دوره آموزشی تخصصی مقاله‌نویسی علمی در مهندسی پزشکی: از ایده تا انتشار در مجلات معتبر
مدرس دکتر سعید جوی زاده:09120438874
مخاطبان هدف دوره
مدرس دکتر سعید جوی زاده:09120438874
دوره آموزشی مقاله‌نویسی علمی در مهندسی پزشکی برای گروه‌های زیر طراحی شده است:
- دانشجویان تحصیلات تکمیلی: دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری رشته‌های مرتبط با مهندسی پزشکی. این رشته‌ها شامل مهندسی بافت، مهندسی بیومکانیک، بیومتریال، پردازش سیگنال و تصویر پزشکی، بیوالکتریک، بیوانفورماتیک، مهندسی دارورسانی، ایمونوتراپی، میکروسیالات پزشکی و حسگرهای زیستی هستند.
- پژوهشگران و اعضای هیئت علمی: محققان جوان، پژوهشگران پسادکتری و اعضای هیئت علمی جدید در دانشکده‌های مهندسی پزشکی، گروه‌های تحقیقاتی پزشکی و مراکز تحقیقاتی علوم زیستی و پزشکی.
- متخصصان صنعت: مهندسان و دانشمندان شاغل در شرکت‌های فناوری پزشکی (MedTech), شرکت‌های دارویی، شرکت‌های تولید تجهیزات پزشکی و مراکز تحقیق و توسعه (R&D).
- پزشکان محقق: پزشکان متخصص و فوق‌تخصص که در پروژه‌های تحقیقاتی بین‌رشته‌ای با مهندسان پزشکی همکاری می‌کنند.
اهداف کلیدی دوره
مدرس دکتر سعید جوی زاده:09120438874
پس از اتمام این دوره، شرکت‌کنندگان قادر خواهند بود:
- درک اکوسیستم انتشار: ساختارها، فرآیندها، بازیگران و استانداردهای اخلاقی انتشار علمی در حوزه مهندسی پزشکی را درک کنند.
- تحلیل انتقادی مقالات: مقالات علمی تخصصی خود را از نظر ساختار، استدلال، کیفیت علمی و نوآوری ارزیابی کنند.
- تعریف پژوهش قابل انتشار: ایده‌های تحقیقاتی را با توجه به شکاف‌های دانش، نوآوری و پتانسیل انتشار در مجلات معتبر ارزیابی و تعریف کنند.
- جستجوی ادبیات مؤثر: از استراتژی‌ها و ابزارهای پیشرفته برای جستجو، ارزیابی و مدیریت منابع علمی مرتبط با مهندسی پزشکی استفاده کنند.
- ساختاردهی منطقی مقاله: چارچوب IMRaD (مقدمه، روش‌ها، نتایج، بحث) را درک کرده و هر بخش را با رعایت استانداردهای خاص مهندسی پزشکی بنویسند.
- نوشتن بخش‌های کلیدی با کیفیت بالا: بخش‌های حیاتی مانند مقدمه، روش‌ها، نتایج و بحث را به شکلی حرفه‌ای و قانع‌کننده تدوین کنند.
- ارائه بصری مؤثر: جداول، نمودارها و تصاویر (از جمله تصاویر میکروسکوپی و تصاویر پزشکی) را با کیفیت بالا و استاندارد تهیه کنند.
- استناددهی دقیق و مدیریت مراجع: از سبک‌های استناددهی رایج (مانند Vancouver, APA, IEEE) استفاده کرده و از نرم‌افزارهای مدیریت مراجع (EndNote, Mendeley) بهره ببرند.
- انتخاب مجله مناسب و آماده‌سازی ارسال: معیارهای انتخاب مجله مناسب و دستورالعمل نویسندگان را رعایت کنند و فرآیند ارسال مقاله را مدیریت کنند.
- مدیریت فرآیند داوری: فرآیند داوری همتا، انواع نظرات داوران و استراتژی‌های مؤثر برای پاسخ به آن‌ها را درک و اجرا کنند.
- آشنایی با انواع مقالات و اخلاق انتشار: با اصول نگارش مقالات مروری و موردی آشنا شده و اصول اخلاق انتشار علمی (سرقت علمی، نویسندگی معتبر) را رعایت کنند.
- نگارش پیش‌نهاد پروپوزال/گرانت: اصول اولیه نگارش یک پیش‌نهاد تحقیقاتی یا درخواست بودجه (Grant) را درک کنند.
- بهبود مستمر: با استفاده از بازخورد و خودارزیابی، کیفیت نوشتار علمی خود را به طور مستمر ارتقا دهند.
سرفصل‌های تفصیلی دوره
مدرس دکتر سعید جوی زاده:09120438874
این دوره در ۱۰ جلسه و مجموعاً ۷۰ ساعت آموزشی شامل تئوری، عملی و تمرین ارائه می‌شود.
جلسه ۱: مبانی و اکوسیستم انتشار علمی (۷ ساعت)
- مقدمه: اهمیت مقاله‌نویسی در مهندسی پزشکی و چالش‌های این حوزه.
- اکوسیستم انتشار: معرفی انواع مجلات علمی، شاخص‌های کیفیت (Impact Factor, CiteScore, Quartile), پایگاه‌های داده معتبر (Web of Science, Scopus, PubMed), و نقش ناشران.
- فرآیند داوری همتا (Peer Review): مراحل، انواع و چالش‌ها.
- اخلاق در انتشار علمی (بخش ۱): سرقت علمی (Plagiarism), سوءرفتار تحقیقاتی و نویسندگی معتبر (Authorship Criteria).
- تمرین عملی: تحلیل مجلات معتبر مهندسی پزشکی.
- تکلیف: تحلیل ساختاری و محتوایی سه مقاله اخیر از مجلات معتبر.
جلسه ۲: از ایده تا ساختار: تعریف پژوهش و چارچوب‌ها (۷ ساعت)
- تبدیل ایده به پژوهش: ارزیابی ایده‌های تحقیقاتی، معیارهای نوآوری و شناسایی شکاف دانش (Gap Identification).
- انواع مقالات علمی: تفاوت‌های مقالات تحقیقاتی کامل، مروری، موردی و کنفرانسی.
- ساختار IMRaD: بررسی دقیق وظیفه هر بخش و ارتباط منطقی بین آن‌ها.
- تمرین عملی: کار گروهی برای تعریف یک ایده تحقیقاتی نوآورانه و تحلیل یک مقاله مروری.
- تکلیف: نوشتن یک پاراگراف “بیان مسئله” و “نوآوری و اهمیت”.
جلسه ۳: هنر جستجو و نقد ادبیات (۷ ساعت)
- استراتژی‌های جستجو: استفاده از پایگاه‌های داده تخصصی و اپراتورهای بولی.
- ارزیابی منابع: تشخیص مجلات پرهیزی (Predatory Journals) و ارزیابی اعتبار منابع.
- مدیریت منابع: آموزش کار با نرم‌افزارهای EndNote یا Mendeley برای سازماندهی و استناددهی.
- نگارش مقدمه: ساختار قیفی (گسترده به خاص), مرور ادبیات متمرکز و بیان مسئله تحقیق.
- تمرین عملی: جستجوی ادبیات برای موضوع تکلیف قبلی.
- تکلیف: تکمیل پیش‌نویس مقدمه، همراه با فهرست مراجع اولیه.
جلسه ۴: روش‌های تحقیق: شفافیت، قابلیت تکرار و اخلاق (۷ ساعت)
- اهمیت بخش روش‌ها: شالوده اعتبار علمی مقاله و اصل قابلیت تکرار (Reproducibility).
- ساختار بخش روش‌ها: توصیف دقیق مواد، تجهیزات، طرح آزمایش، و روش‌های آماری.
- اخلاق در تحقیقات: رعایت اصول اخلاقی در تحقیقات با حیوانات، انسان و سلول‌ها.
- تمرین عملی: تحلیل بخش روش‌های دو مقاله.
- تکلیف: نوشتن پیش‌نویس کامل بخش روش‌ها برای موضوع تحقیقاتی خود.
جلسه ۵: ارائه نتایج: داده‌ها، تصاویر و آمار (۷ ساعت)
- فلسفه بخش نتایج: ارائه عینی و بی‌طرفانه یافته‌های اصلی.
- ارائه بصری مؤثر: اصول کلی، انتخاب نوع نمودار مناسب، ارائه جداول و تصاویر با کیفیت بالا.
- مبانی آماری: نحوه صحیح گزارش نتایج آماری.
- تمرین عملی: تحلیل نتایج دو مقاله، بازطراحی یک نمودار نامناسب.
- تکلیف: تهیه حداقل دو شکل و یک جدول استاندارد برای نتایج خود.
جلسه ۶: هنر بحث: تفسیر، مقایسه و استدلال (۷ ساعت)
- اهمیت بخش بحث: مهم‌ترین و چالش‌برانگیزترین بخش مقاله که داده‌ها در آن زندگی پیدا می‌کنند.
- ساختار مؤثر بحث: خلاصه‌ای کوتاه از یافته‌ها، تفسیر و توضیح یافته‌ها، مقایسه با ادبیات پیشین، بیان محدودیت‌ها و کاربردهای بالینی/صنعتی.
- تکنیک‌های نگارش: استفاده از زبان محتاطانه (Hedging Language), استدلال منطقی و مبتنی بر شواهد.
- تمرین عملی: تحلیل عمیق بخش بحث چند مقاله، تمرین نوشتن یک پاراگراف بحث.
- تکلیف: نوشتن پیش‌نویس کامل بخش بحث برای موضوع تحقیقاتی خود.
جلسه ۷: نتیجه‌گیری، چکیده، عنوان و کلمات کلیدی (۷ ساعت)
- بخش نتیجه‌گیری: خلاصه‌ای بسیار فشرده و قدرتمند از یافته‌های اصلی.
- چکیده (Abstract): مهم‌ترین بخش برای جلب توجه خواننده و داور. بررسی ساختار استاندارد.
- عنوان (Title): ویژگی‌های عنوان خوب (کوتاه، جذاب، دقیق).
- کلمات کلیدی (Keywords): اهمیت و روش انتخاب صحیح آن‌ها.
- تمرین عملی: تحلیل عناوین، چکیده‌ها و کلمات کلیدی مقالات، نوشتن چکیده برای تکلیف قبلی.
- تکلیف: نوشتن نهایی بخش نتیجه‌گیری، چکیده و عنوان برای مقاله خود.
جلسه ۸: انتخاب مجله، آماده‌سازی ارسال و مدیریت داوری (۷ ساعت)
- انتخاب مجله مناسب: معیارهای کلیدی انطباق موضوعی، اعتبار، زمان انتشار و هزینه‌ها.
- آماده‌سازی ارسال: مطالعه دقیق و رعایت کامل دستورالعمل نویسندگان (Author Guidelines).
- فرآیند ارسال: مراحل ارسال مقاله در پلتفرم‌های رایج.
- مدیریت داوری: فرآیند داوری همتا، انواع نظرات داوران و استراتژی‌های پاسخ حرفه‌ای و سازنده به آن‌ها.
- تمرین عملی: انتخاب سه مجله مناسب برای یک مقاله فرضی و بررسی دستورالعمل آن‌ها.
- تکلیف: انتخاب یک مجله واقعی و نوشتن پیش‌نویس Cover Letter.
جلسه ۹: انواع مقالات ویژه و اخلاق پیشرفته (۷ ساعت)
- نگارش مقالات مروری: تفاوت‌های مروری روایت‌ای، سیستماتیک و متاآنالیز.
- نگارش مقالات موردی: کاربرد و ساختار مقالات موردی در مهندسی پزشکی.
- اخلاق پیشرفته: مسائل مربوط به نویسندگی ناعادلانه، چندین بار ارسال، و مدیریت تضاد منافع.
- مقدمه‌ای بر نگارش پروپوزال: اصول اولیه نگارش یک پروپوزال تحقیقاتی یا درخواست بودجه (Grant).
- تمرین عملی: تحلیل یک مقاله مروری سیستماتیک و یک گزارش موردی.
- تکلیف: نوشتن یک پاراگراف “بیان اهمیت و اثرگذاری” برای یک پروپوزال فرضی.
جلسه ۱۰: ویرایش نهایی، انتشار و مسیر پس از انتشار (۷ ساعت)
- ویرایش نهایی: استفاده از چک‌لیست جامع برای ویرایش و بازبینی نهایی مقاله.
- پس از پذیرش: فرآیند اثبات‌خوانی (Proofreading) و مدیریت توافق‌نامه انتقال حق چاپ.
- مسیر پس از انتشار: استراتژی‌های ترویج مقاله (شبکه‌های اجتماعی، ارائه در کنفرانس‌ها).
- جمع‌بندی: پرسش و پاسخ نهایی، جمع‌بندی نکات کلیدی دوره و ارائه منابع بیشتر.
- تکلیف نهایی: تدوین یک مقاله کامل برای یک مجله واقعی (شامل تمام بخش‌ها و نامه‌های لازم) به عنوان پروژه پایانی دوره.
روش‌های ارزیابی
- مشارکت در کلاس و تمرین‌های عملی: ۲۰٪
- تکالیف هفتگی: ۵۰٪
- پروژه پایانی (مقاله کامل): ۳۰٪
منابع اصلی دوره
- Day, R. A., & Gastel, B. (2018). How to Write and Publish a Scientific Paper.
- Swales, J. M., & Feak, C. B. (2012). Academic Writing for Graduate Students.
- Cargill, M., & O’Connor, P. (2013). Writing Scientific Research Articles.
- Society for Biomaterials. (Author Resources).
- IEEE Author Center.
- Nature Portfolio Author Hub.
- ICMJE, CONSORT و PRISMA.
- Belcher, W. L. (2019). Writing Your Journal Article in Twelve Weeks.
- Munger, D. (2017). The Craft of Scientific Presentations.
- مقالات منتشر شده اخیر در مجلات معتبر مهندسی پزشکی.
بدون دیدگاه