سابقه و هدف: حفاظت از کيفيت آب هاي زيرزميني به دليل کاربرد فراوان اين منابع در بخش هاي مختلف از جمله کشاورزي، صنعت و شرب از اهميت زيادي برخوردار است. رفع آلودگي آب هاي زيرزميني فرآيندي پرهزينه و زمان بر است. از اين رو لازم است روش مناسبي براي پيشگيري از آلودگي به کار رود. يکي از اين راه ها شناسايي نواحي مستعد در برابر آلودگي مي باشد. هدف اين مطالعه، انتخاب روش مناسب براي شناسايي مناطق حساس به ورود آلودگي به آب هاي زيرزميني در دشت سراب است.
مواد و روش ها: جهت ارزيابي آلودگي منابع آب زيرزميني در دشت سراب از دو مدل DRASTIC و SINTACS استفاده شد. در ابتدا، نقشه هاي آسيب پذيري آبخوان در مقابل آلودگي براي هر يک از مدل ها، با توجه به لايه هاي اطلاعاتي که شامل عمق سطح ايستابي، تغذيه خالص، محيط آبخوان، شرايط خاک، توپوگرافي، اثر ناحيه غيراشباع و هدايت هيدروليکي آبخوان مي باشند، در محيط نرم افزار Arc GIS تهيه شد. سپس از ترکيب پارامتر کاربري اراضي با نقشه هاي آسيب پذيري، نقشه هاي ريسک پذيري به دست آمد. همچنين، از روش تحليل سلسله مراتبي (AHP) براي ارزيابي صحيح وزن و رتبه پارامترها و زيرپارامترهاي تاثيرگذار در شاخص هاي DRATICLU و SINTACSLU استفاده شد تا شرايط هيدروژئولوژيکي منطقه مورد مطالعه بر روي مدل ها، اعمال شود. براي مشخص کردن بهترين شاخص آسيب پذيري و ريسک پذيري از نظر تفکيک مناطق حساس به ورود آلودگي، ضريب همبستگي بين غلظت نيترات آب زيرزميني و مقدار شاخص هاي محاسبه شده براي منطقه، با استفاده از روش رگرسيون خطي ساده انجام شد.
يافته ها: بر اساس نقشه DRASTIC، 82.62، 4.43 و 12.94 درصد از وسعت منطقه مورد مطالعه، به ترتيب داراي پتانسيل آسيب پذيري متوسط، کم تا متوسط و متوسط تا زياد است. بر اساس نقشه SINTACS، 76.48 درصد منطقه با پتانسيل آسيب پذيري متوسط تا زياد و 23.52 درصد با آسيب پذيري کم ارزيابي شد. طبق نتايج شاخص DRASTICLU، 24.10 درصد از وسعت منطقه مورد مطالعه داراي ريسک پذيري کم، 48.97 درصد داراي ريسک پذيري متوسط و 24.86 درصد داراي ريسک پذيري زياد است. در طبقه بندي نقشه SINTACSLU به ترتيب 55.35 و 40.82 درصد از اراضي دشت سراب در محدوده ريسک پذيري متوسط و زياد قرار گرفت. همچنين طبق نتايج شاخص AHP-DRASTICLU به ترتيب 7.81، 50.86، 37.52، 3.74 درصد از منطقه مورد مطالعه، با ريسک پذيري خيلي کم، کم، متوسط و زياد ارزيابي شد و شاخص AHP-SINTACSLU نتايجي مشابه شاخص AHP-DRASTICLU را نشان داد.
نتيجه گيري: به منظور انتخاب بهترين شاخص آسيب پذيري و ريسک پذيري از نظر تفکيک منطقه حساس به ورود آلودگي، ارتباط بين غلظت نيترات آب زيرزميني منطقه مورد مطالعه و مقدار هر کدام از شاخص ها محاسبه شد. نتايج نشان مي دهد که در بين شاخص هاي آسيب پذيري، شاخص DRASTIC با ضريب تبيين 0.40 و در بين شاخص هاي ريسک پذيري، شاخص AHP-DRASTILU با ضريب تبيين 0.56، داراي R2 بالاتري نسبت به بقيه شاخص ها هستند؛ بنابراين براي ارزيابي آسيب پذيري و ريسک پذيري آبخوان دشت سراب، معتبرتر و دقيقتر هستند.
برای دانلود این مقاله به لینک زیر مراجعه کنید.
https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=304064
آموزش کاربردی GIS وRS
همراه با فیلم و کتاب
همراه با پروژه های کاربردی
مدرس:
دکتر سعید جوی زاده
تلفن ثبت نام:
09382252774
آدرس وب سایت:
تمام دوره ها – دوره های آموزشی GIS ، RS ، آمار فضایی ، برنامه نویسی و علمی پژوهشی
بدون دیدگاه