درک تغییرات بلندمدت در سطح آب زیرزمینی – داستانی از شهر بسیار شهری

کاهش سریع سطح آب های زیرزمینی نگرانی هایی را در برنامه مدیریت پایدار آب در بسیاری از شهرهای جهان ایجاد کرده است. درک عوامل زمینه‌ای چنین کاهشی بسیار مهم است. برای بهبود دانش از تغییرات آب‌های زیرزمینی، این مطالعه به بررسی چشم‌انداز بلندمدت شهرنشینی می‌پردازد و تأثیر عوامل متعددی از جمله پوشش زمین، استفاده از آب و انتزاع را ارزیابی می‌کند. نقشه های چند ساله پوشش زمین برای شناسایی شهرنشینی و انواع پوشش زمین استفاده می شود. تجزیه و تحلیل نقطه داغ و همبستگی-رگرسیون برای ارزیابی رابطه بین تغییرات در آب های زیرزمینی و عوامل محرک اعمال می شود. بررسی ها تأیید می کند که برداشت گسترده آب های زیرزمینی به دلیل شهرنشینی منجر به افت تدریجی سطح آب می شود. با این حال، منطقه اصلی صنعتی و تجاری، نقطه داغ کاهش آب های زیرزمینی را نشان می دهد. نتایج حاکی از آن است که برداشت از آب های زیرزمینی و انواع مصرف آب تأثیر زیادی بر تغییرات آب های زیرزمینی شهری دارد.

کلید واژه ها

آبهای زیرزمینی ، شهرسازی ، پوشش زمین ، برداشت آب ، استفاده از آب

1. مقدمه

آب های زیرزمینی یکی از منابع مهم حیاتی [ 1 ] و منابع اصلی تامین آب در بسیاری از مناطق شهری است [ 2 ] [ 3 ] [ 4 ]. این شامل آب مایع است که در زیر سطح زمین قرار دارد و شامل آب خاک یا بالای سطح آب یا به عنوان آب زیرزمینی در زیر سطح آب است [ 5 ].

بیشتر کلان شهرها در جهان برای آشامیدن و تولید غذا به میزان زیادی به این آب وابسته هستند [ 6 ] [ 7 ]. لازم به ذکر است که وابستگی به آب های زیرزمینی در پاسخ به شهرنشینی و افزایش مصرف سرانه آب در حال افزایش است [ 8 ]. سوء مدیریت و برداشت زیاد از منابع آب زیرزمینی منجر به کاهش سطح آب و فاجعه سفره های زیرزمینی در بسیاری از شهرهای جهان شده است [ 9 ].

شهرنشینی سریع و تغییرات پوشش زمین کاربری زمین همچنان بر کمیت و کیفیت این آب شیرین تأثیر گذاشته است [ 10 ] [ 11 ] [ 12 ]. شهرنشینی سطوح طبیعی زمین را تغییر می دهد و مشکلات اکولوژیکی و زیست محیطی متعددی را به همراه دارد [ 13 ] [ 14 ]. تغییرات در پوشش زمین و آب بندی سطح، میزان نفوذ و سیستم های زهکشی طبیعی را اصلاح می کند [ 15 ]. چنین تغییراتی بر تغذیه آبخوان، جریان پایه و کیفیت این آب تأثیر می گذارد [ 10 ]. فعالیت های انسانی و تغییرات آب و هوایی نیز بر آب های زیرزمینی تأثیر می گذارد که منجر به کاهش سطح آب و نفوذ آب شور می شود [ 16 ] ]. علاوه بر این، استخراج بیش از حد از آب های زیرزمینی منجر به افت سریع سطح آب می شود [ 17 ] [ 18 ] ]. تقاضای جهانی آب در حال افزایش بوده و همچنان در حال رشد است. در دهه جاری، برداشت از آب های زیرزمینی نزدیک به 8 برابر افزایش یافته است [ 19 ]. افزایش جمعیت شهری و فعالیت های اقتصادی باعث افزایش تقاضای سرانه آب و استفاده از آن شده است [ 20 ]. با افزایش تقاضای آب، این آب شیرین به طور گسترده مورد بهره برداری قرار می گیرد [ 2 ] [ 21 ]، بنابراین، در بسیاری از نقاط جهان [ 22 ] از جمله داکا، بنگلادش، نگرانی بالایی دارد.

داکا نزدیک به 18.23 میلیون نفر جمعیت را در خود جای داده است [ 23 ]، و یکی از شهرهای با رشد سریع و متراکم در جهان است [ 24 ] [ 25 ]. شهرنشینی سریع منجر به تراکم جمعیت بالای 23234/Km2 [26 ] ^شده است. این شهر به طور گسترده به آب های زیرزمینی وابسته است [ 24 ] [ 27 ] [ 28 ] [ 29 ] [ 30 ]. وابستگی شدید به آب های زیرزمینی برای انواع مصارف آب باعث برداشت زیاد این آب شیرین شده است. به نظر می رسید که استخراج بیش از حد منجر به کاهش سریع سطح آب شده است [ 31]. در زمینه شهرنشینی سریع، نگرانی در مورد کاهش آب های زیرزمینی در حال افزایش است، بنابراین، مطالعات زیادی [ 17 ] [ 21 ] [ 32] برای ارزیابی اثرات شهرنشینی بر تغذیه آب زیرزمینی، سطح آب و کیفیت آب انجام شده است. مطالعات قبلی نشان می دهد که تغییرات کمیت و کیفیت سیستم های آب زیرزمینی با شهرنشینی، تغییرات آب و هوایی و فعالیت های انسانی مرتبط است.

تا به امروز مطالعات زیادی در رابطه با شهرنشینی و آب های زیرزمینی انجام شده است. با این حال، بررسی ها در شهر داکا به دلیل پوشش فضایی ناکافی داده های پایش سطح آب زیرزمینی محدود شده است. در مطالعه آکتر، احمد [ 33 ] و هوک، هوک [ 17 ]، تغییرات در سطح آب زیرزمینی داکا توسط هیدروگراف چند چاه نظارتی ارائه شد. مطالعات روند جهانی کاهش سطح آب در داکا را روشن کرد. عرفان الزمان و عتیق رحمان [ 11] نشان داد که افزایش تقاضای آب بر برداشت گسترده آب تأثیر می گذارد که منجر به افت زیاد سطح آب می شود. با استفاده از داده های سری زمانی، مطالعه فرض کرد که سطح آب به دلیل افزایش تدریجی تعداد چاه های برداشت آب کاهش می یابد. با این حال، این مطالعه برای روشن کردن تغییرات فضایی محلی و تعامل آنها با استفاده از آب نداشت. علاوه بر این، مطالعه Restiani [ 31 ] نشان داد که اتکای شدید به آب‌های زیرزمینی در شهر داکا باعث استخراج بیش از حد این آب شیرین شده و در نتیجه منجر به افت سریع سطح آب می‌شود.

اگرچه مطالعات متعددی در شهر داکا انجام شده است، مطالعات با مقیاس‌های زمانی نسبتاً کوتاه مطالعه محدود شده‌اند. علاوه بر این، هنوز هیچ تلاشی برای ارتباط تغییرات فضایی محلی در سطح آب و تعامل آنها با عوامل رشد شهری صورت نگرفته است. ذکر شده از بررسی ادبیات [ 10 ] [ 11 ] [ 12] که تغییرات پوشش زمین شهری بر سیستم های آب زیرزمینی نیز تأثیر می گذارد. بنابراین، این مطالعه با هدف در نظر گرفتن تأثیرات هر دو ویژگی پوشش زمین شهری و برداشت آب بر سطوح آب زیرزمینی است. شهر داکا با شهرنشینی سریع و افت شدید سطح آب مواجه است. درک تغییرات مکانی محلی برای کاهش کمبود آب مهم است. علاوه بر این، پایش گسترش شهری و ارزیابی تأثیر آن بر منابع آب برای مدیریت پایدار منابع آب قابل توجه است [ 34 ].]. با تمرکز بر شهرنشینی، ابتدا این مطالعه با هدف ارائه یک نمای کلی بلندمدت از تغییرات پوشش زمین با استفاده از طبقه بندی تصاویر ماهواره ای می باشد. دوم، ارائه تغییرات مکانی و زمانی در سطح آب با استفاده از پایگاه داده سطح آب ساکن آبخوان (SWL). سوم، شناسایی نقاط داغ تغییرات سطح آب با استفاده از تحلیل آماری فضایی. در نهایت، هدف ارزیابی تأثیرات فضایی محلی ویژگی‌های پوشش زمین و انواع برداشت آب بر سطح آب با استفاده از مدل رگرسیون حداقل مربعات معمولی (OLS) است.

2. منطقه مطالعه و مجموعه داده ها

داکا، کلان شهر بنگلادش به عنوان محل مطالعه انتخاب شده است ( شکل 1 (الف)). در بخش مرکزی بنگلادش واقع شده است و بین عرض جغرافیایی 23.40 درجه تا 23.97 درجه و طول جغرافیایی 90.20 درجه تا 90.59 درجه قرار دارد. آب و هوای منطقه مورد مطالعه با یک باران موسمی نیمه گرمسیری مرطوب مشخص می شود. دمای هوا در تابستان بین 28 تا 34 درجه سانتیگراد و در زمستان بین 10 تا 21 درجه سانتیگراد است. میانگین بارندگی سالانه 2000 میلی متر است که 80 درصد آن در فصل های موسمی رخ می دهد. داکا نزدیک به 18.23 میلیون نفر جمعیت را در خود جای داده است (سازمان ملل متحد، 2016). این یکی از متراکم ترین و سریع ترین کلان شهرها در جهان است [ 24 ] [ 25 ]. با افزایش جمعیت شهری، تقاضای آب به تدریج افزایش می یابد [ 11] که منجر به برداشت بیش از حد آب های زیرزمینی می شود. داکا یکی از شهرهای وابسته به آب های زیرزمینی در جهان است [ 35 ]، بنابراین، نزدیک به 80 درصد از آب تامین شده از آب های زیرزمینی و آب باقی مانده از آب های سطحی تامین می شود [ 24 ] [ 27 ] [ 28 ] [ 29 ] 30 ]. اتکای زیاد به آب های زیرزمینی برای همه نوع استفاده از آب باعث استخراج بیش از حد این آب شیرین شده است. بنابراین، کاهش سریع سطح ایستابی به ویژه در مناطق صنایع نساجی مشاهده می شود [ 31 ]. منطقه مورد مطالعه توسط شبکه ای از رودخانه ها و کانال ها احاطه شده است. 25]، اما با افزایش شهرنشینی و توسعه صنعتی، بدنه های آب سطحی به طور فزاینده ای آلوده شده اند [ 24 ]. بنابراین رودخانه ها برای تامین آب آشامیدنی مناسب نیستند [ 28 ] [ 36 ]. به دلیل کمبود آب های سطحی قابل شرب، وابستگی به آب های زیرزمینی همچنان افزایش یافته است که منجر به افزایش تدریجی نصب آب برداشت شده است.

چاه ها شکل 1 (ب) روند افزایش جمعیت شهری و تقاضای آب را نشان می دهد.

این مطالعه از داده‌های پوشش زمانی زمین، SWL و انتزاع آب استفاده می‌کند. لازم به ذکر است که در این تحقیق از داده های سال های 1989، 1999، 2006 و 2016 استفاده شده است زیرا داده های آب های زیرزمینی برای این سال ها موجود است. برای ارزیابی رویکرد پیشنهادی، کل منطقه مورد مطالعه به هشت منطقه اصلی استفاده از آب تقسیم شده است ( شکل 1 (الف)). Tejgaon و Motijheel به عنوان منطقه صنعتی و تجاری اصلی جمع شده و در طبقه بندی منطقه 1 قرار می گیرند. در مقابل، مناطق دیگر (Uttara-Zone 2, Mirpur-Zone 3, Old Daka-Zone 4, Jatrabari/Demra-Zone 5, Dhanmondi/ محمدپور-منطقه 6، کوریل/باشوندها-منطقه 7 و باددا/گلشن-منطقه 8) به عنوان مناطق مسکونی و مختلط مصرف آب طبقه بندی می شوند. در نهایت، این مطالعه روابط بین تغییرات آب های زیرزمینی و چندین عامل مهم دیگر را ارزیابی می کند.

3. ارزیابی تغییرات در آب های زیرزمینی

این مطالعه تغییرات آب‌های زیرزمینی را با تمرکز بر پیامدهای شهرنشینی، تغییر پوشش زمین، برداشت آب و استفاده از آن ارزیابی می‌کند. در بخش های بعدی ابتدا نقشه های چند ساله پوشش زمین تهیه می شود. دوم، الگوی برداشت آب تجزیه و تحلیل شده است. سوم، نوسانات سطح آب بررسی شده و در نهایت، روابط تغییرات سطح آب زیرزمینی بر حسب چند عامل مهم ارزیابی می شود.

3.1. ارزیابی تأثیر تغییر شهرنشینی و پوشش اراضی

به نظر می رسد شهرنشینی و تغییرات پوشش زمین بر منابع آب زیرزمینی تأثیر می گذارد [ 10 ] [ 11 ] [ 12 ]. این مطالعه با هدف ارزیابی تاثیر آنها بر تغییرات سطح آب زیرزمینی انجام شده است. بنابراین، نقشه های چند ساله پوشش زمین برای شناسایی شهرنشینی و انواع پوشش زمین شهری عمده استفاده می شود. این مطالعه از یک الگوریتم درخت تصمیم برای طبقه‌بندی تصاویر لندست به سه نوع بنای شهری، آب و سطح عبوری استفاده می‌کند. طبقه بندی پوشش موقت زمین برای دقت کلی 94 درصد است. اندازه منطقه ساخته شده به طور گسترده ای به عنوان شاخص شهرنشینی استفاده می شود (ابراهیمیان و همکاران، 2016). در این تحقیق از رشد ناحیه ساخته شده شهری برای بررسی شهرنشینی استفاده شده است. تغییرات در ویژگی های پوشش زمین بر نفوذ و سیستم های آب زیرزمینی تاثیر می گذارد. نفوذ بارندگی به صورت تغذیه منبع قابل توجهی از منابع آب زیرزمینی است [ 37 ] و تغذیه آب زیرزمینی با ویژگی های طبقات پوشش زمین مرتبط است [ 38 ]. مناطق مهر و موم شده شهری نفوذ را اصلاح می کنند [ 15] بنابراین، مناطق مسکونی، تجاری، صنعتی و سایر مناطق ساخته شده به عنوان مناطق ساخته شده طبقه بندی می شوند. تغذیه آبخوان اصلی از طریق مناطقی که پوشش گیاهی، درختان، باغ‌ها، فضای باز و زمین‌های بایر را پوشش می‌دهند، صورت می‌گیرد، بنابراین، اینها به عنوان سطوح عبوری طبقه‌بندی می‌شوند. در مقابل، یک تعامل نزدیک بین سیستم های آب سطحی و زیرزمینی [ 39 ] وجود دارد. بنابراین، بناهای شهری، سطوح عبوری و آب های سطحی به عنوان طبقات اصلی پوشش زمین در این مطالعه طبقه بندی می شوند.

3.2. ارزیابی برداشت از آب های زیرزمینی

برداشت بیش از حد از آب های زیرزمینی یکی از عوامل مهم افت سریع سطح آب است [ 17 ] [ 17]. 18 ].]. در نظر گرفتن توزیع فضایی چاه های برداشت آب و میزان برداشت آب برای ارزیابی تغییرات سطح آب زیرزمینی مهم است. در این تحقیق، پوشش فضایی چاه های برداشت آب از سازمان تامین آب و فاضلاب داکا (DWASA) جمع آوری شده است. مصارف خانگی، صنعتی و تجاری عمده ترین دسته های برداشت آب در این منطقه مورد مطالعه را تشکیل می دهند. برای برآوردن تقاضای آب شهری، DWASA 760 حلقه چاه برداشت آب را راه اندازی می کند. منطقه مورد مطالعه حدود 1000 حلقه چاه صنعتی و تجاری خصوصی و حدود 1000 حلقه چاه خصوصی خانگی را در خود جای داده است. لازم به ذکر است که برخی از چاه های برداشت آب کار نمی کنند. اولین، تعداد ویژه منطقه انواع مختلف چاه های عملکردی برای سال های 1989، 1999، 2006 و 2016 محاسبه شده است. دوم، اعداد محاسبه شده با میانگین سطح آب زیرزمینی همبستگی دارند.

3.3. نقشه برداری از نوسانات سطح آب زیرزمینی

در این بخش، نوسانات سطح آب با استفاده از داده های پایش آب های زیرزمینی، که از هیئت توسعه آب بنگلادش (BWDB) و DWASA جمع آوری شده است، ترسیم می شود. لازم به ذکر است که منطقه مورد مطالعه دارای 14 حلقه چاه پایش آب زیرزمینی است اما دوره های نصب چاه ها متفاوت است. علاوه بر این، داده های چند ساله برای چندین چاه مشاهده وجود ندارد. منطقه مورد مطالعه فاقد پوشش فضایی کافی از داده های آب زیرزمینی است. در این تحقیق از داده های SWL برای تهیه نقشه های نوسانات سطح آب زیرزمینی استفاده شده است. با استفاده از ArcGIS، تکنیک درونیابی، کریجینگ (معادله (1)) برای نقشه‌برداری تغییرات فضایی در سطح آب اعمال می‌شود. DWASA نصب چاه های برداشت آب را هماهنگ می کند و رکوردی از SWL که پوشش فضایی نسبتاً زیادی را پوشش می دهد، نگه می دارد.40 ]. بنابراین، این مطالعه از داده های SWL برای تهیه نقشه های نوسانات سطح آب استفاده می کند.

زˆ(س0) =∑نi = 1λمنز(سمن)Z^(s0)=∑i=1NλiZ(si)(1)

که در آن N تعداد مقادیر اندازه گیری شده است، س0s0مکان پیش بینی شده است، λمنλiوزن ناشناخته برای مقدار اندازه گیری شده در محل i -ام و است ز(سمن)Z(si)مقدار اندازه گیری شده در محل i -ام است.

3.4. بررسی عوامل موثر بر تغییرات در سطح آب های زیرزمینی

این بخش رویکرد مورد استفاده برای کشف عوامل موثر بر سطح آب زیرزمینی را در رابطه با چندین متغیر مهم توصیف می‌کند. ابتدا با استفاده از ArcGIS، Getis-Ord جی∗منGi*از آماره برای شناسایی نقاط گرم و سرد سطح آب استفاده می شود (معادله (2)). این یک ابزار قدرتمند برای ارائه تنوع فضایی محلی است. z-score Getis-Ord جی∗منGi*نشان دهنده اهمیت آماری خوشه بندی است. ارزش آن هم مثبت و هم منفی است. بالاترین امتیاز z مثبت نشان دهنده نقطه مهم آماری، کمترین امتیاز z منفی نشان دهنده نقطه سرد و مقدار 0 نشان دهنده خوشه بندی ناچیز است [ 41 ]. پس از شناسایی نقاط داغ، ارتباط آن با انواع پوشش زمین و الگوهای برداشت آب مورد ارزیابی قرار می گیرد.

جی∗من=∑nj = 1wمن ، جایکسj–ایکس¯¯¯∑nj = 1wمن ، جاسn∑nj = 1w2من ، ج–(∑nj = 1wمن ، ج)2n – 1√Gi*=∑j=1nwi,jxj−X¯∑j=1nwi,jSn∑j=1nwi,j2−(∑j=1nwi,j)2n−1(2)

جایی که wمن ، جwi,jوزن فضایی بین ویژگی i و j است، ایکسjxjمقدار ویژگی برای ویژگی j است، n تعداد کل ویژگی ها است، ایکس¯¯¯X¯و S ، میانگین و انحراف استاندارد مقادیر ویژگی.

در نهایت، میانگین SWL ویژه منطقه به عنوان متغیر وابسته، طبقات پوشش زمین (درصد ساخته شده شهری، آب و سطح عبوری) و تعداد چاه های برداشت آب کاربردی (صنعتی، تجاری و خانگی) به عنوان متغیر استفاده می شود. متغیرهای توضیحی برای ارزیابی تعاملات. مدل رگرسیونی حداقل مربعات معمولی (OLS) برای تشخیص رابطه بین تغییرات در آب های زیرزمینی و چندین عامل مهم استفاده می شود. مقادیر p برای ارزیابی اهمیت روابط مشخص می شوند.

4. نتایج و بحث

4.1. شهرنشینی و تغییرات پوشش زمین

شکل 2 مقایسه بصری انواع پوشش زمین چند ساله از سال 1989 تا 2016 را نشان می دهد. شکل 2 (الف) تغییرات در مناطق ساخته شده شهری را نشان می دهد. یکی از شاخص های مهم شهرنشینی، مناطق ساخته شده شهری از 12.81 درصد در سال 1989 به 39.19 درصد در سال 2016 با نرخ افزایش سالانه 0.98 درصد افزایش یافته است. گسترش بیرونی مناطق ساخته شده نشان می دهد که شهر در حال تجربه شهرنشینی است. شکل 2 (ب) تغییرات مناطق آبی را نشان می دهد. بدیهی است که در سال 1989 منطقه مورد مطالعه دارای سطح وسیعی از آب بوده است. با این حال، شهرنشینی بر توزیع آب‌های سطحی تأثیر گذاشت، بنابراین کل مساحت آب از 38.47 درصد در سال 1989 به 12.70 درصد در سال 2016 کاهش یافت، با نرخ کاهش سالانه 0.95 درصد.شکل 2(ج) تغییرات سطوح قبلی را نشان می دهد. توجه داشته باشید که در سال 1989، سطوح عبوری در قسمت مرکزی منطقه مورد مطالعه غالب بود. با این حال، تسلط تدریجی مناطق ساخته شده شهری در سال های بعد مورد توجه قرار گرفت. در مقابل، مناطق آبی غالب در سال 1989 به سطوح عبوری منتقل شدند. بررسی تایید می کند که سطوح گذرا در قسمت مرکزی کاهش یافته است. اما این پوشش اراضی در حاشیه منطقه مورد مطالعه افزایش یافته است، بنابراین تغییر متناسب کل در سطح قبلی معنی دار نیست.

4.2. برداشت آب و تغییرات در آب های زیرزمینی

جدول 1 رشد زمانی چاه های برداشت آب از سال 1989 تا 2016 را خلاصه می کند. این افزایش تدریجی در انواع برداشت آب را نشان می دهد. در شهرهای وابسته به آب های زیرزمینی، با افزایش شهرنشینی و تقاضای آب، برداشت آب افزایش می یابد. در این منطقه مورد مطالعه، افزایش جمعیت شهری منجر به تقاضای آب بالا شد ( شکل 1 (ب)) و در نتیجه روند برداشت از آب های زیرزمینی با نصب چاه های زیاد افزایش یافت. DWASA مسئول تامین آب برای شهرداری است. با این حال، DWASA به سختی

نیاز آب مورد نیاز را برآورده می کند؛ بنابراین، تعداد زیادی چاه خصوصی نیز برای پاسخگویی به تقاضای آب خانگی کار می کنند. بررسی ها افزایش 18 برابری برداشت آب شهری را تایید می کند، زیرا تعداد چاه ها از مجموع 75 حلقه چاه در سال 1989 به مجموع 1366 حلقه در سال 2016 افزایش یافته است. تعداد برداشت آب صنعتی 15 برابر تعداد چاه های این است. رده از 14 به 209 از 1989 تا 2016 افزایش یافته است. در مقابل، برداشت آب تجاری 37 برابر افزایش تعداد چاه ها از 19 به 706 بین سال های 1989 و 2016 افزایش یافته است. لازم به ذکر است که استفاده از آب صنعتی و تجاری با مصارف خانگی متفاوت است، بنابراین در بسیاری از کشورها این آب به صورت خود تامین می شود. 42 ].]. در شهر داکا، مصارف آب صنعتی و تجاری نیز به صورت مستقل تامین می شود. در نتیجه، افزایش چاه‌های برداشت آب شهری، صنعتی و تجاری نشان‌دهنده افزایش تقاضای آب است و در نتیجه منجر به برداشت بالای آب‌های زیرزمینی می‌شود.

شکل 3 مقایسه بصری سطوح آبهای زیرزمینی فضایی و زمانی را نشان می دهد. در سال 1989، بالاترین سطح آب 18.37 متر بود که در سال 1999 به 43.94 متر رسید. در طول 10 سال، افت سالانه سطح آب 2.5 متر بود. کاهش تدریجی سطح آب های زیرزمینی نیز در سال های بعد مشهود است. نقشه‌های زمانی نشان می‌دهد که سطح آب‌های زیرزمینی در کل منطقه مورد مطالعه کاهش یافته است. با این حال، تغییرات در سطح آب به صورت محلی متغیر است. بیشترین افت سطح آب زیرزمینی در بخش مرکزی منطقه مورد مطالعه محسوس است. در مقابل، افت کم سطح آب در شمال و حاشیه منطقه مورد مطالعه از سال 1368 تا 1385 مشاهده شده است.

شکل 4 تغییرات میانگین سطح آب زیرزمینی را به تفکیک مناطق طی 27 سال (1989 تا 2016) نشان می دهد. افت سریع سطح آب در هر یک از مناطق تامین آب مشاهده می شود. با این حال، سطح آب در منطقه یک نسبت به سایر مناطق به شدت کاهش یافته است زیرا عمده فعالیت‌های صنعتی و تجاری در منطقه یک متمرکز شده است. منطقه 3 و منطقه 8 نیز به دلیل گسترش صنعت، افت تدریجی سطح آب را نشان می‌دهند. و فعالیت های تجاری

و افزایش در برداشت آب ( جدول 1 ). در مقابل، افت کم در سطح آب زیرزمینی در منطقه 2 مشاهده شده است. در طول 27 سال، میانگین کلی سطح آب به طور قابل توجهی (p <0.05) از 12.67 به 61.49 متر با افت سالانه 1.81 متر کاهش یافت. منطقه مورد مطالعه تغییرات زیادی را در سطح آب نشان می دهد که احتمالاً به دلیل برداشت بیش از حد و عدم رعایت مقررات در استفاده از آب های زیرزمینی است. بررسی اجمالی زمانی نشان می دهد که سطح آب زیرزمینی در کل منطقه مورد مطالعه به افت ادامه می یابد. با این حال، بیشترین افت سطح آب در سایت‌های صنعتی و تجاری عمده مشاهده شد که در مناطق اطراف به گسترش خود ادامه دادند.

4.3. نقطه داغ کاهش در سطوح آب های زیرزمینی

شکل 5 مقایسه ای بصری از نقاط داغ فضایی و زمانی کاهش سطح آب زیرزمینی را نشان می دهد. نقاط مهم از نظر آماری بیشتر در Zone1، بخش مرکزی منطقه مورد مطالعه متمرکز شده‌اند. علاوه بر این، چندین نقطه داغ از نظر آماری معنادار در منطقه 6، منطقه 3 و منطقه 8 در سال های مختلف مشاهده می شود. در مقابل، نقاط سرد از نظر آماری معنی دار به طور مداوم در منطقه 2، بخش شمالی منطقه مورد مطالعه مشاهده می شود. نتایج نشان می‌دهد که گستره کلی کانون‌ها در مقیاس زمانی متغیر است، اما منطقه 1 کانون ثابت را در تمام سال‌های مطالعه نشان می‌دهد. توسعه تدریجی در چاه های برداشت آب صنعتی و تجاری (IC) ( جدول 1).) منطقه 1 را به عنوان قطب اصلی فعالیت های صنعتی و تجاری نشان می دهد. تقاضای آب برای فعالیت های IC در مقایسه با سایر فعالیت ها زیاد است.

لازم به ذکر است که در بنگلادش نزدیک به 70 درصد از صنایع نساجی در اطراف یا در داکا واقع شده است [ 31 ]. علاوه بر این، صنعت نساجی مصرف کننده اصلی آب صنعتی است [ 43 ]. تولید پارچه یک کیلوگرمی به 250 تا 300 لیتر آب نیاز دارد که معادل مصرف روزانه آب برای دو نفر در داکا است [ 31 ] [ 44 ]. بدیهی است که تقاضا و مصرف آب برای صنعت در مقایسه با نیاز آب خانگی بیشتر است. بنابراین، منطقه 1 یک نقطه داغ ثابت از کاهش سطح آب را نشان می دهد. این مطالعه تاثیر صنعتی شدن بر سطح آب های زیرزمینی را ارزیابی می کند. بنابراین ضریب تعیین ها را مشخص می کند

بین تغییرات سطح آب و نزدیکی به مرکز صنعتی به همراه چهار جهت که در شکل 6 نشان داده شده است. نتایج نشان می دهد که بین آنها همبستگی منفی قوی (05/0p<) وجود دارد. بررسی ها نشان می دهد که با افزایش فاصله از ناحیه IC سطح آب کاهش می یابد. در مقابل، سطح آب در مجاورت منطقه IC به شدت کاهش می یابد. در نتیجه، بدیهی است که برداشت آب صنعتی و تجاری در مقایسه با برداشت آب خانگی/شهری بر سطح آب زیرزمینی بسیار تأثیر می‌گذارد.

4.4. عوامل موثر بر تغییرات سطح آب

چندین عامل مهم از جمله شهرنشینی، پوشش زمین، استفاده از آب و برداشت آب در تغییرات آب‌های زیرزمینی تأثیر می‌گذارند (Islam et al. , 2017; Arfanuzzaman and Atiq Rahman, 2017; Restiani [ 31 ]؛ Baillieux et al. , 2015). این مطالعه بر ارزیابی این عوامل موثر بر آب های زیرزمینی در یک محیط شهری معمولی تمرکز دارد. بررسی تایید می کند که منطقه مورد مطالعه شهرنشینی را تجربه می کند و شامل تغییرات پوشش زمین است ( شکل 2 ). منطقه مورد مطالعه روند افزایشی جمعیت شهری، تقاضای آب و برداشت آب را نشان می دهد ( شکل 1 (ب)). در مقابل، افت قابل توجهی در سطح آب زیرزمینی همانطور که در شکل 3 نشان داده شده است، آشکار است . نشان داده شده است ، آشکار است..

فعل و انفعالات بین تغییرات در انواع پوشش زمین و سطح آب زیرزمینی در جدول 2 نشان داده شده است. ضریب تعیین بین مناطق مسکونی شهری و سطح آب همبستگی مثبت و قوی معنی‌دار (01/0p<) را نشان می‌دهد.

(R ² = 0.98). در مقابل، برهمکنش با آب های سطحی همبستگی منفی معنی دار (01/0p<) را نشان می دهد ( 97/0=R2) ^. نتایج نشان می‌دهد که تغییرات سطوح عبوری تأثیری بر سطح آب زیرزمینی ندارد. لازم به ذکر است که عوامل مختلفی بر آب های زیرزمینی تأثیر می گذارد. با این حال، مهم ترین عامل موثر بر آب های زیرزمینی ساکن نیست. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که بافت‌های شهری و آب‌های سطحی شاخص‌های خوبی برای بررسی تغییرات آب‌های زیرزمینی هستند.

جدول 3 نتایج ارزیابی تاثیر برداشت آب بر سطح آب زیرزمینی را نشان می دهد. نتایج نشان‌دهنده همبستگی مثبت و قوی معنی‌دار (05/0p<) ( 80/0 ^≥R2 ) بین تعداد چاه‌های مختلف برداشت آب و سطح آب زیرزمینی است. ارزیابی تجربی نشان می‌دهد که برداشت آب در مقایسه با سایر آب‌های زیرزمینی تأثیر بالایی بر سطح آب‌های زیرزمینی دارد

اندازه منطقه ساخته شده شهری یکی از شاخص های قابل توجه شهرنشینی است [ 45 ] که نشان دهنده همبستگی مثبت قوی با رشد جمعیت شهری است. تقاضای سرانه آب با افزایش جمعیت شهری [ 20 ] افزایش می یابد، بنابراین، همبستگی مثبت قوی (99/0=R2 ⁾ بین جمعیت شهری و تقاضای آب را نشان می دهد. افزایش تقاضای آب، برداشت آب را تسریع می کند، در نتیجه یک همبستگی مثبت قوی ( 95/0 = R2) بین آنها ایجاد می شود ^. در مقابل، برداشت زیاد آب منجر به افت سریع سطح آب زیرزمینی می شود. 31]. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که بین برداشت آب و تغییرات سطح آب همبستگی مثبت قوی (05/0p<) ( 96/0 ^{= R2) وجود دارد.} در نتیجه، شهرنشینی تغییراتی را در پارامترهای مختلف ایجاد می کند که بر سیستم آب زیرزمینی تأثیر می گذارد. یک برنامه مدیریت پایدار آب برای تامین تقاضای آب شهری در آینده مهم است.

5. نتیجه گیری ها

آب های زیرزمینی یکی از اجزای مهم محیط زیست است. عوامل متعددی بر آب‌های زیرزمینی تأثیر می‌گذارند، با این حال، مطالعات موجود اغلب تغییرات آب‌های زیرزمینی را در مقیاس‌های زمانی کوتاه ارزیابی می‌کنند و به ندرت تغییرات مکانی محلی و تعامل آنها با عوامل رشد ناشی از شهرنشینی را بررسی می‌کنند. این مطالعه رویکردی را برای بررسی تغییرات سطح آب زیرزمینی در ارتباط با چندین عامل مهم از جمله شهرنشینی، پوشش زمین، تقاضای آب، برداشت آب و استفاده از آن ارائه می‌کند. در این مطالعه، یک منطقه شهری معمولی برای ارزیابی شهرنشینی و تأثیر آن در تغییرات آب های زیرزمینی انتخاب شده است. این مطالعه از مجموعه داده‌های چند ساله انواع پوشش زمین، SWL، تقاضای آب، برداشت و استفاده از آن استفاده می‌کند و چشم‌انداز بلندمدت تغییرات آب‌های زیرزمینی شهری را ارزیابی می‌کند. نتایج این مطالعه تایید می‌کند که تغییرات آب‌های زیرزمینی شهری با تغییرات مکانی و زمانی مشخص می‌شوند، بنابراین آب‌های زیرزمینی در سراسر فضا غیر ساکن هستند. نتایج حاکی از کاهش آب های سطحی و افزایش مساحت شهرنشینی است که یکی از شاخص های مهم شهرنشینی است. این شهر افت تدریجی سطح آب های زیرزمینی را تجربه می کند. با این حال، نقطه داغ کاهش آب های زیرزمینی در منطقه یک و اطراف آن قابل توجه است. زیرا این منطقه از فعالیت های صنعتی و تجاری بسیاری تشکیل شده است. برداشت گسترده آب های زیرزمینی برای آن دسته از مصارف، کاهش سریع آب های زیرزمینی را تسریع می کند. نتایج حاکی از کاهش آب های سطحی و افزایش مساحت شهرنشینی است که یکی از شاخص های مهم شهرنشینی است. این شهر افت تدریجی سطح آب های زیرزمینی را تجربه می کند. با این حال، نقطه داغ کاهش آب های زیرزمینی در منطقه یک و اطراف آن قابل توجه است. زیرا این منطقه از فعالیت های صنعتی و تجاری بسیاری تشکیل شده است. برداشت گسترده آب های زیرزمینی برای آن دسته از مصارف، کاهش سریع آب های زیرزمینی را تسریع می کند. نتایج حاکی از کاهش آب های سطحی و افزایش مساحت شهرنشینی است که یکی از شاخص های مهم شهرنشینی است. این شهر افت تدریجی سطح آب های زیرزمینی را تجربه می کند. با این حال، نقطه داغ کاهش آب های زیرزمینی در منطقه یک و اطراف آن قابل توجه است. زیرا این منطقه از فعالیت های صنعتی و تجاری بسیاری تشکیل شده است. برداشت گسترده آب های زیرزمینی برای آن دسته از مصارف، کاهش سریع آب های زیرزمینی را تسریع می کند.

نتایج حاکی از افت سریع سطح آب زیرزمینی با افزایش مناطق ساخته شده شهری یا شهرنشینی است. در مقابل، تغییرات آب های سطحی با سطح آب های زیرزمینی همبستگی منفی دارد. لازم به ذکر است که این مطالعه تاثیر معنی داری بر سطح آب زیرزمینی برای تغییرات مناطق پیشین پیدا نکرده است. با این حال، بررسی تأثیر برداشت آب زیرزمینی نشان می‌دهد که آن عامل اصلی افت سریع آب زیرزمینی در یک محیط شهری است. همچنین نتایج حاکی از آن است که بین مجاورت با ناحیه صنعتی و سطح آب زیرزمینی همبستگی منفی معناداری وجود دارد. رویکرد پیشنهادی برای ارزیابی تغییرات آب‌های زیرزمینی برای تسهیل مدیریت این منبع کمیاب در شهرهای مختلف حائز اهمیت است. این مطالعه چندین عامل مهم محرک تغییرات در آب های زیرزمینی را ارزیابی می کند. با این حال، برخی از عوامل محرک دیگر مانند اقلیم، حجم برداشت آب و تغذیه آبخوان باید در مطالعات آتی مورد توجه قرار گیرند. همچنین باید توجه داشت که منطقه مورد مطالعه فاقد پوشش فضایی وسیعی از داده‌های پایش آب زیرزمینی است که تجزیه و تحلیل جامع سطح محلی را محدود می‌کند. اطلاعات مکانی محلی در کاربرد برنامه ریزی شهری و مدیریت منابع آب مهم است. بنابراین، این مطالعه نظارت فشرده و مکرر آب های زیرزمینی را در مقیاس محلی برای ایمن سازی و مدیریت تقاضای آب در آینده توصیه می کند. همچنین باید توجه داشت که منطقه مورد مطالعه فاقد پوشش فضایی وسیعی از داده‌های پایش آب زیرزمینی است که تجزیه و تحلیل جامع سطح محلی را محدود می‌کند. اطلاعات مکانی محلی در کاربرد برنامه ریزی شهری و مدیریت منابع آب مهم است. بنابراین، این مطالعه نظارت فشرده و مکرر آب های زیرزمینی را در مقیاس محلی برای ایمن سازی و مدیریت تقاضای آب در آینده توصیه می کند. همچنین باید توجه داشت که منطقه مورد مطالعه فاقد پوشش فضایی وسیعی از داده‌های پایش آب زیرزمینی است که تجزیه و تحلیل جامع سطح محلی را محدود می‌کند. اطلاعات مکانی محلی در کاربرد برنامه ریزی شهری و مدیریت منابع آب مهم است. بنابراین، این مطالعه نظارت فشرده و مکرر آب های زیرزمینی را در مقیاس محلی برای ایمن سازی و مدیریت تقاضای آب در آینده توصیه می کند.

منابع

[ 1 ]	تام، جی، و همکاران. (2012) تعادل آب سفره های جهانی توسط ردپای آب زیرزمینی آشکار شد. طبیعت، 488، 197-200. https://doi.org/10.1038/nature11295
[ 2 ]	Minnig، M.، و همکاران. (2017) تأثیر شهرنشینی بر نرخ شارژ آب زیرزمینی در دوبندورف، سوئیس. مجله هیدرولوژی، 563، 1135-1146. https://doi.org/10.1016/j.jhydrol.2017.09.058
[ 3 ]	Moeck، C.، و همکاران. (2017) خصوصیات یک سیستم تغذیه آبخوان مدیریت شده با استفاده از ردیاب های متعدد. Science of the Total Environment, 609, 701-714. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2017.07.211
[ 4 ]	موریس، بی، و همکاران. (2007) استفاده از مدل‌های فرآیند پیوندی برای بهبود مدیریت آب‌های زیرزمینی شهری: نمونه‌ای از دانکاستر انگلستان. مجله آب و محیط زیست، 21، 229-240. https://doi.org/10.1111/j.1747-6593.2006.00067.x
[ 5 ]	راسموسن، تی سی (2011) آبهای سطحی و زیرسطحی. در: Gliński, J., Horabik, J. and Lipiec, J., Eds., Encyclopedia of Agrophysics, Springer, Dordrecht, 874-877. https://doi.org/10.1007/978-90-481-3585-1_167
[ 6 ]	Drangert، JO و Cronin، A. (2004) استفاده و سوء استفاده از منابع آب زیرزمینی شهری: پیامدهایی برای یک استراتژی مدیریت جدید. مجله هیدروژئولوژی، 12، 94-102. https://doi.org/10.1007/s10040-003-0307-z
[ 7 ]	هاوارد، KWF (2002) مسائل آب زیرزمینی شهری-مقدمه. در: مسائل کنونی هیدروژئولوژی در مناطق شهری، تجمعات شهری و مراکز صنعتی، Springer، Dordrecht، 1-15. https://doi.org/10.1007/978-94-010-0409-1_1
[ 8 ]	Stephen, F. (2020) بررسی اجمالی سیاست جهانی آبهای زیرزمینی در توسعه شهری – داستانی از 10 شهر. آب، 12، 456. https://doi.org/10.3390/w12020456
[ 9 ]	Esteban، E. and Dinar، A. (2013) مدل سازی مدیریت پایدار آب زیرزمینی: بسته بندی و توالی مداخلات سیاستی. مجله مدیریت محیط زیست، 119، 93. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2012.12.047 .
[ 10 ]	خزاعی، ای.، مکی، آر و وارنر، جی دبلیو (2004) اثرات شهرنشینی کمیت و کیفیت آب زیرزمینی در آبخوان زاهدان، جنوب شرق ایران. بین المللی آب، 29، 178-188. https://doi.org/10.1080/02508060408691767
[ 11 ]	Arfanuzzaman, M. and Atiq Rahman, A. (2017) مدیریت تقاضای آب پایدار در مواجهه با شهرنشینی سریع و کاهش آب زیرزمینی برای ایجاد تاب آوری اجتماعی-اکولوژیکی. اکولوژی و حفاظت جهانی، 10، 9-22. https://doi.org/10.1016/j.gecco.2017.01.005
[ 12 ]	Uddameri, V., Singaraju, S. and Hernandez, E. (2014) تأثیرات افزایش سطح دریا و شهرنشینی بر در دسترس بودن و پایداری آب زیرزمینی جوامع ساحلی در نیمه خشک جنوب تگزاس. Environmental Earth Sciences, 71, 2503-2515. https://doi.org/10.1007/s12665-013-2904-z
[ 13 ]	گریم، ن.، و همکاران. (2008) تغییر جهانی و بوم شناسی شهرها. علم، 319، 756-760. https://doi.org/10.1126/science.1150195
[ 14 ]	آهنگ، X.، و همکاران. (2014) شهرنشینی سریع و تغییرات در ویژگی های فضایی و زمانی بارش در منطقه شهری پکن. مجله تحقیقات ژئوفیزیک: اتمسفرها، 119، 11250-11271. https://doi.org/10.1002/2014JD022084
[ 15 ]	Baillieux، A.، و همکاران. (2015) ارزیابی روندهای کیفیت آب زیرزمینی در چاه های پمپاژ با استفاده از توابع انتقال متغیر فضایی. مجله هیدروژئولوژی، 23، 1449-1463. https://doi.org/10.1007/s10040-015-1279-5
[ 16 ]	Xue, L., Guomin, L. and Yuan, Z. (2014) شناسایی عوامل اصلی مؤثر بر تغییر آب زیرزمینی در دشت شمال چین با تجزیه و تحلیل رابطه خاکستری. آب، 6، 1581-1600. https://doi.org/10.3390/w6061581
[ 17 ]	Hoque, M., Hoque, M. and Ahmed, K. (2007) کاهش سطح آب زیرزمینی و آبگیری آبخوان در منطقه شهری داکا، بنگلادش: علل و کمیت. مجله Hydrogeology, 15, 1523-1534. https://doi.org/10.1007/s10040-007-0226-5
[ 18 ]	اسلام، م.، و همکاران. (2017) یک مدل منطقه ای جریان آب زیرزمینی برای مدیریت پایدار منابع آب زیرزمینی در کلان شهر آسیای جنوبی داکا، بنگلادش. مجله هیدروژئولوژی، 25، 617-637. https://doi.org/10.1007/s10040-016-1526-4
[ 19 ]	Wada، Y.، و همکاران. (2016) مدل سازی مصرف جهانی آب برای قرن بیست و یکم. توسعه مدل زمین علمی، 9، 175-222. https://doi.org/10.5194/gmd-9-175-2016
[ 20 ]	بیجل، دی ال، و همکاران. (2016) تقاضای بلند مدت آب برای برق، صنعت و خانوارها. علم و سیاست زیست محیطی، 55، 75-86. https://doi.org/10.1016/j.envsci.2015.09.005
[ 21 ]	فاستر، اس. (2001) وابستگی متقابل آب های زیرزمینی و شهرنشینی در شهرهای در حال توسعه سریع. آب شهری، 3، 185-192. https://doi.org/10.1016/S1462-0758(01)00043-7
[ 22 ]	Chaudhuri، S. and Ale, S. (2014) روندهای بلند مدت (1930-2010) در سطوح آب زیرزمینی در تگزاس: تأثیرات خاک، پوشش زمین و استفاده از آب. علم کل محیط زیست، 490، 379-390. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2014.05.013
[ 23 ]	UN (2016) The World’s Cities in 2016. Data Booklet, United Nations.
[ 24 ]	Azharul Haq, K. (2006) مدیریت آب در داکا. مجله بین المللی توسعه منابع آب، 22، 291-311. https://doi.org/10.1080/07900620600677810
[ 25 ]	Gain، A.، و همکاران. (2015) یک رویکرد یکپارچه از ارزیابی خطر سیل در بخش شرقی شهر داکا. مجله انجمن بین المللی برای پیشگیری و کاهش خطرات طبیعی، 79، 1499-1530. https://doi.org/10.1007/s11069-015-1911-7
[ 26 ]	آرشیو (2017) جمعیت داکا 2017. آرشیو، داکا.
[ 27 ]	ناهار، م.، و همکاران. (2014) بررسی مشکل شدید آب در مناطق شهری یک کشور در حال توسعه: مورد داکا، بنگلادش. ژئوشیمی و بهداشت محیطی، 36، 1079-1094. https://doi.org/10.1007/s10653-014-9616-5
[ 28 ]	رحمان، م.، و همکاران. (2013) تجزیه و تحلیل هیدروژئولوژیکی آبخوان بالای دوپی تیلا، به سمت اجرای یک پروژه مدیریت آبخوان-شارژ در شهر داکا، بنگلادش. مجله هیدروژئولوژی، 21، 1071-1089. https://doi.org/10.1007/s10040-013-0978-z
[ 29 ]	حسین، ن. و بهاالدین، KM (2013) مدیریت یکپارچه منابع آب برای شهر مگا: مطالعه موردی شهر داکا، بنگلادش. مجله توسعه آب و زمین، 19، 39-45. https://doi.org/10.2478/jwld-2013-0014
[ 30 ]	شمس، اس.، و همکاران. (2016) ارزیابی ریسک فیزیکی برای تامین آب شهری در یک کشور در حال توسعه: موردی از شهر بزرگ داکا. مجله مهندسی، 20، 23-31. https://doi.org/10.4186/ej.2016.20.3.23
[ 31 ]	رستیانی، پی (2016) گزارش نقشه‌برداری حاکمیت آب: استفاده از آب صنعت نساجی در بنگلادش. طرح آب نساجی سوئد.
[ 32 ]	کاظمی، ج.ا. (1390) تأثیرات شهرنشینی بر منابع آب زیرزمینی شاهرود، شمال شرق ایران: مقایسه با سایر شهرهای ایران و آسیا. فیزیک و شیمی زمین، 36، 150-159. https://doi.org/10.1016/j.pce.2010.04.015
[ 33 ]	Akther، H.، احمد، MS و Rasheed، KBS (2009) تجزیه و تحلیل مکانی و زمانی نوسانات سطح آب زیرزمینی در شهر داکا، بنگلادش. مجله آسیایی علوم زمین، 2، 49-57. https://doi.org/10.3923/ajes.2009.49.57
[ 34 ]	هو، ایکس، و همکاران. (2015) تغییر کاربری/پوشش زمین در محدوده های میانی حوضه رودخانه هیهه طی سال های 2000-2011 و پیامدهای آن برای مدیریت پایدار منابع آب. PLoS ONE, 10, e0128960. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0128960
[ 35 ]	موریس، بی.، صدیک، ا. و احمد، ک. (2003) پاسخ آبخوان دوپی تیلا به پمپاژ شدید در داکا، بنگلادش. مجله هیدروژئولوژی، 11، 496-503. https://doi.org/10.1007/s10040-003-0274-4
[ 36 ]	Rahman, S. and Hossain, F. (2008) ارزیابی فضایی کیفیت آب در رودخانه های پیرامونی شهر داکا برای جابجایی بهینه نقطه آبگیری. مدیریت منابع آب: مجله بین المللی، 22، 377-391. https://doi.org/10.1007/s11269-007-9167-y
[ 37 ]	Kruse, E., et al. (2013) ارزیابی شارژ در یک منطقه شهری: مطالعه موردی لاپلاتا، آرژانتین. مجله هیدروژئولوژی، 21، 1091-1100. https://doi.org/10.1007/s10040-013-0981-4
[ 38 ]	Scanlon، BR، Reedy، RC، Stonestrom، DA، Prudic، DE و Dennehy، KF (2005) تأثیر کاربری زمین و تغییر پوشش زمین بر تغذیه و کیفیت آب زیرزمینی در جنوب غربی ایالات متحده. زیست شناسی تغییر جهانی، 11، 1577-1593. https://doi.org/10.1111/j.1365-2486.2005.01026.x
[ 39 ]	USGS (2017) تعاملات آب زیرزمینی و آب سطحی. اطلاعات آب های زیرزمینی USGS. https://water.usgs.gov/ogw/gwsw.html
[ 40 ]	لوئیس، کالیفرنیا، و همکاران. (2014) تکامل مکانی و زمانی سطح آب ساکن آبخوان Cuauhtemoc در طول سال های 1973، 1991 و 2000: یک رویکرد جغرافیایی. مجله نظام اطلاعات جغرافیایی، 6، 572-584. https://doi.org/10.4236/jgis.2014.65047
[ 41 ]	ArcGIS (2018) چگونه تجزیه و تحلیل نقطه داغ (Getis-Ord Gi*) کار می کند. https://pro.arcgis.com/en/pro-app/tool-reference/spatial-statistics/h-how-hot-spot-analysis-getis-ord-gi-spatial-stati.htm
[ 42 ]	Renzetti, S. (2003) تقاضاهای آب صنعتی و تجاری. در: Agthe, DE, Billings, RB and Buras, N., Eds., Managing Urban Water Supply, Springer, Dordrecht, 115-125. https://doi.org/10.1007/978-94-017-0237-9_8
[ 43 ]	Désirée van, G., et al. (2014) کاوش در بخش مدیریت آب در روندها، فرصت ها و اطلاعات عملی بنگلادش. پلت فرم تجاری هلند بنگلادش
[ 44 ]	توماس، اس و جاستین، ا. (2015) تجزیه و تحلیل استفاده از آب صنعتی در بنگلادش با تمرکز بر صنایع نساجی و چرم. 2030 گروه منابع آب، واشنگتن دی سی.
[ 45 ]	Ebrahimian, A., Wilson, BN and Gulliver, JS (2016) روش های بهبود یافته برای تخمین منطقه نفوذناپذیر موثر در حوضه های شهری با استفاده از داده های بارش-رواناب. مجله هیدرولوژی، 536، 109-118. https://doi.org/10.1016/j.jhydrol.2016.02.023