بررسی تغییر پوشش گیاهی سودان با استفاده از داده های مودیس

هدف این مقاله پژوهشی بررسی تغییرات پوشش زمین در سودان طی دوره 2013-2001 با استفاده از داده های MODIS و شناسایی عوامل اقلیمی موثر بر پوشش زمین است. برای بررسی همبستگی عوامل اقلیمی با پوشش گیاهی از نرم افزار SPSS v 17 استفاده شد. همچنین برای تجزیه و تحلیل داده های NDVI از نرم افزار ArcGIS v 10.2 استفاده شد. نتایج حاکی از آن است که مقیاس زمانی متوسط ​​ماهانه، توزیع منحنی ارزش NDVI در طول سال، تیر تا مهر، مرکز هر دو طرف کاهش پوشش گیاهی در ماه‌های دیگر است. در توزیع فضایی میانگین NDVI در سودان، مقدار بالایی در قسمت جنوبی یافت شد. از سوی دیگر، مقدار کمی پوشش گیاهی در قسمت شمالی مشاهده شد. فضاهای NDVI به معنای ارائه مقادیر ویژگی ها هستند: پاییز و تابستان و سپس زمستان. با محاسبه میانگین مقادیر سالانه و فصلی-NDVI، استنباط شد که نوع پوشش گیاهی اصلی در فصول زمستان و تابستان به ترتیب به میزان 0.014/10a و 0.008/10a افزایش می‌یابد. در حالی که زمستان-NDVI به ترتیب در پاییز و در مقیاس سالانه به ترتیب 0.001/10a و 0.026/10a کاهش می‌یابد. NDVI سالانه تخریب قابل توجهی را نشان داد (مساحت = 12705.7 کیلومتر).² ، 0.5 درصد از کل مساحت) در بخش های میانی و شرقی و بهبود قابل توجه (مساحت = 22485.4 کیلومتر مربع ^، 0.9 درصد از کل مساحت) در بخش جنوبی کشور به دلیل افزایش بارندگی و کاهش دما. میانگین تابستان و پاییز-NDVI تفاوت معنی داری در سطح معنی داری 01/0 درصد با میانگین بارندگی تابستان و پاییز نشان داد (ضرایب همبستگی به ترتیب 955/0 = و 953/0). در حالی که بین میانگین تابستان و پاییز- NDVI با میانگین دمای تابستان و پاییز در سطح معنی‌داری 01/0 درصد رابطه منفی معنی‌داری وجود داشت (ضرایب همبستگی به ترتیب 270/0-= و 820/0-= ).

کلید واژه ها

تغییرات پوشش زمین ، عوامل آب و هوایی ، NDVI ، سودان

1. مقدمه

خشکسالی که در سال 1968 آغاز شد و در طول دهه 1970 و 1980-1981 به شدت ادامه یافت تا سال 1982 که سومین سال خشک ترین سال دوره 1968-1982 بود ادامه یافت و همچنین به نظر می رسید که بارندگی بسیار کمتری نسبت به سال های خشکسالی 1940 داشته است .] . سودان یکی از آسیب پذیرترین کشورها در برابر تغییرات اقلیمی و تغییرات آب و هوایی است. این وضعیت با اثر متقابل تنش های متعددی که در سطوح مختلف رخ می دهد، مانند فقر بومی تشدید می شود. ضعف های نهادی؛ دسترسی محدود به سرمایه، از جمله بازارها، زیرساخت ها و فناوری، تخریب اکوسیستم، بلایای پیچیده و درگیری ها. اینها به نوبه خود ظرفیت سازگاری مردم را تضعیف کرده و آسیب پذیری آنها را در برابر تغییرات آب و هوایی پیش بینی شده افزایش داده است. در زمان‌های اخیر، فعالیت‌های انسانی تغییرات بزرگی را در ترکیب جو ایجاد کرده و دارد. نگرانی اصلی جوامع علمی و عمومی افزایش اثر گلخانه ای ناشی از فعالیت های انسانی است. در سال 1977، 57 میلیون نفر در سرزمین‌های خشک از تأثیرات مستقیم تخریب زمین رنج می‌بردند تا جایی که دیگر غذای کافی برای حفظ آنها تولید نمی‌شد. تا سال 1984، تعداد آنها به 135 میلیون رسید.2 ] . صحرای صحرا با سرعت فزاینده ای به سمت جنوب تجاوز می کند. این پدیده بیابان زایی عمدتاً ناشی از انسان در نظر گرفته شده است. سودان یکی از خشک ترین و در عین حال متغیرترین کشورهای آفریقا از نظر میزان بارندگی است. سالهای شدید (چه خوب و چه بد) بیشتر از سالهای متوسط ​​هستند [ 3 ]. تامین آب روستایی در سودان نیمه خشک به شدت به بارندگی سالانه وابسته است. در سودان نیمه خشک، در دسترس بودن آب محدودیت اولیه بر سکونت و فعالیت انسان است. مناطق وسیعی از سودان مرکزی با عرضه ناکافی آب برای برآوردن نیازهای اساسی روزانه انسان و دام مشخص می شود [ 4 ]] . در طول دهه گذشته، مناطق و کشورهای آفریقایی موضوع تعدادی ارزیابی و تفسیر از روند دما بوده است. در شرق آفریقا، گرم شدن شبانه و خنک شدن روز در قسمت شمالی منطقه و خنک شدن در هر دو زمان روز در منطقه کانال موزامبیک مشهود بود [ 5 ]. خشکی ویرانگر ساحلی در آخرین نسل قرن بیستم، بسیاری از دانشمندان را برانگیخت تا تغییرات شرایط خشکسالی در سودان را شناسایی کنند [ 6 ] [ 7 ].] شاید به دلیل تنوع پوشش گیاهی و ویژگی های اقلیمی کشور باشد. چندین مطالعه نشان داد که سودان از تخریب منابع زمین خود از طریق چرای بی رویه، آتش سوزی در مراتع، جنگل زدایی، شیوه های نامناسب کشاورزی و بارندگی بسیار متغیر و خشکسالی های مکرر رنج می برد [ 8 ]. همانطور که توسط [ 9 ] گزارش شده است که تکرار دوره های خشکسالی گذشته در سودان در بیشتر اوقات متوسط ​​بوده است به جز این که در سال های 1984، 1991 و 2000 بیشتر سودان و سودان جنوبی شاهد دوره های خشکسالی شدید و شدید بوده است. تنوع فصلی و مکانی گسترده‌ای در شدت خشکسالی وجود دارد، زیرا برخی از مناطق در تابستان خشک‌تر و در پاییز و زمستان مرطوب‌تر می‌شوند.

هدف از این تحقیق بررسی تغییر پوشش زمین در سودان طی دوره 2001-2013 با استفاده از داده های MODIS و همچنین بررسی عوامل اقلیمی موثر بر پوشش زمین طبق توصیه [ 10 ] برای تحقیقات بیشتر در مورد استفاده است. سنجش از دور در نظارت بر تغییرات LULC در سودان به ویژه این مطالعات نه تنها درک ما را در مورد تغییرات LULC بلکه همچنین پیامدهای آن در مدیریت و تلاش‌های حفاظتی را بهبود می‌بخشد. تغییرات LULC در بخش شرقی سودان با استفاده از داده‌های چند زمانی Landsat نشان داد که تغییر گسترده‌ای در الگوهای پوشش گیاهی طبیعی طی سال‌های 1987-2013 رخ داده است [ 11 ].

تمامی رکوردهای بارش و دما ماهانه بر روی شبکه های با وضوح فضایی 0.5 × 0.5 درجه شامل 845 ایستگاه از واحد تحقیقات اقلیمی، https://crudata.uea.ac.uk/cru/data/hrg/cru_ts_3.22/cruts دانلود شده است. .1406251334.v3.22/. برای تحلیل و نقشه برداری پوشش گیاهی از نرم افزار ArcGIS v 10.2 استفاده شد. برای بررسی همبستگی عامل اقلیم با پوشش گیاهی از نرم افزار SPSS استفاده شد.

2. مواد و روش ها

2.1. منطقه مطالعه

شکل 1 نقشه سودان را نشان می دهد. این کشور در شمال شرقی آفریقا واقع شده است. مساحت سودان 2,501,010 کیلومتر مربع ⁽ شامل سودان و سودان جنوبی) است که از عرض جغرافیایی 2˚40 تا 22˚30′ شمالی و از طول جغرافیایی 21˚50 تا 38˚50 دقیقه شرقی امتداد می یابد، ارتفاع بین آنها متغیر است. 40 و 870 متر. طبق [ 12 ] در طول تابستان گرم، حداکثر دما از 40 درجه سانتیگراد فراتر می رود. سودان نیز مانند بسیاری دیگر از کشورهای آفریقایی ساحلی منطقه مستعد خشکسالی است. یافته‌ها نشان می‌دهد که خشکسالی در دهه‌های اخیر تکرارشونده‌تر شده است، از جمله آن‌هایی که مربوط به اوایل تا اواسط دهه 1970، اواسط دهه 1980 است. اوایل دهه 1990 و اوایل دهه 2000 را می توان به عنوان سال های خشکسالی رایج و جزو خشک ترین 10 سال در منطقه مرکزی سودان نام برد [ 13 ]] . سودان تولیدات کشاورزی خود را عمدتاً از طریق افزایش زمین های زراعی دیم، 42 درصد تحت کشاورزی مکانیزه در مقیاس بزرگ و مابقی تحت کشت سنتی در مقیاس کوچک گسترش داد و سطح زیر کشت سرانه خود را در حدود 0.49 هکتار نگه داشت که بسیار بالاست. استانداردهای منطقه ای و جهانی [ 14 ] .

2.2. شاخص تفاوت نرمال شده گیاهی (NDVI)

داده های MODIS دارای وضوح زمانی 16 روزه و 250 متری تفکیک مکانی است (MOD13Q1، مجموعه 5). داده های MODIS برای دوره 2001-2013 از ftp://ladsweb.nascom.nasa.gov/allData/5/MOD13Q1 به دست آمده است. این داده ها توسط ناسا در مرکز بایگانی فعال توزیع شده فرآیندهای زمین (LP DAAC) در مرکز مشاهده و علم منابع زمینی USGS/Earth (EROS) نگهداری می شود. MODIS_NDVI اصلی در (h20v06، 07 و 08، و h21v06، 07 و 08) برای سودان است. وب سایت: https://phenology.cr.usgs.gov/ndvi_foundation.php است

برای دانلود مقدار NDVI استفاده می شود. شاخص گیاهی شاخصی است که سبزی، تراکم نسبی و سلامت پوشش گیاهی را برای هر عنصر تصویر (پیکسل) در یک تصویر ماهواره ای توصیف می کند. اگرچه چندین شاخص پوشش گیاهی وجود دارد، یکی از پرکاربردترین آنها شاخص گیاهی تفاوت عادی شده (NDVI) است، مقادیر NDVI از 1.0 تا -1.0 متغیر است.

2.3. روند خطی (شیب)

تجزیه و تحلیل روند رگرسیون خطی با استفاده از نرم افزار ArcGIS v 10.2 می تواند روندها را در هر شبکه شبیه سازی کند [ 15 ]. و می تواند دوره های مختلف پوشش گیاهی ویژگی های روند فضایی را منعکس کند. فرمول:

(1)

جایی که i عدد سالانه است. n دوره نظارت است (تعداد تجمعی سال ها). NDVI به عنوان مقدار میانگین NDVI سال i. شیب هر پیکسل روند NDVI شیب است، اگر نشان می دهد که مقدار NDVI پیکسل در n سال در حال افزایش است، در غیر این صورت کاهش می یابد. این مطالعه به افزایش قابل توجه، افزایش جزئی، اساساً یکسان، اندکی کاهش و کاهش معنی‌دار طبقه‌بندی می‌شود و آمار منطقه مورد مطالعه در سال‌های 1380 تا 1392 تغییرات پوشش گیاهی و درصد هر طبقه را نشان می‌دهد.

2.4. همبستگی

همبستگی بین عناصر جغرافیایی، می توان نزدیکی رابطه بین ویژگی های جغرافیایی را توضیح داد و با میزان تعیین متقابل بین عناصر جغرافیایی عمدتاً از طریق محاسبه ضریب همبستگی ارتباط نزدیک دارد. در این تحقیق با بررسی NDVI و میانگین دمای سالانه و بارندگی سالانه با پیکسل همبستگی فضایی، ضریب همبستگی استفاده شده برای منعکس کردن توالی عوامل اقلیمی و درجه همبستگی NDVI، مقدار ضریب همبستگی بین -1 و 1 است.

(2)

که در آن: n تعداد سری های زمانی است، x و y دو عنصر همبستگی هستند و میانگین دو عنصر مقادیر نمونه را نشان می دهند و در نهایت آستانه های مشخص شده بر اساس تعداد داده ها، نتایج سطح همبستگی را نشان می دهند. قابل توجه است.

3. نتیجه و بحث

سودان دارای انواع آب و هوایی پیچیده و متنوع، توزیع نابرابر منابع آب و کمبود جدی آب در بخش شمالی، شرایط سخت طبیعی و فراوانی خشکسالی است. خشکسالی یکی از مهمترین بلایای طبیعی در سودان است. بلایای خشکسالی در تولیدات کشاورزی سودان به ویژه برای تأثیرات نسبتاً بزرگ نه تنها بر ثبات و امنیت تولید مواد غذایی تأثیر می گذارد، بلکه یکی از عوامل اصلی محدود کننده توسعه اقتصاد سودان است.

3.1. پوشش گیاهی مقیاس زمانی ماهانه

شکل 2 تنوع پوشش گیاهی سودان را نشان می دهد، در مقیاس زمانی متوسط ​​ماهانه، مقدار NDVI یک توزیع منحنی اوج را در سال نشان می دهد. جولای تا اکتبر به عنوان مرکز هر دو طرف کاهش پوشش گیاهی به ترتیب نزولی در سال که مطابق با میانگین ماهانه پوشش گیاهی است مقادیر NDVI عبارتند از: 0.2، 0.19، 0.19، 0.2، 0.21، 0.26، 0.32، 0.36، 0.30. ، 0.26 و 0.22 برای ماه های ژانویه تا دسامبر به ترتیب. در مجموع در فصل رشد (تیر تا مهر) بیشترین پوشش گیاهی در پاییز ثبت شد.

3.2. توزیع فضایی پوشش گیاهی

توزیع فضایی میانگین NDVI در سودان، شکل 3 نشان داد که میانگین سالانه و فصلی-NDVI، به عنوان یک کل، مقادیر بالایی در بخش جنوبی دارند.

پوشش گیاهی در جنوب سودان به دلیل منطقه آب و هوایی مرطوب در نزدیکی خط استوا زیاد است. پوشش گیاهی به طور گسترده در جنگل ها، علفزارها و محصولات زراعی، پوشش گیاهی در جنگل ها، و مراتع با ارزش NDVI بالا توزیع شده است. بخش شمالی دارای ارزش کمی از پوشش گیاهی است. NDVI در مناطق پوشیده از شن، صخره و بیابان به دلیل قرار گرفتن در بزرگترین کویر جهان منفی است. شکل 4 توزیع میانگین ماهانه NDVI را در سودان نشان می دهد

در طول سال های 2001-2013 (نشان دادن روندهای مختلف در پاییز به دنبال تابستان و سپس زمستان). NDVI به دلیل تفاوت های فصلی در درجه گیاهان سبز و جنگلی، مرتع به دلیل تغییرات فصلی در عوامل اقلیمی ارزش متفاوتی دارد. با محاسبه میانگین مقدار NDVI سالانه و فصلی مشخص شد که نوع پوشش گیاهی اصلی به ترتیب برای زمستان و تابستان به ترتیب با نرخ 014/0 و 008/0 a روند صعودی دارد. در حالی که NDVI با نرخ 0.001/10a و 0.026/10a به ترتیب برای سالانه و پاییز روند نزولی دارد.

3.3. تنوع فضایی پوشش گیاهی

3.3.1. سالانه

بر اساس شیب اصلی (محاسبه شده با رگرسیون خطی) مقدار (بین -1 و 1) میانگین سالانه-NDVI در سودان طی سال‌های 2001 – 2013، زمین از مقادیر کم به بالا به هفت دسته طبقه‌بندی شد: تخریب قابل توجه، تخریب متوسط، خفیف. تخریب، بدون تغییر، بهبود خفیف، بهبود متوسط ​​و بهبود قابل توجه. شکل 5 و جدول 1 تنوع فضایی پوشش گیاهی را نشان می دهد: مساحت تخریب قابل توجه 12705.7 کیلومتر مربع است (0.5 درصد از کل مساحت را به خود اختصاص می دهد) و بیشتر این منطقه در قسمت میانی و شرقی قرار دارد. منطقه تخریب متوسط ​​28343.4 کیلومتر مربع است (1.1٪ از کل منطقه را به خود اختصاص می دهد). منطقه تخریب خفیف 94550.6 کیلومتر مربع است ⁽ 3.8٪ از کل منطقه را به خود اختصاص می دهد). مساحت بدون تغییر 2,118,701.5 کیلومتر مربع ^است(84.7٪ از کل مساحت را به خود اختصاص می دهد). منطقه بهبود ملایم 150225.9 کیلومتر مربع است ⁽ 6.0٪ از کل منطقه را به خود اختصاص می دهد). منطقه بهبود متوسط ​​73997.4 کیلومتر مربع است ⁽ 3.0٪ از کل مساحت را به خود اختصاص می دهد) و منطقه بهبود قابل توجه 22485.4 کیلومتر مربع است ⁽ 0.9٪ از کل مساحت را به خود اختصاص می دهد).

3.3.2. فصلی

میانگین پوشش گیاهی سودان طی سال‌های 2001-2013 با استفاده از تحلیل رگرسیون خطی محاسبه شده است. قبل از تجزیه و تحلیل فصلی پوشش گیاهی، NDVI طبقه بندی شده به هفت دسته (از مقادیر کم به بالا) تقسیم شد: تخریب قابل توجه، تخریب متوسط، تخریب ملایم، بدون تغییر، بهبود خفیف، بهبود متوسط ​​و بهبود قابل توجه. شکل 6 و جدول 2سودان میانگین فصلی-NDVI را نشان داد. تغییرات مکانی تخریب قابل توجه به ترتیب 0.9٪، 0.9٪ و 5.1٪ از کل منطقه در زمستان، تابستان و پاییز است. تغییر شدید تخریب در پاییز در بخش شرق میانه سودان به دلیل کاهش بارندگی و افزایش دما است. در حالی که بهبود قابل توجه در فصل زمستان، تابستان و پاییز به ترتیب 2.2، 3.3 و 2.0 درصد کل مساحت است. بهبود بالا در قسمت جنوبی سودان به دلیل افزایش بارندگی و کاهش دما واقع شده است. بدون تغییر به ترتیب 80.8، 80.5 و 71.3 درصد کل مساحت در فصل زمستان، تابستان و پاییز است.

3.4. رابطه پوشش گیاهی با عوامل اقلیمی

ضرایب همبستگی بین NDVI و تغییرات مکانی عوامل اقلیمی سودان طی سال‌های 2001-2013 با استفاده از نرم‌افزار SPSS محاسبه شده است. توزیع فضایی روند بارش و دما با درونیابی داده های بارش فصلی و دما برآورد می شود. شکل 7 وجود تفاوت معنی داری در بارش فصلی و روند دما را نشان می دهد. ویژگی‌های فضایی دمای فصلی تغییر را در تمام بخش‌های شمالی سودان نشان می‌دهد، عمدتاً گرمایش به‌عنوان ویژگی اصلی روند افزایشی قابل‌توجهی دارد، در حالی که بارش فصلی روند کاهشی را در بیشتر بخش‌های شمالی سودان نشان می‌دهد. بارش در جنوب سودان روند افزایشی بالایی دارد. جدول 3نشان داد که بین میانگین زمستان-NDVI و میانگین بارش زمستانه در سطح معنی داری 01/0 درصد (ضرایب همبستگی 735/0** با p-value 00/0) رابطه مثبت و معناداری وجود دارد، در حالی که بین زمستان-NDVI و میانگین زمستان رابطه مثبت معناداری وجود دارد. تم-

**همبستگی در سطح 0.01 (2 دنباله) معنی دار است. *همبستگی در سطح 05/0 (2 دنباله) معنادار است.

فاصله در سطح معنی داری 0.01% (ضرایب همبستگی 0.739** با مقدار P 0.00). میانگین تابستان-NDVI تفاوت معنی‌داری با میانگین بارندگی تابستان در سطح معنی‌داری 01/0 درصد نشان داد (ضرایب همبستگی 955/0** با مقدار P 00/0)، در حالی که بین میانگین تابستان-NDVI و میانگین دمای تابستان در سطح 01/0 درصد رابطه منفی معنی‌داری وجود دارد. سطح (ضرایب همبستگی -0.270** با مقدار P 0.00). بین میانگین پاییز-NDVI با میانگین بارندگی پاییزی در سطح معنی داری 01/0 درصد (ضرایب همبستگی 0/953** با p-value 0/00) رابطه مثبت و معناداری وجود دارد، در حالی که بین پاییز-NDVI و میانگین دمای پاییز تفاوت معنی‌داری وجود دارد. (ضرایب همبستگی -0.820** با مقدار P 0.00).

3.5. همبستگی NDVI با عوامل اقلیمی

به منظور یافتن رابطه بین پوشش گیاهی زیاد و کم و عوامل اقلیمی سودان، از داده‌های میانگین بارش و دمای سالانه 845 سایت در 13 سال اخیر استفاده شد. همانطور که در شکل 8 نشان داده شده است، با استفاده از روش همبستگی، محاسبات مربوط به شبکه در نرم افزار ArcGIS v 10.2 انجام شده است . جدول 3 نشان داد که بین میانگین و

nual-NDVI و میانگین بارندگی سالانه در سطح معنی داری 0.01% (ضریب همبستگی 0.963** با p-value 0.00)، بین میانگین سالانه-NDVI و میانگین دمای سالانه در سطح معنی داری 0.05% رابطه مثبت و معناداری وجود دارد (همبستگی ضریب 0.079* با مقدار P 0.02). برای آزمون رابطه پوشش گیاهی با بارش سالانه و دما، هشت درجه بر اساس اصل تقسیم اهمیت آزمون در نقاط آستانه مختلف ایجاد شد. جدول 4 آمار همبستگی را نشان می دهد

ضریب میانگین سالانه-NDVI و ضریب داده های آب و هوایی در سودان طی سال های 2001-2013. ضریب همبستگی بین میانگین سالانه-NDVI و بارندگی به ترتیب همبستگی منفی معنادار، همبستگی منفی زیاد، همبستگی منفی متوسط ​​و همبستگی منفی کم است: به ترتیب 1/0، 1/0، 8/0 و 8/18 درصد از کل مساحت. در حالی که همبستگی مثبت کم، همبستگی مثبت متوسط، همبستگی مثبت بالا و همبستگی مثبت معنادار به ترتیب: 69.3، 9.6، 0.9 درصد و 0.4 درصد از کل منطقه است. ضرایب همبستگی بین میانگین سالانه-NDVI و دما به‌ترتیب منفی، منفی زیاد، متوسط ​​منفی و کم منفی است: 0.2، 0.6، 4.8 درصد و 48.1 درصد از کل منطقه. در حالی که همبستگی مثبت کم، همبستگی مثبت متوسط،

4. نتیجه گیری

سودان در برابر تغییرات اقلیمی و تغییرات آب و هوایی بسیار آسیب پذیر است. بیشتر مطالعات خشکسالی بر کمی کردن خشکسالی در مقیاس منطقه ای یا جهانی متمرکز است. کاهش علفزار و علف های خوش خوراک منجر به ظهور علف های مهاجمی شد که برای دام ناخوشایند بوده و می تواند منجر به مرگ دام و کشتار اضطراری شود که می تواند منجر به خسارات اقتصادی شود و دامداران را تحت تأثیر قرار دهد. این تحقیق سهم موفقیت آمیز MODIS NDVI 250 متری را برای تشخیص توزیع پوشش گیاهی در سودان نشان داد. عوامل اقلیمی تأثیر زیادی بر پوشش اراضی دارد. در توزیع مقیاس فضایی میانگین NDVI در سودان، استنباط می‌شود که مقدار بالای پوشش گیاهی در قسمت جنوبی و مقدار کم آن در قسمت شمالی است. بارش و دما از عوامل اصلی تأثیرگذار بر تغییر پوشش گیاهی هستند و تأثیر آن در مناطق مختلف یکسان نیست. تغییرات پوشش گیاهی عمدتاً تحت تأثیر دما و سپس بارش بود. این اطلاعات برای تنظیم استراتژی های سازگاری و کاهش مربوط به جنگل و منابع طبیعی ارزش بالایی دارد.

 

منابع

 

[ 1 ]	پیتر، JL (1983) به روز رسانی بارش در جنوب صحرا برای سال 1982: خشکسالی مداوم. مجله اقلیم شناسی، 3، 419-422. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/joc.3370030410/full
[ 2 ]	UNEP (1992) اطلس جهانی بیابان زایی. ادوارد آرنولد، Sevenoaks، 68 ص.
[ 3 ]	زاکیلدین، SA (2007) آسیب پذیری در سودان. Tiempo Bulletin 62. بولتن آنلاین در: https://www.tiempocyberclimate.org
[ 4 ]	ال Sammani، M. (1978) شکاف در نقشه تامین آب سودان. یادداشت ها و سوابق سودان، 59، 97-106.
[ 5 ]	King’uyu، SM، Ogallo، LA و Anyamba، EK (2000) روندهای اخیر حداقل و حداکثر دمای سطح در آفریقای شرقی. مجله آب و هوا، 13، 2876-2886. https://doi.org/10.1175/1520-0442(2000)013<2876:RTOMAM>2.0.CO;2
[ 6 ]	Eldredge, E. Khalil, SE, Nicholds, N., Abdalla, AA and Rydjeski, D. (1988) Changing Rainfall Patterns in Western Sudan. مجله اقلیم شناسی، 8، 45-53. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/joc.3370080105/full
[ 7 ]	Walsh, RPD, Hulme, M. and Campbell, MD (1988) تغییرات اخیر بارندگی و تأثیر آنها بر هیدرولوژی و تامین آب در منطقه نیمه خشک سودان, مجله جغرافیایی, 154, 181-198. https://doi.org/10.2307/633845
[ 8 ]	ایوب، AT، (1998) میزان، شدت و عوامل ایجاد کننده تخریب زمین در سودان. مجله محیط های خشک، 38، 397-409. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0140196397903463
[ 9 ]	Yagoub, YE, Li, Z., Musa, OS, Wang, F., Anjum, .MN, Bo, Z. and Ding-min, J. (2017) تشخیص الگوی خشکسالی در سودان با استفاده از شاخص استاندارد شده بارش-تبخیر تعرق ( SPEI). مجله بین المللی پیشرفت های اخیر در تحقیقات چند رشته ای، 4، 2546-2554. https://www.ijramr.com/sites/default/files/issues-pdf/1348.pdf
[ 10 ]	Yagoub, YE, Bo, Z., Ding-min, J., Jahelnabi, AE and Fadoul, SM (2015) تغییر کاربری زمین و پوشش زمین در شمال شرقی ایالت گاداریف: مورد جنگل الرواشدا، سودان. مجله نظام اطلاعات جغرافیایی، 7، 140-157. https://doi.org/10.4236/jgis.2015.72013
[ 11 ]	Yagoub, YE, Musa, OS, Siddig, AA, Bo, Z., Li, Z. and Wang, F. (2017) ارزیابی تأثیرات تغییرات کاربری زمین بر پوشش گیاهی در سودان شرقی. مجله بین المللی تحقیقات در علوم کشاورزی، 4، 70-75. https://ijras.org/administrator/components/com_jresearch/files/publications /IJRAS_505__FINAL.pdf
[ 12 ]	یونسکو (1977) سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد. نقشه پراکندگی جهانی مناطق خشک. یادداشت های فنی MAB 7، پاریس.
[ 13 ]	Elagib، NA (2009) ارزیابی خشکسالی در سراسر سودان مرکزی با استفاده از نسبت خشکی UNEP. تحقیقات هیدرولوژی، 40، 481-494. https://doi.org/10.2166/nh.2009.016
[ 14 ]	وزارت محیط زیست و گردشگری (1996) به سوی یک طرح ملی برای اقدام زیست محیطی در سودان (به زبان عربی). وزارت محیط زیست و گردشگری، خارطوم.
[ 15 ]	Stow, D., Petersen, A. and Hope, A. (2007) روند سبزی گیاه تاندرا قطب شمال در دهه 1990: مقایسه دو مجموعه داده NDVI از سیستم های NOAA AVHRR. مجله بین المللی سنجش از دور، 28، 4807-4822.