طغیان پارک ملی دریاچه ناکورو و اثرات آن بر حیات وحش ساکن

 

دریاچه ناکورو یکی از دریاچه های دره ریفت کنیا است و در پارک ملی دریاچه ناکورو قرار دارد. این دریاچه به عنوان یک زیستگاه کلیدی برای فلامینگوها و دیگر پرندگان آبزی، یک جاذبه توریستی مهم است. پارک ملی دریاچه ناکورو مساحتی در حدود 188 کیلومتر مربع را پوشش می دهد ^و به طور کامل با حصار محیطی محصور شده است. این پارک محل زندگی حدود 56 گونه مختلف پستاندار، 550 گونه گیاهی و 450 گونه پرنده خشکی‌زی و فلامینگو و دیگر پرندگان آبی است. در دهه گذشته، دریاچه با طغیان مداوم مواجه بوده و مساحت دریاچه را از 35 کیلومتر مربع ^در سال 2009 به 54 کیلومتر مربع ^{افزایش داده است.}در سال 2018. این تأثیر منفی بر فضای موجود برای حیات وحش داشت. هدف اصلی این مطالعه بررسی اثرات این سیل بر حیات وحش و زیستگاه آنها در پارک ملی دریاچه ناکورو بود. این روش از تفسیر پوشش کاربری زمین (LULC) از تصاویر ماهواره‌ای Landsat از دو دوره، 2009 و 2018، و ادغام نتایج با داده‌های حیات وحش مرتبط ارائه شده توسط سرویس حیات وحش کنیا استفاده کرد. نتایج، که شامل نقشه‌های تغییر LULC و نقشه‌های توزیع حیات وحش است، نشان داده‌اند که سیل تأثیر منفی بر فضای موجود برای حیات وحش داشته است. علاوه بر این، سیل‌ها زیرساخت‌های کلیدی پارک مانند جاده‌ها و دروازه اصلی را نیز به خطر انداختند و حفظ عملکرد طبیعی پارک را بسیار دشوار کردند و از این رو بر اقتصاد محلی و ملی تأثیر منفی گذاشتند.

کلید واژه ها

سیل ، دریاچه ناکورو ، کاربری زمین ، پوشش زمین ، تشخیص تغییر

1. مقدمه

1.1. زمینه

پارک ملی دریاچه ناکورو، حدود 188 کیلومتر مربع را پوشش می ^دهد . در سال 1961 تأسیس شد و از آن زمان به یک منطقه حفاظت شده جهانی تبدیل شده است و توسط یونسکو در سال 1990 و 2002 به ترتیب به عنوان سایت رامسر و پارک میراث جهانی اعلام شد. این پارک شامل دریاچه ناکورو، مجاورت کوهستانی و ساواناهای اطراف است. دریاچه ناکورو یکی از دریاچه‌های سودا در دره ریفت است که در ارتفاع 1760 متری از سطح دریا قرار دارد و بین اسکارپشن باهاتی در شرق و اسکارپمنت مائو قرار دارد [ 1 ]. دریاچه درست در کنار ناکورو، ^{چهارمین دریاچه است}بزرگترین شهر کنیا با جمعیت 2.16 میلیون نفر. این دریاچه برای مدت طولانی به دلیل جمعیت زیاد فلامینگوهایش که در جذب گردشگران به این منطقه کلیدی بوده اند، شهرت جهانی داشته است. علاوه بر فلامینگوها، این پارک زیستگاه بیش از 300 گونه گیاهی را فراهم می کند. 50 گونه مختلف از پستانداران؛ و انواع پرندگان خشکی‌زی با بیش از 450 گونه [ 2 ].

1.2. سیل در پارک ملی دریاچه ناکورو

از سال 2010 جاری شدن سیل مداوم در پارک [ 3 ]، در نتیجه زیرساخت های مهم پارک مانند جاده ها و ساختمان ها زیر آب رفته است. علاوه بر این، سیل شوری آب دریاچه ناکورو را کاهش داده است و از این رو بر رشد جلبک‌های سبز آبی که فلامینگوها از آن تغذیه می‌کنند تأثیر منفی می‌گذارد. علاوه بر این، سیل برخی از زیستگاه های حیات وحش حیاتی را به زیر آب برده است، در نتیجه باعث کاهش مراتع حیات وحش، افزایش ازدحام حیات وحش در زیستگاه های باقی مانده و کمک به انتقال بیماری های حیوانی در میان حیات وحش شده است. این امر عملکرد عادی پارک را به خطر انداخته و تعداد گردشگران به پارک را کاهش داده است. پلاک 1 و پلاک 2 ورودی اصلی پارک را قبل و بعد از سیل نشان می دهد.

صفحه 1. دروازه اصلی پارک ملی دریاچه ناکورو در سال 2009.

صفحه 2. دروازه اصلی پارک ملی دریاچه ناکورو در سال 2014.

مطالعات نشان داده است که دلایل اصلی این سیلاب مدیریت ضعیف سیل، مهارت های ناکافی در مدیریت آبخیزداری، روش های ضعیف کشاورزی، کمبود پوشش گیاهی رودخانه و جنگل زدایی در حوضه های آبریز مربوطه است [ 4 ].

1.3. سنجش از دور در تشخیص تغییر سیل

طغیان پارک ملی دریاچه ناکورو و خسارات اقتصادی متعاقب آن به اقتصادهای محلی و ملی سناریویی را نشان می‌دهد که نیازمند اقدامات کاهشی، مانند طرح احیا و جلوگیری از سیل آینده است. با این حال، چنین تصمیماتی باید بر اساس داده های علمی مناسب باشد. با توجه به وسعت زیاد منطقه درگیر، می توان از فناوری های سنجش از دور و GIS برای به دست آوردن کارآمد اطلاعات مذکور، از نظر چگونگی تغییر پارک در طول سالیان سیل استفاده کرد. چنین تشخیص تغییری شامل استفاده از مجموعه داده‌های چند زمانی برای تشخیص و تعیین کمیت مناطق تغییر پوشش زمین بین دوره‌های مختلف تصویربرداری است. رویکردهای جایگزین شامل تفاوت تصویر و نسبت تصویر مربوط به دوره های مختلف [ 5]. برای این مطالعه، رویکرد اول در نظر گرفته شد. علاوه بر چنین اقدامات کاهشی (پس از سیل)، سنجش از دور/GIS همچنین می تواند در دو مرحله دیگر چرخه مدیریت بلایای سیل، یعنی آمادگی سیل (قبل از سیل) و پاسخ به سیل (در طول سیل) استفاده شود [ 6 ] ] [ 7 ].

1.4. اهداف مطالعه

هدف اصلی این مطالعه بررسی و مستندسازی اثرات سیل بر حیات وحش و زیستگاه‌های آنها در پارک ملی دریاچه ناکورو بود. مستندات قرار بود عمدتاً شامل تغییر پوشش زمین، توزیع حیات وحش و نقشه‌های زیستگاه جابجا شده حیات وحش باشد.

2. مواد و روشها

2.1. منطقه مطالعه

منطقه مورد مطالعه شامل پارک ملی دریاچه ناکورو و اطراف آن است که در شکل 1 نشان داده شده است.

2.2. روش شناسی

داده ها از برگه نقشه توپوگرافی، تصاویر ماهواره ای لندست از سال 2009 (قبل از سیل) و 2018 (پس از سیل) و سوابق سرشماری حیات وحش استخراج شد. داده‌ها به منظور استخراج نتایج مورد نیاز از نقشه‌های تغییر پوشش زمین، توزیع حیات وحش و نقشه زیستگاه‌های جابجا شده حیات وحش پردازش شد. این روش در شکل 2 خلاصه شده است .

2.3. جمع آوری داده ها

برگه نقشه توپوگرافی شماره 119/3 در 1/50000، که منطقه پارک ملی دریاچه ناکورو را پوشش می دهد، از Survey of Kenya (SoK) به شکل آنالوگ به دست آمده است. برای تصاویر ماهواره ای، یک تصویر Landsat TM (وضوح 30 متر) که منطقه پارک را پوشش می دهد برای سال 2009 به دست آمد. برای سال 2018 یک تصویر لندست 8 از همان

وضوح به دست آمد. هر دو تصویر از مرکز منطقه ای نقشه برداری از منابع برای توسعه (RCMRD) به دست آمده است. داده های سرشماری حیات وحش (از نظر داده های آماری و بلوک های سرشماری) از سرویس حیات وحش کنیا (KWS) به دست آمد.

2.4. تحلیل داده ها

1) نقشه توپوگرافی

این اسکن شد و به نرم افزار ArcGIS 10.6 وارد شد و در آنجا ارجاع جغرافیایی شد. از نقشه جغرافیایی ارجاع داده شده، ویژگی های اساسی پارک دیجیتالی شد. این ویژگی‌ها برای ارائه یک چارچوب/پس‌زمینه توپوگرافی برای نقشه‌های موضوعی بعدی از مطالعه بود.

2) تصاویر ماهواره ای

تصاویر ماهواره ای ابتدا در منطقه مورد علاقه (مرز پارک ملی دریاچه ناکورو) بریده شدند، سپس به صورت دیجیتالی برای تغییر پوشش زمین بین سال های 2009 و 2018 تفسیر شدند. پنج کلاس زیستگاه حیات وحش، یعنی دریاچه، جنگل، حوضچه فاضلاب، علفزار و زمین برهنه برای تفسیر انتخاب شدند. طبقه بندی تصویر نیز در ArcGIS 10.6 انجام شد، در حالی که ارزیابی دقت در AcaTaMa QGIS انجام شد.

3) داده های سرشماری حیات وحش

این داده ها، از 13 بلوک، ابتدا به نمودارهای میله ای برای تجسم اعداد در دو دوره ارائه شدند، سپس با نمادشناسی در بلوک های سرشماری به منظور تجسم و مقایسه تعداد کل حیات وحش و همچنین توزیع آنها در بلوک ها در بلوک ها نمایش داده شدند. دو دوره

3. نتایج و بحث

1) طبقه بندی تصویر برای تغییر کاربری زمین/پوشش زمین

شکل 3 نقشه های طبقه بندی پوشش زمین را برای سال های 2009 و 2018 نشان می دهد. دقت کلی برای این طبقه بندی ها به ترتیب 73.5% و 75.0% بود.

تغییرات بعدی پوشش زمین در جدول 1 نشان داده شده است.

این نتایج نشان‌دهنده افزایش واضح در دسته دریاچه و کاهش متناظر در دسته‌های مرتع و زمین برهنه بین دو دوره است که می‌تواند به طغیان و رشد ناحیه دریاچه نسبت داده شود. حوضچه های فاضلاب شهر ناکورو، که در لبه شمالی دریاچه قرار دارند، به وضوح تا حدی توسط دریاچه سیل زده پوشیده شده بودند. کاهش در زمین های برهنه و علفزار نشان دهنده کاهش زیستگاه حیواناتی است که معمولاً در آن دسته ها جمع می شوند.

2) تجزیه و تحلیل داده های حیات وحش

جدول 2 آمار تعداد حیات وحش را در 13 بلوک نشان می دهد، در حالی که جدول 3 تجزیه تعداد حیوانات را به گونه های جداگانه نشان می دهد.

شکل های 4-6 توزیع فضایی حیات وحش را بر اساس گونه ها در دو دوره 2009 و 2018 نشان می دهد. هر نقشه مجموعه متفاوتی از حیوانات را نشان می دهد. هر نقشه همچنین میزان سیلاب را تا سال 2018، فراتر از ساحل اصلی دریاچه نشان می دهد.

از جدول 2 و جدول 3 می توان استنباط کرد که به غیر از گاومیش، الند و زرافه، سایر گونه های جانوری در طول دوره مورد مطالعه کاهش یافته است، با کاهش کلی حدود 5.8٪. علاوه بر این، از شکل های 4-6 مشخص است که برخی از گونه ها در نتیجه سیل به بلوک های دیگر مهاجرت کردند. به عنوان مثال، از شکل 4 ، می توان مشاهده کرد که در سال 2009 تعداد زیادی واترباک در بلوک های 12 و 13 شمارش شده است، اما این اعداد تا سال 2018 به بلوک های 1 و 10 منتقل شده اند. این نشان دهنده این است که سیل بلوک های 12 و 13 برای مهاجرت به بلوک های 1 و 10 مقداری آب ایجاد کرد. نمونه دیگری از جابجایی زیستگاه در اثر سیل را می توان از شکل 5 استنباط کرد.که نشان می‌دهد گاومیش‌ها، پرتعدادترین حیوان، پس از سیل در بلوک‌های 3، 4، 8 و 9 نسبت به تعداد زیاد آن‌ها در بلوک 1 قبل از سیل، افزایش تعداد خود را ثبت کردند.

4. نتیجه گیری

این مقاله مطالعه‌ای را مستند کرده است که میزان سیل در پارک ملی دریاچه ناکورو و اثرات سیل بر روی زیستگاه‌های حیات وحش در پارک را تعیین کرده است. زیستگاه های حیات وحش تحت تاثیر شامل زمین برهنه، مرتع و جنگل بود. این منجر به کاهش مناطق پراکنده حیات وحش و به ویژه محدود کردن قلمروهای آنها در نزدیکی دریاچه شد که به نوبه خود منجر به مهاجرت برخی گونه‌ها مانند کرگدن، زرافه و سرزمین‌های زمینی از زیستگاه‌های اصلی خود به زیستگاه‌های جدید بدون سیل شد. سیل همچنین بر برخی از زیرساخت‌های پارک مانند جاده‌ها و دروازه اصلی تأثیر منفی گذاشت و عملکرد عادی پارک را با مشکل مواجه کرد. نتایج این مطالعه توانایی سنجش از دور و GIS را برای این نوع مطالعه نشان داده است و می تواند برای تصمیم گیری در مورد احیای پارک ها و پیشگیری و کاهش سیل آینده مورد استفاده قرار گیرد.

منابع

 

[ 1 ]	Montcoudiol, N., Burnside, MN, Gyore, D., Maarita, N., Mutia, T. and Boyce, A. (2019) هیدروشیمی سطح و آب زیرزمینی میدان زمین گرمایی مننگای کالدرا و اطراف شهرستان ناکورو، کنیا. انرژی ها 12 مقاله شماره 3131 https://doi.org/10.3390/fa12163131
[ 2 ]	شاه، PS (2016) بومی سازی و کاربرد موافقت نامه های چندجانبه محیطی مرتبط با تنوع زیستی (Meas) در کنیا، نایروبی: خانه مخزن دیجیتال UoN. https://www.uonbi.ac.ke
[ 3 ]	Huho, MJ, Mungai, M., Kinuthia, T. and Kosonei, CR (2014) فرصت‌هایی از سیستم‌های رصد ماهواره‌ای در کاهش خطر آب و هوا: مورد صنعت گردشگری و مهمان‌نوازی در پارک ملی دریاچه ناکورو، کنیا. مجله بین المللی علوم و تحقیقات (IJSR)، 3، 1591.
[ 4 ]	Penney, J. (2015) دریاچه ظریف ناکورو کنیا تحت فشار جمعیت رو به رشد، شهرستان ناکورو: رویترز. https://www.reuters.com/article/us-climatechange-summit-earthprints-keny-idUSHN0SG11Y20151022
[ 5 ]	Lillesand, T. and Kiefer, R. (1994) سنجش از دور و تفسیر تصویر. 750. جان وایلی و پسران، چیچستر.
[ 6 ]	Rao, S., Bhatt, C. and Sharma, MBA (2012) نظارت و مدیریت سیل با استفاده از سنجش از دور. ResearchGate.net، شماره 260753928.
[ 7 ]	حق، م.، اختر، م.، محمد، س.، پاریس، اس و رحمت الله، جی (2012) تکنیک های سنجش از دور و GIS برای پایش سیل و ارزیابی خسارت: مطالعه موردی استان سند، پاکستان. مجله مصری سنجش از دور و علوم فضایی، 15، 135-141. https://doi.org/10.1016/j.ejrs.2012.07.002