت این طراحی است [۵۷۳].
• محیط توسعه یکپارچه (IDE) ابزاری است که ArcGIS Maps SDKs با آن یکپارچه می‌شوند [۵۷۰]. IDEها به توسعه‌دهندگان کمک می‌کنند تا کد را کارآمدتر بنویسند با ارائه ویژگی‌هایی مانند IntelliSense (تکمیل خودکار کد، برجسته‌سازی نحو) [۵۷۴]. Microsoft Visual Studio IDE برای توسعه برنامه‌های .NET MAUI است [۵۷۷].