آیا اورست بلندترین قله ی جهان است ؟-موسسه چشم انداز-آموزش کاربردی GIS و RS
رضا رسولی بلخکانلو
«خوب معلوم است که هست!» احتمالاً این نخستین واکنش شما به پرسشی است که در عنوان این مطلب نقش بسته است. اما از چند سال پیش به این سو، کارشناسان پی برده اند قله ی «اورست»
که تا مدت ها به عنوان مرتفع ترین قله در دنیا شناخته می شد، بلندترین نیست! حتماً می پرسید چرا؟ ادامه ی این مطلب را بخوانید تا علت را دریابید.
اگر مقیاس و مبنای سنجش ارتفاع کوه ها و قله ها را «سطح دریاهای آزاد»، که اصطلاحاً «ژئویید» نامیده می شود، اختیار کنیم، اورست همچنان بلندترین قله خواهد بود. اما اگر مبنای سنجش خود را «فاصله از مرکز زمین» در نظر بگیریم، آن گاه شرایط متفاوت است.
با توجه به این که کره ی زمین کاملاً کروی نبوده و به شکل بیضوی پخ است، ارتفاع از سطح دریا نمی تواند مقیاس درست و قابل قبولی برای اندازه گیری ارتفاعات باشد. بنابراین اگر ارتفاع کوه ها را نسبت به مرکز زمین بسنجیم، قله ای به نام «چیمبورازو» در کشور اکوادور در آمریکای جنوبی، که دقیقاً بر روی خط استوا واقع شده است، حدود 2200 متر از اورست بلندتر خواهد بود.
ویژگی های بلندترین قله ی جهان
قله ی «چیمبورازو» از نوع آتش فشانی موسوم به «استراتو ولکانو» و متعلق به دوره ی « پالئوژن (به طور متوسط حدود 50 میلیون سال پیش) در دوران سوم زمین شناسی یعنی سنوزوئیک است. قلل آتش فشانی که استراتو ولکانو نامیده می شوند، دسته ای از قله ها هستند که به آن ها آتش فشان های «مرکب» یا «مختلط» نیز می گویند. به بیان ساده، این قله ها در اثر جریان گدازه که به صورت تناوبی در زمان های مختلف بر روی هم انباشته شده و به مرور زمان سخت شده، پدیدآمده اند.
ارتفاع قله ی چیمبورازو از سطح دریا 6267 متر است. یعنی با توجه به ارتفاع هر دو قله از سطح دریا، 2581 متر از اورست (8848 متر) کوتاه تر است. اما به لحاظ فاصله از مرکز زمین، با اندازه گیری های دقیق ماهواره ای و همچنین ژئوفیزیکی، مشخص شد که قله ی اورست حدود 250,382,6 متر و قله ی چیمبورازو حدود 450,384,6 متر از مرکز کره ی زمین فاصله دارند. اختلاف این دو مقدار، بیانگر این واقعیت است که [نوک قله ی] اورست دورترین نقطه نسبت به مرکز زمین نیست. بنابراین اگر بخواهیم بلندترین نقطه روی سطح زمین را مشخص کنیم باید مبنای خود را مرکز زمین قرار دهیم و نه سطح دریاهای آزاد. در این صورت چیمبورازو مرتفع ترین نقطه خواهد بود نه اورست.
قله چیمبورازو
بدون دیدگاه