کاربرد سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی در اکتشاف آب‌های زیرزمینی: مطالعه موردی شهرستان گاریسا، کنیا

اکتشاف آب های زیرزمینی در کنیا به دلیل کمبود اطلاعات در مورد مناطق مناسب برای اکتشاف هیدروژئولوژیکی و حفاری گمانه، تصادفی و پرهزینه بوده است. حفاری در مناطق بدون آگاهی قبلی در مورد پتانسیل آب زیرزمینی آنها منجر به حفاری بسیاری از گمانه های خشک شده است. در این مطالعه، ما استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی را به عنوان یک ابزار پیش تحلیل برای شناسایی مناطق دارای پتانسیل آب زیرزمینی برای کشور گاریسا بررسی کردیم. عواملی که در وقوع آب های زیرزمینی نقش داشتند، به عنوان پوشش زمین، نوع خاک و تشکیل سنگ شناسایی شدند. مناطق بالقوه آب زیرزمینی با تجزیه و تحلیل داده‌های موضوعی سه عامل و ادغام روش تحلیل همپوشانی شاخص وزنی (WIOA) تولید شدند. مناطق بالقوه آب زیرزمینی با مقایسه پتانسیل‌های پیش‌بینی‌شده با بازده واقعی گمانه‌های موجود حفر شده در آن مناطق اعتبارسنجی شدند. نتایج نشان می‌دهد که، در حالی که مدل به درستی مناطق با پتانسیل آب زیرزمینی کم یا بدون پتانسیل را پیش‌بینی می‌کرد، در هنگام پیش‌بینی مناطق با پتانسیل آب زیرزمینی خوب، عملکرد کمی داشت. این مطالعه به طور قطعی مناطقی را شناسایی کرد که در آنها اکتشاف آب زیرزمینی نباید انجام شود و سایر روش‌های جایگزین برای تأمین آب سطحی باید کشف شوند.

کلید واژه ها

آب های زیرزمینی ، سیستم های اطلاعات جغرافیایی ، پوشش شاخص وزنی

1. مقدمه

کنیا به عنوان یک کشور کم آب طبقه بندی می شود که با تنوع مکانی و زمانی زیاد در بارندگی که منجر به خشکسالی شدید و سیل می شود مشخص می شود. ذخایر آب شیرین تجدیدپذیر کنیا به ازای هر نفر 647 متر مکعب تخمین زده می شود که ^{تقریباً} نیمی از معیار توصیه شده سازمان ملل متحد برای سرانه 1000 متر ^{مکعب است.} این در مقایسه با همسایگانش یعنی اوگاندا با 2940 مترمکعب ^و تانزانیا با 2696 مترمکعب ^سرانه به ترتیب [ 1 ] است. ذخایر آب شیرین کنیا به دلیل کاهش بارندگی، افزایش جمعیت، و تخریب پوشش جنگلی حفاظت شده/حوضه آب موجود در حال کاهش است و پیش بینی می شود تا سال 2025 سرانه به 245 متر مکعب کاهش یابد [ ¹ ] .] . در میان مناطق توسعه نیافته اقتصادی کشور، شمال کنیا آسیب پذیرترین منطقه است زیرا آب، زمین های زراعی و مراتع منابع کمیاب هستند [ 2 ]. قحطی و خشکسالی در این منطقه رایج است و همراه با تاسیسات تامین آب توسعه نیافته، منابع آب عامل اصلی درگیری بین جوامع محلی است [ 2 ] [ 3 ].

شمال شرقی کنیا بزرگترین بخش کشور را در بر می گیرد اما بیشترین کمبود آب را دارد. این مشکل در نتیجه عوامل زیادی است. به طور سنتی، امنیت آب با برداشت آب های سطحی از طریق ساخت سازه های مسدود کننده / ذخیره سازی جریان رودخانه مانند سدها و تشتک های آب به دست می آید [ 4 ]. با این حال، شمال کنیا فاقد مصالح خاکریزی و مکان‌های مناسب برای ساخت سدها است. ساخت سدها مستلزم حمل و نقل مواد خاکریزی مناسب از محل های قرضه در مناطق دور است که به دلیل ماهیت حجیم این مواد کار گرانی است. دماهای بالا و پوشش گیاهی ضعیف که مشخصه منطقه است منجر به تبخیر بالا و نرخ گل و لای بالا می شود که به ترتیب طول عمر و ظرفیت ذخیره سازی تشت های آب را کاهش می دهد.

منبع آب زیرزمینی جایگزین مناسبی برای برداشت آب سطحی است و در مناطق خشک مفید است [ 5 ] [ 6 ]. با این حال، منابع آب زیرزمینی در کنیا توسعه نیافته است و تنها 0.18 میلیارد متر مکعب در سال از کل بازده تخمینی 1.08 میلیارد متر مکعب استخراج می شود [ 7 ]. بنابراین نیاز به شناسایی و نقشه برداری مناطق بالقوه برداشت آب زیرزمینی در منطقه شمالی و همچنین در سایر مناطق خشک و نیمه خشک (ASAL) در کنیا وجود دارد.

زمانی که منابع آب سطحی در فصول خشک خشک می شوند، گاریسا کشور با مشکلات تامین آب مواجه می شود. تمام رودخانه های داخلی فصلی هستند ( شکل 1 ) و تنها رودخانه تانا که در امتداد مرز جنوبی جریان دارد، منبع آب دائمی را به جوامع و شهرهای اطراف ارائه می دهد.

سال‌هاست که برداشت آب زیرزمینی در مناطق مختلف کشور توسط دولت ملی و سازمان‌های روانی غیردولتی به عنوان منبع آب جایگزین مورد آزمایش قرار گرفته است. با این حال، اکتشاف به دلیل کمبود اطلاعات در مورد مناطق بالقوه آب زیرزمینی تصادفی بوده است. در طول زمان، حفاری بر برآوردهای هیدروژئولوژیکی و داده‌های گمانه‌های مجاور، در صورت وجود، تکیه کرده است، که منجر به حفاری بسیاری از گمانه‌های خشک یا کم بازده شده است. حفاری گمانه های خشک اتلاف وقت و منابع گرانبها است. این امر بر معیشت جامعه محلی تأثیر منفی می گذارد. بنابراین نیاز فوری به استفاده از روش‌های پیش اکتشاف کارآمد برای افزایش استفاده از همه منابع ارزشمند وجود دارد.

در سال‌های اخیر استفاده از سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از دور (RS) تعریف توزیع آب‌های زیرزمینی مختلف را آسان‌تر کرده است.

مناطق آینده نگر هنگامی که در مراحل اولیه یک بررسی استفاده می شود، GIS و RS در تعیین مکان های بالقوه برداشت آب زیرزمینی بر اساس مورفولوژی جغرافیایی، هیدروژئولوژی، پوشش گیاهی و سایر ویژگی های مرتبط با یک منطقه کمک می کنند. سپس مکان‌های شناسایی‌شده برای کارهای اکتشافی دقیق علامت‌گذاری می‌شوند و هزینه‌های مرتبط با اکتشاف آب‌های زیرزمینی را به شدت کاهش می‌دهند. در این مطالعه از تکنیک های GIS و RS برای تعیین منابع آب زیرزمینی در کشور گاریسا استفاده شده است.

هدف کلی این مطالعه ایجاد نقشه مناطق بالقوه آب زیرزمینی برای کشور گاریسا، با استفاده از مدل‌سازی تحلیل پوشش شاخص وزنی (WIOA)، برای انتخاب مناطق مناسب برای حفاری گمانه‌ها بود.

اهداف خاص مطالعه عبارت بودند از:

1) شناسایی عوامل موثر بر وقوع آب های زیرزمینی در یک منطقه.

2) ایجاد مکان های مناسب برای اکتشاف آب های زیرزمینی برای کشور گاریسا.

3) برای آزمایش اعتبار نقشه پتانسیل آب زیرزمینی تولید شده.

2. روش شناسی

2.1. منطقه مطالعه

کشور گاریسا از ناحیه گاریسا و ایجارا سابق تشکیل شده است. مساحت این کشور حدود 34952 کیلومتر مربع ^است و جمعیت آن بیش از 623060 نفر است [ 8 ]. این کشور در شمال با کشور واجیر در امتداد باتلاق هاباسونی و کشور لامو در شرق همسایه است. در جنوب، رودخانه تانا از غرب به شرق می گذرد و به مدت چند ماه مرز آن با کشور رودخانه تانا است. در ضلع غربی، کوه ذخیره‌گاه بازی کوه کنیا و کشور ایزیولو هم مرز است. بین عرض جغرافیایی 2˚01’30″S و 0˚59’36″N و طول جغرافیایی 38˚40’20″E و 41˚34’40″E قرار دارد ( شکل 2 ).

از میان شهرستان های منطقه شمالی، گاریسا کشور به عنوان اولویت برای این مطالعه موردی به سه دلیل اصلی انتخاب شد. اول اینکه یکی از دروازه های اقتصادی منطقه است. دوم، گاریسا سال‌هاست که با ناامنی مشخص می‌شود که توسعه زیرساخت‌های آبی را برای مدت طولانی محدود می‌کند. سوم، پیش‌بینی می‌شود که کشور گاریسا به دلیل توسعه زیرساخت‌های پیشنهادی بندر لامو بندر سودان جنوبی اتیوپی (LaPSSET) که از کشور عبور می‌کند، افزایش قابل توجهی در جمعیت و توسعه اقتصادی داشته باشد ( شکل 3 ).

2.2. جمع آوری داده ها

2.2.1. داده های گمانه های موجود

وزارت آب و آبیاری گمانه های ملی را با نرخ بالایی حفر کرد

از 2005 تا 2010 [ 9 ]. هیئت خدمات آب شمال (NWSB) بیشترین تعداد پروژه را دریافت کرد، بنابراین منطقه را به یک منطقه مطالعاتی اولویت دار تبدیل کرد. داده‌های گمانه‌های منطقه NWSB از سوابق حفاری گمانه به‌دست‌آمده از شرکت ملی حفاظت از آب و خط لوله (NWCPC) برای گمانه‌های حفر شده در طول دوره توسعه شش ساله استخراج شد. داده‌های خام گمانه‌ها برای جابجایی مجدد سایت‌های غیر مرجع برای به دست آوردن رکوردهای کامل داده غربال‌گری شدند. بسیاری از سوابق گمانه ناقص بودند و از 218 گمانه حفر شده، تنها 111 سایت گمانه به صورت جغرافیایی ارجاع داده شدند ( جدول 1 ).

گمانه های گاریسا کشور

از داده‌های منطقه‌ای، داده‌های کشور با انجام مقایسه داده‌های هفت شهرستان به دست آمد. این مقایسه بر اساس تعداد گمانه‌های حفر شده و تعداد گمانه‌های دارای مختصات GPS بود. مشخص شد که گاریسا کشور دارای بیشترین تعداد گمانه با سوابق کامل داده است. داده‌های کشور ارجاع‌شده بیشتر فیلتر شد تا رکوردهای تکراری، اشتباه و متناقض برای به دست آوردن رکوردهای داده‌ای که داده‌های اعتبارسنجی مطالعه را تشکیل می‌دهند، جابجا شوند ( جدول 2 ).

2.2.2. داده های عوامل آب زیرزمینی

برای این مطالعه عواملی که نقش اساسی در بروز آب های زیرزمینی در کشور گاریسا داشتند، پوشش زمین (پوشش گیاهی)، خاک و سنگ شناسی (تشکیل سنگ) بود. بارش، شیب (توپوگرافی) و زهکشی اگرچه مهم است، اما مشخص شد که نقش مهمی ایفا نمی کنند زیرا لایه های فضایی آنها در مقایسه با لایه های دیگر که چند ضلعی هستند خطی هستند. داده های عوامل آب زیرزمینی از وب سایت ILRI [ 4 ] به دست آمد.

داده های پوشش زمین

داده‌های پوشش (پوشش گیاهی) برای منطقه مورد مطالعه از داده‌های طرح جامع آب ملی آژانس همکاری بین‌المللی ژاپن به‌دست آمد. این داده ها در پورتال GIS موسسه تحقیقات بین المللی دام (ILRI) (https://www.ilri.org/gis) موجود است. داده ها به پنج دسته طبقه بندی شدند. جنگل‌ها، بوته‌های متراکم، بوته‌های پراکنده، علفزارها و باتلاق‌ها ( شکل 4 ).

داده های خاک

اطلاعات مربوط به نوع خاک در منطقه مورد مطالعه از پورتال GIS موسسه تحقیقات بین المللی دام (ILRI) (https://www.ilri.org/gis) دانلود شد. داده ها در ابتدا از مطالعه ای که توسط بررسی خاک کنیا (KSS) در سال 1982 انجام شد، تولید شد و پس از آن در سال 1997 تجدید نظر شد. داده های خاک به 4 نوع طبقه بندی شدند. خاک های رسی، بسیار رسی، لومی و شنی ( شکل 5 ).

داده های سنگ شناسی

داده‌های مربوط به ساختار سنگی یافت شده در زیر سطح منطقه مورد مطالعه از پورتال ILRI GIS (https://www.ilri.org/gis) دانلود شد. داده ها در ابتدا از مطالعه ای که توسط بررسی خاک کنیا (KSS) در سال 1982 انجام شد، تولید شد. داده ها به گروه های زیر طبقه بندی شدند: سنگ های آذرین، دگرگونی، رسوبی و سنگ های تجمیع نشده ( شکل 6 ).

2.3. تحلیل داده ها

2.3.1. گمانه های موجود

داده های جدول 1 برای تولید یک لایه نقشه که مکان ها و بازده گمانه های موجود را نشان می دهد استفاده شد ( شکل 7 ).

2.3.2. عوامل آب زیرزمینی

تبدیل به رستر

برای امکان‌پذیر ساختن ادغام لایه‌های Factors، داده‌های فاکتورها با استفاده از ArcGIS10.1 Arc Toolbox (ابزارهای تبدیل به شطرنجی و ویژگی به شطرنجی) از وکتور برای مات به شطرنجی برای مات تبدیل شد. لایه های شطرنجی فاکتورهای موضوعی در شکل 8 ، شکل 9 و شکل 10 نشان داده شده است.

طبقه بندی مجدد به یک مقیاس

ادغام/افزودن لایه‌های عوامل مستلزم طبقه‌بندی مجدد آنها به مقیاس اندازه‌گیری مشترک است. برای این تحلیل مقیاس 1 تا 3 انتخاب شد. در طبقه بندی مجدد، رتبه هایی به هر پارامتر جداگانه در هر لایه عامل با توجه به تأثیر نسبی آن بر وقوع آب زیرزمینی در مقایسه با پارامترهای دیگر داده می شود. با استفاده از مقیاس 1 تا 3 به هر پارامتر در هر لایه عامل مقدار جدیدی اختصاص داده شد. 1-تأثیر پتانسیل آب زیرزمینی زیاد، 2-متوسط ​​و 3- ضعیف (جدول 3-5).

سپس لایه‌های شطرنجی فاکتورهای موضوعی با استفاده از Arc Toolbox ArcGIS10.1 (ابزارهای تحلیل فضایی-Reclass-Reclassify) مجدداً طبقه‌بندی شدند. لایه های شطرنجی مجدد طبقه بندی شده در شکل های 11-13 نشان داده شده است.

2.4. وزن دادن به عوامل

پس از طبقه بندی مجدد، سه لایه موضوعی (عاملی) با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) وزن دهی شدند. AHP یک چارچوب منطقی است که برای تعیین ورودی نسبی هر عامل برای دستیابی به یک خروجی خاص استفاده می شود [ 10 ]. AHP شامل مقایسه زوجی سه متغیر (عامل) با توجه به تأثیر نسبی هر متغیر بر پتانسیل آب زیرزمینی بود. مقایسه در مقیاس 1 تا 4 به شرح زیر انجام شد. سنگ شناسی 2 برابر مهمتر از خاک است. اهمیت خاک 3 برابر پوشش زمین و

مقایسه زوجی ماتریسی تولید کرد که برای تولید بردار ویژه آن دستکاری شد. محاسبات زمانی متوقف شد که تفاوت بردارهای ویژه در دو محاسبه متوالی کوچکتر از 0.001 مقدار تعیین شده بود. بردار ویژه به عوامل وزن می دهد ( جدول 7 ).

3. نتایج و بحث

3.1. نتایج

3.1.1. ادغام لایه های فاکتورها

پس از وزن دهی، سه عامل (گیاهی، خاک و سنگ شناسی) با استفاده از جعبه ابزار ArcGIS10.1 (ابزار تحلیل فضایی-پوشش وزنی) برای تولید خروجی نهایی (نتایج) که مناطق بالقوه آب زیرزمینی است، ادغام شدند (اضافه شدند). خروجی دو دسته از مناطق بالقوه آب زیرزمینی تولید کرد. مناطق با عملکرد متوسط ​​و کم ( شکل 14 ).

3.1.2. اعتبار سنجی نتایج

همپوشانی با بازده گمانه موجود

این کار با پوشاندن لایه مناطق بالقوه آب زیرزمینی ( شکل 14 ) با لایه گمانه های موجود ( شکل 7 ) و ارزیابی پتانسیل های آب زیرزمینی پیش بینی شده در برابر بازده واقعی گمانه انجام شد. روکش نقشه اعتبار سنجی نشان داده شده در شکل 15 را تولید کرد.

طبقه بندی بازده گمانه موجودپس از ادغام داده های موضوعی (اضافه شد) خروجی (آب های زیرزمینی).

نقشه پهنه های پتانسیل) دو دسته از پهنه های پتانسیل آب زیرزمینی کم و متوسط ​​را تولید کرد. در این راستا بازده گمانه های موجود به دو دسته طبقه بندی شدند. 0 – 7 کم و 8 – 20 خوب به منظور فعال کردن تجزیه و تحلیل گرافیکی و آماری ( جدول 8 ).

رتبه بندی بازده گمانه

برای ارزیابی مناطق بالقوه آب زیرزمینی پیش‌بینی‌شده در برابر مقادیر بازده گمانه‌های موجود، طبقات گمانه‌های موجود در مقیاس 1 تا 2 رتبه‌بندی شدند. گمانه‌های با عملکرد خوب در رتبه 1 و گمانه‌های کم بازده در رتبه 2 قرار گرفتند که در جدول نشان داده شده است. 8 .

رتبه بندی مناطق بالقوه آب زیرزمینی

مناطق بالقوه آب زیرزمینی در مقیاس 1 و 2 رتبه بندی شدند. پتانسیل خوب در رتبه 1 و با پتانسیل کم 2 قرار گرفت که در جدول 9 نشان داده شده است.

فرآیند اعتبار سنجی

نام و بازده تمام گمانه های موجود جدول بندی شد. برای هر گمانه رتبه آن (1 یا 2) جدول 9 به عنوان رتبه واقعی و کلاس متناظر آن خوب یا پایین ذکر شده و به عنوان پتانسیل واقعی از جدول 9 نشان داده شده است.

از نقشه اعتبارسنجی (مناطق بالقوه آب زیرزمینی و پوشش گمانه های موجود) ( شکل 15 )، منطقه بالقوه (کم یا خوب) که هر گمانه در آن قرار داشت، به عنوان پتانسیل پیش بینی شده و رتبه منطقه (1 یا 2) از جدول نشان داده شد. 10 به عنوان رتبه پیش بینی شده اشاره کرد.

مقایسه گرافیکی

مقایسه بین پتانسیل های پیش بینی شده و واقعی به صورت گرافیکی با ترسیم رتبه پیش بینی شده در کنار رتبه واقعی نشان داده شد ( شکل 16 ).

مقایسه آماری

از مقایسه گرافیکی می توان دریافت که نمی توان به سرعت از اعتبارسنجی نتیجه گرفت. در این راستا لازم بود اعتبار سنجی به صورت آماری منتشر شود. نمرات بالقوه واقعی و پیش‌بینی‌شده بین‌میان کم و خوب بیان شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت ( جدول 11 ).

نقشه مناطق بالقوه آب زیرزمینی

از تجزیه و تحلیل فوق، مناطق بالقوه آب زیرزمینی پیش بینی شده (نتایج مدل) به طور معتبر برای نقشه پتانسیل آب زیرزمینی برای کشور گاریسا تایید شد ( شکل 17 ).

3.2. بحث

3.2.1. داده های بالقوه و موجود آب های زیرزمینی

در این مطالعه، تجزیه و تحلیل بیش از حد شاخص وزنی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای تهیه نقشه پتانسیل آب زیرزمینی پیش‌بینی‌شده کشور گاریسا با استفاده از متغیرهای شناخته شده برای تأثیرگذاری بر آب‌های زیرزمینی در یک منطقه استفاده شد. مقایسه مقادیر پیش بینی شده با مقادیر واقعی از گمانه های حفر شده در منطقه نشان داد که از 21 گمانه نمونه برداری شده، مدل به درستی پتانسیل 16 گمانه (76.1٪) را پیش بینی کرده است. مدل به اشتباه پتانسیل 5 گمانه (23.8٪) را پیش بینی کرد. جالب اینجاست که از 14 سایت با کم

پتانسیل برای آب زیرزمینی، مدل به درستی 12 سایت (85.7٪) و از 7 سایت خوب مدل به درستی 4 سایت (57.1٪) پیش بینی کرد. این نتیجه نشان داد که مدل نتایج خوبی را هنگام پیش‌بینی مناطق با پتانسیل ضعیف برای آب‌های زیرزمینی نشان داد ( جدول 12 ).

داده های موجود

داده‌های موجود از گمانه‌های حفر شده نشان می‌دهد که اکثر گمانه‌ها در گاریسا (47.7٪) آب تولید نمی‌کنند و تنها 19٪ از گمانه‌های حفر شده حجم بالایی از آب تولید می‌کنند. حدود 33 درصد از گمانه ها حجم کم تولید می کردند ( جدول 12 ).

عوامل آب زیرزمینی

تجزیه و تحلیل نشان داد که سنگ شناسی منطقه بیشترین تأثیر را بر پتانسیل آب زیرزمینی داشته و 56 درصد از پتانسیل آب زیرزمینی تولید شده را تشکیل می دهد. خاک ها دومین تأثیر را بر پتانسیل آب های زیرزمینی داشتند که 32 درصد از پتانسیل را به خود اختصاص دادند و پوشش گیاهی تنها 12 درصد از وقوع آب های زیرزمینی را به خود اختصاص داد ( جدول 13 ).

علیرغم اینکه سنگ شناسی در کشور پتانسیل زیادی برای آب های زیرزمینی نشان می دهد، به طور کلی، تأثیر سایر عوامل به پتانسیل ضعیف آب زیرزمینی تجربه شده در گاریسا کمک می کند.

3.2.2. مطالعات گذشته و محدودیت ها

مطالعات متعددی برای نقشه‌برداری پتانسیل آب‌های زیرزمینی در بسیاری از مناطقی که تامین مداوم آب سطحی تضمین نشده است، انجام شده است. مدیران منابع آب از توانایی ایجاد سریع مدل‌های GIS استفاده کرده‌اند، و GIS را به ابزار «رفتن به» در هنگام بررسی مشکلات مربوط به مدیریت آب و به‌ویژه اکتشاف آب‌های زیرزمینی تبدیل کرده‌اند.

مطالعات اندکی یافته‌های مدل خود را با داده‌های واقعی روی زمین تأیید می‌کنند، عمدتاً به این دلیل که به‌دست آوردن چنین داده‌هایی دشوار است یا تولید نشده است. در صورت امکان توصیه می شود که نتایج مدل سازی GIS با داده های زمینی اعتبار سنجی شوند.

4. نتیجه گیری و پیشنهادات

4.1. نتیجه گیری

・ مشخص شده است که به شرط استفاده از مدل به عنوان یک ابزار پیش تجزیه و تحلیل. نتیجه مدل می‌تواند اطلاعات مفیدی را به برنامه‌ریزان بدهد، در حالی که نقشه تولید شده در اینجا مکان‌هایی را که قرار است حفاری انجام شود را به دقت نشان نمی‌دهد، اما به‌طور دقیق مناطقی را پیش‌بینی می‌کند که پتانسیل آب زیرزمینی ضعیف است و باید از حفاری چاه‌ها اجتناب شود.

・ مدل و بازده گمانه واقعی نتایج مشابهی را در هنگام روکش نشان دادند. حدود 57 درصد از بازده گمانه تأیید کرد که مدل به درستی مناطق با پتانسیل آب زیرزمینی خوب را پیش‌بینی کرد و 86 درصد گمانه‌ها مناطق با پتانسیل ضعیف و دقت کلی 76 درصد را تأیید کردند.

・ این مدل به وضوح مناطقی با پتانسیل آب زیرزمینی ضعیف را مشخص می کند که در آن حفاری چاه ها به عنوان روشی برای تامین آب مورد استفاده قرار نمی گیرد و سایر روش های تامین آب باید مورد بررسی قرار گیرند و در نتیجه در زمان و منابع دیگر صرفه جویی شود.

4.2. توصیه ها

جست‌وجوی آب‌های زیرزمینی در مناطقی که پیش‌بینی می‌شود پتانسیل خوبی دارند، نیازمند احتیاط هستند، زیرا آب‌های زیرزمینی به طور یکنواخت در زیر توزیع نشده‌اند. اکتشاف برای مکان‌های مناسب مستلزم استفاده از سایر اطلاعات تکمیلی موجود مانند بازده و عمق گمانه‌های موجود برای ارزیابی مناسب بودن یک سایت قبل از شروع کار حفاری گمانه است.

・ خروجی را می توان با بهبود کمیت و کیفیت داده های اعتبارسنجی مطالعه با انجام بازدیدهای میدانی برای تأیید مختصات GPS و مقادیر بازده تمام 37 سایت نقشه برداری شده بهبود بخشید. بنابراین یک نقشه‌برداری کامل از تمام گمانه‌های موجود، استفاده از مدل را در یک پیش‌تحلیلی قطعی‌تر تضمین می‌کند.

・ کاربر مدل باید بداند که نتایج واقعی ممکن است با نتایج مورد انتظار متفاوت باشد زیرا کل فرآیند تقریبی تا پایان است و نتیجه قطعی از نتیجه نیست.

منابع

[ 1 ]	MWI (2005) گزارش توسعه ملی آب کنیا، گزارش توسعه ملی آب. UN-Water/WWAP/2006/12، Boise.
[ 2 ]	دیتز، تی، آدانو، دبلیو آر و ویتسنبورگ، ک. (2012) منابع طبیعی و تضادها: ایرادات نظری و شواهد تجربی از کنیا شمالی. فضاهای ناامنی: آژانس انسانی در درگیری های خشونت آمیز در کنیا. جلد 45، مرکز مطالعات آفریقایی، لیدن، 141-166.
[ 3 ]	هارو، GO، دویو، جی جی و مک پیک، جی جی (2005) پیوندهای بین جامعه، محیط ذهنی و مدیریت تعارض: تجربیات شمال کنیا. توسعه جهانی، 33، 285-299. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2004.07.014
[ 4 ]	ILRI (2007) موسسه تحقیقات بین المللی دام (ILRI)، سرویس GIS. https://www.ilri.org/GIS
[ 5 ]	Siebert, S., Burke, J., Faures, JM, Frenken, K., Hoogeveen, J., Doll, P. and Port mann, FT (2010) استفاده از آبهای زیرزمینی برای آبیاری – یک فهرست جهانی. هیدرولوژی و علوم سیستم زمین، 14، 1863-1880. https://doi.org/10.5194/hess-14-1863-2010
[ 6 ]	Bhatnagar، D. و Goyal، S. (2012) نقشه برداری مناطق بالقوه آب زیرزمینی از طریق تجزیه و تحلیل چند معیاره: مطالعه موردی زیرحوضه حوضه رودخانه کاتنی. مجله بین المللی سنجش از دور و علوم زمین، 1، 22-26.
[ 7 ]	Kuria، DN، Gachari، MK، Macharia، MW و Mungai، E. (2012) نقشه برداری پتانسیل آب زیرزمینی در منطقه کیتوی، کنیا. مجله بین المللی منابع آب و مهندسی محیط زیست، 4، 15-22.
[ 8 ]	KNBS (2009) نتایج سرشماری نفوس و مسکن. https://www.knbs.or.ke/docs/presentation
[ 9 ]	NWCPC (2010) منشور خدمات ملی حفاظت از آب و خط لوله.
[ 10 ]	ساعتی، TL (1991) چگونه تصمیم بگیریم: فرآیند تحلیل سلسله مراتبی. مجله اروپایی تحقیقات عملیات، 48، 9-26. https://doi.org/10.1016/0377-2217(90)90057-I