کلمات کلیدی:

GIS; سنجش از راه دور؛ کاربری/پوشش زمین؛ اردن؛ فاضلاب تصفیه شده

چکیده

مدل‌سازی و ارزیابی کاربری/پوشش زمین و تأثیرات آن نقش مهمی در برنامه‌ریزی کاربری زمین و تدوین سیاست‌های کاربری پایدار دارد. در این مطالعه، داده‌های سنجش از دور در سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) برای نقشه‌برداری و پیش‌بینی تغییرات کاربری/پوشش زمین در نزدیکی امان، جایی که نیمی از جمعیت اردن در آن زندگی می‌کنند، استفاده شد. تصاویر Landsat TM، ETM+ و OLI برای استخراج کاربری/پوشش زمین برای سال‌های 1983، 1989، 1994، 1998، 2003 و 2013 پردازش و تفسیر بصری شدند. / جلد برای دوره های مختلف تغییر می کند. عمده‌ترین تغییراتی که ویژگی کاربری/پوشش اراضی منطقه را تغییر داد، گسترش مناطق شهری و رکود جنگل‌ها، مناطق کشاورزی (پس از سال 1377) و مراتع بود. از زنجیره مارکوف برای پیش‌بینی استفاده/پوشش زمین در آینده استفاده شد. بر اساس تغییرات تاریخی طی سالهای 1983-2013. نتایج نشان داد که پیش‌بینی کاربری/پوشش زمین به بازه زمانی تصاویر ماهواره‌ای چند زمانی که احتمال تغییر از آن مشتق شده است، بستگی دارد. خطای پیش‌بینی در محدوده 2 تا 5 درصد، با پیش‌بینی دقیق‌تر برای شهرنشینی و پیش‌بینی دقیق‌تر برای مناطق کشاورزی بود. روند تغییر کاربری/پوشش زمین نشان داد که نواحی شهری با هزینه زمین کشاورزی گسترش خواهند یافت و تا سال 2043 33 درصد از مساحت مورد مطالعه (50 کیلومتر × 60 کیلومتر) را تشکیل خواهند داد. تأثیر این تغییرات کاربری/پوشش زمین افزایش تقاضای آب و تولید فاضلاب در آینده باشد. نتایج نشان داد که پیش‌بینی کاربری/پوشش زمین به بازه زمانی تصاویر ماهواره‌ای چند زمانی که احتمال تغییر از آن مشتق شده است، بستگی دارد. خطای پیش‌بینی در محدوده 2 تا 5 درصد، با پیش‌بینی دقیق‌تر برای شهرنشینی و پیش‌بینی دقیق‌تر برای مناطق کشاورزی بود. روند تغییر کاربری/پوشش زمین نشان داد که نواحی شهری با هزینه زمین کشاورزی گسترش خواهند یافت و تا سال 2043 33 درصد از مساحت مورد مطالعه (50 کیلومتر × 60 کیلومتر) را تشکیل خواهند داد. تأثیر این تغییرات کاربری/پوشش زمین افزایش تقاضای آب و تولید فاضلاب در آینده باشد. نتایج نشان داد که پیش‌بینی کاربری/پوشش زمین به بازه زمانی تصاویر ماهواره‌ای چند زمانی که احتمال تغییر از آن مشتق شده است، بستگی دارد. خطای پیش‌بینی در محدوده 2 تا 5 درصد، با پیش‌بینی دقیق‌تر برای شهرنشینی و پیش‌بینی دقیق‌تر برای مناطق کشاورزی بود. روند تغییر کاربری/پوشش زمین نشان داد که نواحی شهری با هزینه زمین کشاورزی گسترش خواهند یافت و تا سال 2043 33 درصد از مساحت مورد مطالعه (50 کیلومتر × 60 کیلومتر) را تشکیل خواهند داد. تأثیر این تغییرات کاربری/پوشش زمین افزایش تقاضای آب و تولید فاضلاب در آینده باشد.

1. مقدمه

نقشه برداری از کاربری/پوشش زمین و تغییر آن اطلاعات ارزشمندی را برای مدیریت منابع زمین و پیش بینی روندهای آینده بهره وری زمین فراهم می کند [ 1 ]. مدل‌سازی تغییر کاربری/پوشش زمین را می‌توان با ادغام ابزارهای معاصر سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS) و داده‌های سنجش از دور [2-7] به دست آورد. تجزیه و تحلیل بصری و دیجیتال داده های سنجش از دور می تواند برای استخراج نقشه های کاربری/پوشش تاریخی و فعلی زمین با هزینه های معقول استفاده شود. نقشه‌های خروجی، به شکل لایه‌های دیجیتال، می‌توانند در یک GIS روی هم قرار گرفته و تجزیه و تحلیل شوند تا اطلاعاتی در مورد درصد کاربری/پوشش زمین و تغییر آن در میان یا بین یک سری زمانی از تصاویر ماهواره‌ای یا عکس‌برداری هوایی ارائه شود. بر اساس این دانش، روندهای کاربری آتی زمین را می توان فرض کرد و برنامه های عملیاتی را می توان چارچوب بندی کرد.

یک مثال خوب در اکوسیستمی که در آن کاربری/پوشش زمین پویا است و با گذشت زمان در حال تغییر است، منطقه مدیترانه است. تشدید کشاورزی و تغییر کاربری اراضی، مشاهده شده در این منطقه، منجر به وارد شدن فشار بیشتر به منابع زمین شکننده شده است. این تنش ها تنوع زیستی و پتانسیل اکوسیستم را تهدید می کند [8،9]، و همچنین مشکل تغییرات آب و هوا و اثرات نامطلوب آن بر امنیت غذایی در این منطقه را تشدید می کند [ 1 ].

در اردن، کاربری/پوشش زمین شامل الگوی پیچیده ای از شهرنشینی و فعالیت های کشاورزی برای پاسخگویی به نیازهای جمعیت رو به رشد است. این کشور که در منطقه مدیترانه شرقی واقع شده است ( شکل 1 )، منابع آب تجدید پذیر محدودی دارد و این کشور را از نظر سهم سرانه آب به عنوان یکی از چهار کشور فقیر در سراسر جهان طبقه بندی می کند [ 10 ]. این کشور همچنین با نرخ رشد جمعیت بالا، با میانگین 7/3 درصد طی سال‌های 1950 تا 2010 مشخص می‌شود [ 11 ] که باعث افزایش جمعیت از 0.59 میلیون در سال 1952 به 6.4 میلیون در سال 2012 می‌شود. به دلیل خشکی آب و هوا و جمعیت. رشد، سهم سالانه آب در حال حاضر 146 متر مکعب سرانه [ 1 ] در مقایسه با 3600 متر مکعب است .در سال 1946 [ 12 ]. علاوه بر این

شکل 1 . موقعیت منطقه مورد مطالعه.

برای جمعیت آن، بی ثباتی سیاسی در منطقه اطراف اردن موجی از پناهجویان را وارد این کشور کرده است. جدیدترین تحرکات شامل 0.45 میلیون عراقی [ 13 ]، حدود 1.50 میلیون سوری است که 0.25 میلیون از آنها به عنوان پناهنده ثبت شده اند (تا پایان سال 2012) [11،14].

افزایش بالای جمعیت اردن منجر به تغییر کاربری/پوشش بی رویه زمین شده و زمین های کشاورزی محدود را به مناطق شهری تبدیل کرده است [1،15]. انتظار می رود این روندها فشار بیشتری بر منابع محدود آب و زمین کشاورزی کشور وارد کند. بنابراین، پیش‌بینی کمی تغییر کاربری/پوشش زمین برای قرار دادن تغییرات آتی در زمینه و امکان برنامه‌ریزی مناسب برای منابع محدود کشور مورد نیاز است. هدف این مطالعه ارزیابی کاربری/پوشش زمین و تغییر آن در اطراف امان است که بیش از نیمی از جمعیت کشور در آن زندگی می‌کنند. اثرات اصلی تغییر کاربری/پوشش زمین بر منابع آب موجود در رابطه با تغییرات احتمالی آینده مورد بحث قرار گرفته است.

استفاده از سنجش از دور و GIS برای نقشه برداری کاربری/پوشش زمین و تغییر آن به خوبی شناخته شده است و توسط مطالعات موردی و پروژه های تحقیقاتی بسیاری گزارش شده است. با این حال، استفاده از مدل‌های خاص بسیار مهم است و بر روند پیش‌بینی‌شده تغییرات تأثیر می‌گذارد. از جمله این مدل ها می توان به زنجیر مارکوف اشاره کرد. استفاده از این مدل برای بررسی پویایی پوشش گیاهی و تغییرات کاربری/پوشش زمین در مناطق مختلف اکولوژیکی مورد استفاده قرار گرفته است [16-23]. مزیت این مدل این است که احتمالات همه انتقال‌های ممکن بین طبقات، به عنوان یک ماتریس، امکان پیش‌بینی مستقیم و بدون ابهام تغییرات کاربری/پوشش زمین در آینده را فراهم می‌کند [22،23]. نتایج پیش‌بینی تغییر کاربری/پوشش زمین توسط این مدل، به بازه زمانی که ماتریس احتمال از آن مشتق می‌شود، بستگی دارد. بنابراین، از دیدگاه سنجش از دور و GIS،

2. حوزه مطالعه و روش

2.1. منطقه مطالعه

منطقه مورد مطالعه (50 کیلومتر × 60 کیلومتر) بین 35.76 درجه شرقی تا 36.29 درجه شرقی و 31.70 درجه شمالی تا 32.24 درجه شمالی قرار دارد ( شکل 1 ). آب و هوای معمولی مدیترانه ای بر این منطقه غالب است. میانگین دمای ماهانه هوا از 6 درجه سانتیگراد در ژانویه تا 22 درجه سانتیگراد در ماه آگوست، با میانگین دمای هوا سالانه 15 درجه سانتیگراد است [ 24 ]. گرادیان بارندگی سالانه از 500 میلی متر در غرب به 120 میلی متر در شرق کاهش می یابد. این منطقه با توپوگرافی مواج در غرب و مناطق هموار در شرق و جنوب با دامنه ارتفاعی 700 تا 1200 متر مشخص می شود. خاک‌های خشک (کلسیدها و کامبیدها) با محتوای کربنات بالا بر بخش‌های شرقی منطقه مورد مطالعه غالب هستند، در حالی که خاک‌های توسعه‌یافته‌تر (عمدتاً هاپلوکسررت‌های Entic، خشکی‌های معمولی) با شوری کم و محتوای رسی بالا در شمال و غرب یافت می‌شوند [ 25 ].].

منطقه مورد مطالعه با فعالیت های انسانی فشرده مشخص می شود، زیرا 3.4 میلیون نفر (نیمی از جمعیت کشور) در این منطقه زندگی می کنند [ 11 ]. تراکم جمعیت برای امان و زرقا به ترتیب 326 و 200 نفر در کیلومتر مربع است [ 26 ]. تراکم بالای جمعیت، فشار جدی بر منابع آبی موجود در منطقه مورد مطالعه و همچنین در کشور وارد می کند. در منطقه مورد مطالعه، برداشت سالانه آب زیرزمینی از 5/8 میلیون متر مکعب (MCM) در اواسط دهه شصت به 120 میلیون متر مکعب در دهه نود افزایش یافت و طی سال‌های 2000-2010 به حدود 140 میلیون متر مکعب رسید، در حالی که عملکرد مطمئن حدود 70 میلیون متر مکعب است. متعاقباً، جریان پایه رودخانه زرقا از 5 به کمتر از 1 متر مکعب در ثانیه کاهش یافته است [ 27 ] .

تصفیه خانه اصلی فاضلاب (WWTP) در منطقه مورد مطالعه، السمره است که فاضلاب شهرهای عمان و زرقا را دریافت می کند. WWTP در سال 1986 شروع به کار کرد و حدود 20 MCM را با استفاده از تصفیه اولیه حوضچه های تثبیت زباله (WSP) تصفیه می کند. با توجه به افزایش جمعیت و شهرنشینی، نفوذ سالانه در اواخر دهه 1990 به 60 میلیون متر مکعب رسید [ 28 ]. افزایش ورودی منجر به کاهش راندمان تصفیه آب شد. بنابراین، WWTP پس از سال 2004 برای استفاده از تصفیه مکانیکی که کیفیت پساب را بهبود بخشید، ارتقا یافت [ 29 ]. پساب حاصل از این تصفیه خانه برای آبیاری در دشت سیلابی رودخانه زرقاء و در دره اردن (منطقه پایین دست) پس از مخلوط شدن با آب های سطحی سد شاه طلال (KTD) استفاده می شود.

کاربری اصلی زمین در منطقه مورد مطالعه شهرنشینی و کشاورزی است. شهرنشینی در پایتخت امان و شهرهای زرقاء و مدابه در حال انجام است. مناطق شهری شامل واحدهای مسکونی، امکانات آموزشی و کارخانه های صنعتی است. فعالیت های کشاورزی شامل کشت محصولات دیم گندم، جو، صیفی جات، زیتون و درختان میوه است. همچنین شامل آبیاری سبزی ها و درختان میوه با استفاده از آب های زیرزمینی در قسمت های جنوبی و شرقی منطقه مورد مطالعه می باشد. آبیاری در دو طرف رودخانه زرقا با استفاده از مخلوطی از فاضلاب تصفیه شده و آب شیرین برای آبیاری محصولات علوفه ای انجام می شود. جنگل های خزان پذیر و همیشه سبز بلوط و کاج در قسمت های غربی منطقه که بارندگی نسبتاً زیاد است پراکنده است. قسمت های شرقی که بارندگی کم است به عنوان مراتع روباز استفاده می شود.

2.2. جمع آوری و پردازش داده ها

این مطالعه عمدتا مبتنی بر جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده های سنجش از دور بود. این مطالعه همچنین از داده‌های جانبی جمعیت، به‌دست‌آمده از وزارت آمار (DoS) و منابع آب، به‌دست‌آمده از وزارت آب و آبیاری (MWI) استفاده کرد. بررسی های زمینی نیز برای جمع آوری داده ها در مورد کاربری / پوشش زمین و تأیید نتایج تفسیر بصری تصاویر ماهواره ای استفاده شد.

یک سری زمانی از تصاویر نقشه‌بردار موضوعی لندست (TM)، نقشه‌بردار موضوعی پیشرفته پلاس (ETM+) و تصویرگر زمین عملیاتی (OLI) برای استخراج نقشه‌های کاربری/پوشش زمین از منطقه استفاده شد. مجموعه داده‌ها شامل صحنه‌های کامل برای سال‌های 1983، 1989، 1994، 1998، 2003 و 2012 بود. مجموعه داده‌های انتخابی تصاویر بدون ابر بودند که بین مارس و می، یعنی بهار زمانی که رشد یا پوشش گیاهی در اوج خود است، به دست آمده‌اند. مجموعه داده عمدتاً از بایگانی تسهیلات پوشش زمین جهانی (GLCF) (https://glcf. umiacs.umd.edu/index.shtml) و وب سایت رسمی Landsat 8 (https://earthexplorer.usgs) دانلود شده است. gov) بدون هیچ هزینه ای. تصاویر شامل نوارهای مرئی (باندهای 1، 2 و 3)، مادون قرمز نزدیک (NIR)، امواج مادون قرمز موج کوتاه (SWIR) و مادون قرمز میانی (MIR) با وضوح فضایی 30 متر برای تصاویر TM و ETM+ بود.

تکنیک های مختلف پردازش تصویر برای آماده سازی تصاویر برای تفسیر بصری کاربری / پوشش استفاده شد. این موارد شامل تصحیح هندسی، نمونه‌برداری مجدد، موزاییک‌سازی و برش‌دادن تصاویر تا مرزهای منطقه مورد مطالعه بود. تصاویر ماهواره ای با استفاده از 8 نقطه کنترل زمینی (GCP’s) که به خوبی تعریف شده و توزیع شده است، در طول بررسی های زمینی با استفاده از یک سیستم موقعیت یاب جهانی (GPS) با خطای موقعیت 5 متر جمع آوری شده اند. یک تبدیل چند جمله ای مرتبه دوم برای محاسبه مختصات جدید برای تصویر خروجی با خطای میانگین مربعات ریشه (RMS) کمتر از یک پیکسل استفاده شد. سپس تصاویر با استفاده از روش نزدیکترین همسایه (NN) نمونه برداری شدند [ 30]. به منظور مقایسه با مجموعه داده های تاریخی لندست، نمونه برداری مجدد NN با اندازه پیکسل خروجی 30 متر انجام شد. سپس از Mosaicking برای پیوستن به تصاویر مختلف از 2012 و 2013 استفاده شد. تطبیق هیستوگرام برای بهبود ظاهر بصری و روشنایی تصویر خروجی استفاده شد [30،31].

تصویر خروجی برای انجام تصحیح هندسی برای تصاویر ماهواره ای تاریخی ETM+ و TM با استفاده از روش تصحیح تصویر به تصویر [ 30 ] استفاده شد. تصاویر ETM+ و TM با استفاده از تبدیل های چند جمله ای مرتبه دوم با مقادیر RMS کمتر از یک پیکسل تصحیح شدند. همه تصاویر با روش NN به اندازه پیکسل 30 متر نمونه برداری شدند، در طرح ریزی عرضی مرکاتور جردن (JTM) ثبت و در مرزهای منطقه مورد مطالعه برش داده شدند.

2.3. نقشه برداری کاربری زمین / پوشش

یک تفسیر بصری از تصاویر Landsat برای استخراج نقشه‌های کاربری/پوشش زمین برای هر تاریخ تصویر انجام شد. اگرچه تکنیک‌های طبقه‌بندی دیجیتالی زیادی برای استخراج کاربری/پوشش زمین [ 2 ] وجود داشت، اما تفسیر بصری برای جلوگیری از اشتباهات طبقه‌بندی که ممکن است از اختلاط طیفی در تفکیک فضایی 30 متر ناشی شود، استفاده شد، همانطور که تحقیقات قبلی در منطقه مورد مطالعه نشان داده است [32, 33]. بنابراین، تفسیر بصری برای استخراج همه نقشه‌های کاربری/پوشش زمین با پیروی از روش دیجیتالی یکسان به کار گرفته شد، به طوری که خطاهای انسانی برای همه نقشه‌ها یکسان بود.

دیجیتالی کردن روی صفحه برای ترسیم قطعات کاربری/پوشش زمین با استفاده از ترکیب رنگ نادرست (باندهای 4، 5، 3) برای تصاویر Landsat استفاده شد. یک طرح طبقه بندی با شش کلاس ( جدول 1) برای امکان تفسیر کاربری/پوشش زمین با دقت بالا و امکان مقایسه بین سری های زمانی مختلف تصاویر ماهواره ای شناسایی شد. طبقات به صورت بصری با استفاده از الگو، شکل، اندازه، مکان و لایه های GIS چاه های آب زیرزمینی که برای آبیاری استفاده می شدند، شناسایی شدند. نتایج تفسیر با چندین بازدید میدانی، به کمک استفاده از نقشه‌های توپوگرافی و GPS تأیید شد. ارزیابی دقت جدیدترین تصویر (2012) با انتخاب نمونه‌های تصادفی از نقشه کاربری/پوشش زمین در سال 2012 و مقایسه نتایج تفسیر با کاربری/پوشش واقعی زمین، با استفاده از روش جدول اقتضایی [ 34 ] انجام شد.]. تمام کاربری/پوشش زمین به صورت بصری شناسایی و با دقت بالا ترسیم شد. اشتباهات کمی در تفسیر در میان مناطق کشاورزی، جنگل ها و پوشش گیاهی متراکم در منطقه پر بارندگی مشاهده شد. اصلاحات برای تمام خطاهای شناسایی شده انجام شد.

نتایج نقشه برداری برای سال های 1983 و 1989 با نقشه های کاربری/پوشش زمین گزارش شده توسط نقشه های توپوگرافی 1:50000 مرکز جغرافیایی سلطنتی اردن (RJGC) مقایسه شد. به طور مشابه، کاربری/پوشش زمین در سال‌های 1994 و 1998 با نقشه‌های کاربری تاریخی/پوشش اراضی تولید شده توسط کارهای قبلی در منطقه مورد مطالعه مقایسه شد [25، 35،36]. خروجی از تفسیر بصری پنج نقشه دیجیتال (لایه GIS) بود که کاربری/پوشش زمین را برای هر یک از تصاویر نشان می‌داد. تمام نقشه‌های کاربری/پوشش زمین در GIS برای تعیین درصد هر طبقه کاربری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

2.4. مدل سازی کاربری زمین/تغییر پوشش

یک مدل مارکوف مرتبه اول برای نشان دادن تغییر کاربری/پوشش زمین برای فواصل زمانی مختلف استفاده شد. کاربری/پوشش زمین آینده با ضرب بردار حالت (کاربری اولیه زمین/پوشش) در یک زمان معین (V اولیه ) در ماتریس انتقال [p ij ] در یک بازه زمانی t پیش‌بینی شد تا بردار حالت جدید (V اولیه+ ) به دست آید. t ) یا نسبت مورد انتظار کاربری/پوشش زمین پس از t سال از حالت اولیه به شرح زیر است:

.(1)

جدول 1 . طرح طبقه بندی کاربری/پوشش زمین.

این روش می تواند به طور مکرر مورد استفاده قرار گیرد و پیش بینی را به کشورهای آینده دور گسترش دهد. با این حال، دقت معمولا با مراحل زمانی کاهش می یابد [ 23 ]. به منظور اعمال مدل، نقشه های کاربری/پوشش زمین شطرنجی شده و جدول بندی متقابل برای محاسبه درصد تغییر کاربری/پوشش زمین بین طبقات مختلف در طول بازه های زمانی مختلف انجام شد. به منظور در نظر گرفتن جابه‌جایی‌های موقعیتی بین نقشه‌ها و تأثیر آن‌ها بر تخمین تغییر، یک بافر 15 متری در هر طرف از مرزهای چند ضلعی ایجاد شد تا این مناطق از تجزیه و تحلیل حذف شوند، همانطور که توسط مرجع [ 37 توضیح داده شد.]. این روش برای ترکیب‌های 1989-1994، 1989-1998 و 1983-1998 انجام شد. هدف ارزیابی دقت پیش‌بینی با استفاده از فاصله زمانی 5، 9 و 15 سال بر اساس میزان تغییر کاربری/پوشش زمین در اواخر سال بود. از دهه 1980 تا 1998. این دوره نماینده رشد سریع جمعیت در کشور ناشی از بی ثباتی سیاسی در منطقه بود، زیرا سال 1990 شاهد بازگشت نیروی کار اردنی از منطقه خلیج بود [ 15 ].

به منظور ساخت ماتریس انتقال، نقشه‌های کاربری/پوشش زمین، شطرنجی‌سازی شدند، روی هم قرار گرفتند و جداول متقاطع به دست آمد که نشان‌دهنده ماتریس‌های انتقالی بود که در آن تغییر نوع i به نوع j محاسبه شد. مجموعه همه انتقال‌های ممکن i – j، تقسیم بر مساحت کل نوع i در حالت اولیه، احتمال تغییر p ij از نوع i به نوع j را در طول دوره زمانی جداسازی دو نقشه را تشکیل می‌دهد. احتمالات انتقال به عنوان یک ماتریس کامل از کلاس‌های کاربری/پوشش زمین (V اولیه ) بیان شد، که در آن ردیف‌های ماتریس مجموعاً 1.0 (100%) است، و سلول‌های مورب نشان‌دهنده احتمال این است که یک کلاس همان چیزی است که بود (یعنی انجام داد) بدون تغییر). این ماتریس برای محاسبه p ij استفاده شدبا تقسیم مساحت هر سطر بر مجموع سطر. ماتریس انتقال بین سال‌های 1983 و 2013 (از لحاظ ردیف) در جدول 2 نشان داده شده است . در این ماتریس، به عنوان مثال، احتمال تغییر جنگل ها به طبقات دیگر به شهری 13 درصد، مناطق کشاورزی مختلط 41 درصد، مزارع آبی 2 درصد و مراتع روباز 12 درصد است، در حالی که 32 درصد جنگل ها بدون تغییر باقی مانده اند. به طور مشابه، ماتریس های انتقال برای بازه های زمانی مختلف به دست آمد.

جدول 2 . ماتریس درصد تغییر کاربری/پوشش زمین بین 1983 (ردیف) و 2013 (ستون).

* مورب نشان دهنده نسبت بدون تغییر کاربری خاص زمین/کلاس پوشش است (مخفف در جدول 1 نشان داده شده است ).

پس از مرحله استخراج ماتریس‌های انتقال، از مدل مارکوف برای پیش‌بینی کاربری/پوشش زمین آینده با استفاده از بازه زمانی با بالاترین دقت پیش‌بینی برای پیش‌بینی کاربری/پوشش آینده (پس از سال 2013) استفاده شد. برای ارزیابی دقت پیش‌بینی از دو معیار آماری استفاده شد. اینها RMSE و شاخص توافق (D) بودند. RMSE و D به صورت زیر محاسبه شدند [ 38 ]:

(2)

(3)

که در آن N تعداد طبقات کاربری/پوشش زمین، P کلاس پیش بینی شده و O کلاس مشاهده شده، و ، و میانگین مقادیر مشاهده شده کاربری/پوشش زمین است. هیچ کران بالاتری در RMSE وجود ندارد و از 0 تا بی نهایت متغیر است. با این حال، هر چه RMSE کمتر باشد، توافق بهتر است. مقدار 1 برای D به معنای توافق کامل بین کاربری/پوشش زمین پیش بینی شده و واقعی است در حالی که مقدار 0 به معنای توافق ضعیف است. پیش‌بینی کاربری/پوشش زمین در آینده بر اساس نقشه اولیه سال 1998 (V اولیه ) با استفاده از ماتریس گذار 5 و 15 ساله بود. خروجی کاربری/پوشش زمین برای سال های 2003، 2008 و 2013 پیش بینی شد. به طور مشابه، ماتریس انتقال 9 سال فاصله برای پیش بینی کاربری/پوشش زمین در سال 2012 با استفاده از نقشه 1994 به عنوان V اولیه استفاده شد.و نقشه برگرفته از تصاویر Google Earth سال 2012 برای تأیید.

دو سناریو احتمالی استفاده/پوشش زمین در آینده مورد آزمایش قرار گرفت. سناریوی اول (سناریو A) تغییر مداوم کاربری/پوشش زمین را به دنبال روندهای تاریخی فرض می‌کرد. این با اعمال ماتریس انتقال برای بازه زمانی با حداکثر دقت پیش‌بینی اجرا شد. سناریوی دوم (سناریوی B) فرض می‌کرد که کاربری/پوشش قبلی و فعلی زمین بر منابع آب تأثیر می‌گذارد که استفاده/پوشش زمین آینده را تعیین می‌کند. در این سناریو، سیاست کاربری اراضی و طرح‌های MWI [ 10 ] با گسترش احتمالی استفاده از پساب تصفیه‌شده در آبیاری در نظر گرفته شد، در حالی که آب‌های زیرزمینی را برای آب آشامیدنی در اولویت قرار داد. این امر به معنی کاهش 1.5 هزار هکتاری یا 0.5 درصد از کل مساحت سطح آبیاری شده با آب زیرزمینی به دلیل کاهش میزان آب زیرزمینی است.شکل 2 ).

3. نتایج و بحث

3.1. تغییرات کاربری/پوشش زمین

نتایج نشان داد که شهرنشینی و فعالیت های کشاورزی فشرده که ویژگی کاربری/پوشش زمین را تغییر داده است

شکل 2 . تغییرات در نواحی شهری، جمعیت، نفوذ سالانه به WWTP As-Smara و برداشت سالانه آب زیرزمینی از حوضه عمان-زقا.

منطقه مورد مطالعه تجزیه و تحلیل نقشه های کاربری/پوشش زمین نشان داد که مناطق شهری هر 15 سال دو برابر می شود ( شکل 3 ). فعالیت های کشاورزی نیز در حدود 40 تا 45 درصد از کل منطقه انجام می شد. آبیاری در دو مکان اصلی انجام شد. اولی بین عمان و مدبه قرار داشت و عمدتاً برای آبیاری به آب های زیرزمینی وابسته بود. مکان دوم در دو طرف رودخانه زرقا بود ( شکل 4 ) و عمدتاً از فاضلاب تصفیه شده مخلوط با آب های سطحی استفاده می کرد. جنگل ها در منطقه پر بارندگی در بخش های غربی منطقه پراکنده بودند، در حالی که مراتع باز در منطقه کم بارش در شرق پراکنده شدند.

نتایج جدول بندی متقابل نقشه های کاربری/پوشش زمین در سال 1983 و 2013 ( جدول 2 ) روندهای مهم تغییرات کاربری/پوشش زمین را در طول دوره 30 ساله نشان داد. بخشی از مناطق مختلط کشاورزی در حال تبدیل شدن به مراتع شهری یا آزاد بود. از نظر مساحت، 2640 هکتار از مناطق مختلط کشاورزی شهرنشین شد. تغییر مهم دیگری که در منطقه مورد مطالعه مشاهده شد، تبدیل 13.3 درصد از جنگل به شهری و 41 درصد به مناطق کشاورزی مختلط بود. با توجه به مرجع [ 37]، این روند به عنوان عامل اصلی تخریب زمین در منطقه پر بارندگی در اردن دیده می شد. تغییر از مناطق مختلط کشاورزی به مراتع باز و بالعکس، زمانی که نقشه‌های کاربری اراضی/طبقه‌های پوششی جدول‌بندی شده بودند نیز مورد توجه قرار گرفت. این تغییر را می توان به تناوب زراعی و توزیع بارندگی نسبت داد که بر توزیع مکانی جو دیم و سایر محصولات زراعی در منطقه مورد مطالعه تأثیر گذاشت. از سوی دیگر، تغییر مزارع آبی به مراتع باز، به معنای رها شدن مزارع آبی به دلیل شور شدن خاک است که در مرجع [ 1 ] نشان داده شده است.

تجزیه و تحلیل نقشه ها تغییرات مهمی را در کاربری/پوشش زمین در مطالعه نشان داد. گسترش آشکار مناطق شهری در طول دوره 1983-2002 رخ داد. روند تغییر برای مناطق مختلط کشاورزی متفاوت از شهرنشینی بود. طی سالهای 1983-1998، کشاورزی مختلط

شکل 3 . درصد کاربری/پوشش زمین در منطقه مورد مطالعه طی سالهای 1983-2013 (مخفف طبقه در جدول 1 نشان داده شده است ).

اراضی کشاورزی از 35 درصد به 40 درصد افزایش یافته در حالی که مزارع آبی از 1.1 درصد به 3.6 درصد افزایش یافته است. این افزایش که به افزایش تقاضا برای غذا توسط جمعیت رو به رشد نسبت داده می شود، همچنین منجر به تبدیل 41 درصد از جنگل های باقی مانده در مناطق به مناطق کشاورزی مختلط شد.

پس از سال 1998، فعالیت های کشاورزی با گسترش مناطق شهری کاهش یافت. از سوی دیگر، با افزایش قیمت آب و هزینه پمپاژ آب زیرزمینی، زمین های آبی شروع به کاهش کردند. متعاقباً طی سال‌های 1382 تا 1392، کل سطح آبی 5400 هکتار بوده که 8/1 درصد از مساحت مورد مطالعه را تشکیل می‌دهد. به طور کلی، روند شهرنشینی با افزایش جمعیت در منطقه مورد مطالعه همخوانی داشت. بر اساس سوابق رسمی اداره آمار [ 11 ]، جمعیت منطقه مورد مطالعه از 1.4 میلیون نفر در سال 1983 به 3.6 میلیون نفر در سال 2012 افزایش یافت. این افزایش منجر به افزایش مناطق شهری از 6٪ در سال 1983 به 22٪ در سال 2013 شد. شکل 2). افزایش جمعیت و مناطق شهری منجر به افزایش مقادیر فاضلاب تصفیه شده از 15 میلیون مترمکعب در سال 1983 به 85 میلیون مترمکعب در سال 2013 شد. بنابراین، رشد جمعیت می تواند به عنوان نیروی محرکه اصلی برای تغییر کاربری/پوشش زمین در منطقه مورد مطالعه در نظر گرفته شود. خواستار برنامه های آینده برای مقابله با اثرات نامطلوب آن بر منابع زمین است.

3.2. کاربری آینده زمین / پوشش

نتایج حاصل از پیش‌بینی کاربری/پوشش، تغییراتی را در روندهای آتی استفاده از زمین/پوشش با توجه به بازه زمانی که ماتریس احتمال از آن استخراج شد، نشان داد ( جدول 3 ). استفاده از فاصله 5 ساله منجر به دست کم گرفتن مناطق شهری و برآورد بیش از حد سایر طبقات شد. میانگین کلی RMSE برای پیش بینی 2٪ بود. استفاده از بازه 9 ساله منجر به پیش بینی دقیق تری برای مناطق شهری نسبت به فاصله 5 و 15 ساله شد. بازه زمانی 9 ساله، اراضی مختلط کشاورزی را بیش از حد برآورد و مراتع باز را دست کم گرفت. فاصله 15 ساله روندهای مشابهی را با فاصله 9 ساله با دقت کمتری برای پیش‌بینی مناطق شهری دنبال کرد. به طور کلی، استفاده از 9 تا 15 سال بین

شکل 4 . نقشه کاربری/پوشش اراضی منطقه مورد مطالعه در سالهای 1983 (الف)، 1994 (ب)، 2003 (ج) و 2013 (د).

جدول 3 . کاربری/پوشش تاریخی، فعلی و آینده زمین در منطقه مورد مطالعه با استفاده از فواصل زمانی و سناریوهای مختلف.

vals نتایج دقیق تری نسبت به فاصله زمانی 5 ساله برای پیش بینی شهرنشینی در منطقه مورد مطالعه نشان داد. دقت پایین برای پیش‌بینی طبقات کشاورزی و پوشش گیاهی از بازه‌های 9 و 15 ساله را می‌توان به دقت تفسیر کاربری/پوشش زمین، تناوب زراعی و فصل بارانی نسبت داد که ممکن است بر توزیع محصولات دیم تأثیر بگذارد. بنابراین، مقادیر RMSE بالایی برای پیش‌بینی‌ها با استفاده از هر دو بازه برای کلاس‌های پوشش گیاهی MAA، IF و F به‌دست آمد.

نتایج پیش‌بینی کاربری/پوشش زمین نشان داد که مناطق شهری در آینده گسترش خواهند یافت و در سال 2043، تحت هر دو سناریو تغییر کاربری/پوشش، به 33 درصد می‌رسند. هر دو سناریو انتظار کاهش جزئی در MAA و از دست دادن قابل توجه جنگل ها را داشتند. با فرض اینکه مزارع آبی در بخش‌های جنوبی و غربی منطقه مورد مطالعه با مشکل دسترسی به آب زیرزمینی مواجه خواهند شد، سناریوی B رکود مزارع آبی را تا 30 درصد از سطح فعلی خود پیش‌بینی کرد. بیشتر مزارع آبی در اطراف رودخانه زرقا خواهد بود در حالی که آبیاری در بخش های غربی و جنوبی ممکن است مکمل درختان میوه باشد. هر دو سناریو کاهش مراتع باز را پیش‌بینی می‌کردند که مشکلات جدی را برای صاحبان دام ایجاد می‌کرد که منابع مهم جستجوی گله‌های گوسفند و بز خود را از دست می‌دادند.

نتایج فوق نشان داد که تغییرات کاربری/پوشش در منطقه مورد مطالعه، به ویژه گسترش بی‌برنامه مناطق شهری، منجر به تغییر شخصیت منطقه امان-زرقا با بدتر شدن کیفیت آب در منطقه می‌شود. این از “سناریو B” در پیش بینی تغییرات آینده پشتیبانی می کند. که پیشنهاد می کند که تغییرات کاربری زمین بر کیفیت آب تأثیر می گذارد که به نوبه خود گسترش بیشتر در آبیاری را محدود می کند و تخصیص آب برای استفاده شهری را در اولویت قرار می دهد. متعاقبا، تجاوز به مناطق شهری به اراضی کشاورزی بیشتر در آینده ادامه خواهد یافت.

3.3. تأثیرات کاربری زمین/تغییر پوشش

شهرنشینی مهمترین ویژگی کاربری/پوشش زمین در منطقه مورد مطالعه بود. انتظار می رود روندهای شهرنشینی به قیمت زمین های کشاورزی فشار جدی بر زمین و منابع آب تحمیل کند. نتایج حاصل از تلاقی نقشه کاربری/پوشش زمین در سال 2013 با نقشه خاک موجود در منطقه مورد مطالعه [ 25 ] نشان داد که واحدهای اصلی نقشه برداری خاک شهری شده، گزروکرپت های معمولی و کروموکسررت های انتیک در عمان و مدابا و گزروکرپ کلسیکسرولیک در زرقا بودند. این خاک های حاصلخیز و عمیق برای استفاده از زمین های زراعی دیم از جمله گندم و صیفی جات بسیار مناسب خواهند بود، همانطور که تحقیقات قبلی در اردن نشان داد [ 9 ]. بنابراین، تبدیل مناطق کشاورزی به واحدهای شهری متضمن زیان دائمی غیرقابل برگشت خواهد بود.

اگرچه سناریوهای تغییر کاربری/پوشش زمین انتظار می‌رفت که گسترش کمی از مناطق کشاورزی برای پاسخگویی به تقاضای فزاینده برای غذا برآورده شود، اما بعید است که این زمین‌ها با شهرنشینی رقابت کنند. این انتظار می رود زیرا قیمت زمین افزایش می یابد و رقابت بین کاربری های مختلف زمین به نفع شهرنشینی خواهد بود. عامل مهم دیگری که باعث افزایش رقابت در زمین های کشاورزی برای شهرنشینی می شود، تکه تکه شدن زمین است که باعث کاهش اندازه زمین های کشاورزی می شود. مرجع [39،40] نشان داد که 25 درصد از زمین های دیم که 40 درصد از مساحت کشور را تشکیل می دهند، کمتر از 250 میلی متر بارندگی سالانه دریافت می کنند. این میزان بارندگی نمی تواند کشاورزی خشک را حفظ کند، به ویژه تحت تأثیرات نامطلوب تغییرات آب و هوایی آینده در کشور،1 و [ 41 ].

شهرنشینی مشاهده شده نفوذ فاضلاب تصفیه شده را افزایش داد. داده های MWI نشان داد که AsSamra در اواخر دهه 1990 روزانه 170000 متر مکعب فاضلاب ورودی دریافت می کرد، اگرچه ظرفیت طراحی آن نصف این مقدار بود. این منجر به تصفیه ناکارآمد فاضلاب شد که تقاضای بیولوژیکی اکسیژن (BOD5) آب را به حداکثر خود (234 میلی گرم در لیتر) در سال 1996 افزایش داد که بسیار بیشتر از استانداردهای اردن (JISM 2006) برای استفاده مجدد در آبیاری [ 42 ].]. دفع و استفاده از فاضلاب تصفیه شده ناکارآمد نیز منجر به بسیاری از اثرات منفی زیست محیطی می شود [42،43]. اینها می تواند شامل وقوع بیماری های منتقله از آب و خاک، شور شدن آب در رودخانه زرقا و KTD، شور شدن خاک های آبی و آلودگی چاه های مورد استفاده برای آبیاری و تامین شهری، علاوه بر بوهای مضر در نزدیکی WWTP باشد.

اثرات نامطلوب زیست محیطی ناشی از تصفیه ناکارآمد فاضلاب، MWI را بر آن داشت تا WWTP را (پس از سال 2004) برای کمیت و کیفیت پساب خروجی ارتقا دهد. اگرچه داده های MWI، همانطور که توسط مرجع [ 29 ] نشان داده شده است، بهبود آشکاری را در کیفیت پساب نشان می دهد، چالش ارتقاء آینده کارخانه برای دریافت مقادیر بالاتر فاضلاب ناشی از شهرنشینی است. نتایج همبستگی شهرنشینی با پساب نفوذی ( شکل 2 ) نشان داد که میزان فاضلاب تصفیه شده توسط WWTP As-Samra در سال های 2028 و 2043 به ترتیب به 105 و 135 MCM می رسد.

یکی دیگر از تأثیرات مهم تغییرات کاربری/پوشش زمین در منطقه مورد مطالعه، افزایش برداشت از آب های زیرزمینی از 121 MCM در سال 1989 به 137 MCM در سال 2003 بود، اگرچه عملکرد ایمن برآورد شده 65 MCM بود. به طور کلی، برداشت بیش از حد از سفره های آب زیرزمینی عمان-زرقا عمدتاً برای پاسخگویی به فعالیت های رو به رشد انسانی در همه بخش ها بود. با این حال، این امر منجر به کاهش سفره های آب زیرزمینی و افزایش سطح شوری و هزینه های پمپاژ به دلیل افت سطح آب شد. سیاست آب اخیر دولت آبهای زیرزمینی را برای مصارف شهری و صنعتی در اولویت قرار داده است [ 10]. اقدامات دولت همچنین شامل اجرای پروژه نوار نقاله دیسی [1,10] بود که از ژوئن 2013 آب آشامیدنی عمان، زرقاء و سایر شهرها را تامین کرد. اما چالش آینده، توسعه منابع آب اضافی باقی خواهد ماند. برای پاسخگویی به تقاضای جمعیت رو به رشد

4. نتیجه گیری

نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که داده‌های سنجش از دور و GIS می‌توانند اطلاعات مفیدی را برای مدل‌سازی و ارزیابی کاربری/پوشش زمین در کشوری که کاربری/پوشش زمین به‌شدت تحت‌تاثیر رشد بالای جمعیت ناشی از بی‌ثباتی سیاسی در کشورهای اطراف قرار دارد، ارائه دهد. پیش‌بینی کاربری/پوشش زمین در آینده توسط مدل زنجیره مارکوف نشان داد که استفاده از تصاویر ماهواره‌ای چند زمانی با فاصله 9 سال نتایج دقیقی را برای پیش‌بینی روند شهرنشینی ارائه می‌دهد. پیش‌بینی تغییرات در سایر طبقات کاربری/پوشش زمین، به‌ویژه مناطق آبی مختلط کشاورزی، مستلزم اجرای سناریوهایی است که ممکن است منابع آب و در دسترس بودن زمین‌های قابل کشت را در نظر بگیرند. این مطالعه همچنین نشان داد که اثرات احتمالی شهرنشینی افزایش مقادیر فاضلاب ورودی و گسترش مناطق شهری به هزینه زمین کشاورزی خواهد بود. نتایج این مطالعه هشداردهنده بود و بر نیاز فوری برنامه‌ها و قوانین کاربری اراضی در آینده برای کاهش اثرات شهرنشینی بر منابع آب در منطقه مورد مطالعه و در کل کشور تاکید کرد.

منابع

  1. JT البکری، M. Salahat، A. سلیمان، M. Suifan، MR Hamdan، S. Khresat و T. Candakji، “تأثیر تغییرات آب و هوا و کاربری زمین بر امنیت آب و غذا در اردن: پیامدهایی برای عبور از تراژدی of the Commons’, Sustainability, Vol. 5، شماره 2، 1392، صص 724-748. https://dx.doi.org/10.3390/su5020724  [زمان(های) نقل قول: 5]
  2. A. Alqurashi و L. Kumar، “بررسی استفاده از تکنیک های سنجش از دور و GIS برای تشخیص کاربری زمین و تغییر پوشش زمین: مروری،” Advances in Remote Sensing، جلد. 2، شماره 2، 1392، صص 193-204. https://dx.doi.org/10.4236/ars.2013.22022  [زمان(های استناد): 1]
  3. A. Al Mashagbah, R. Al-Adamat and H. Al-Amosh, “GIS and Remote Sensing to Investigate Urban Growth in Mafraq City/ Ordan between 1987 and 2010,” Journal of Geographic Information System, Vol. 4، شماره 4، 1391، صص 377-382. https://dx.doi.org/10.4236/jgis.2012.44043
  4. B. Quan, Z. Xiao, M. Römkens, Y. Bai and S. Lei, “Spatiotemporal Urban Use Land Changes in Changzhutan Province of Hunan in China” Journal of Geographic Information System, Vol. 5، شماره 2، 2013، صفحات 136- 147. https://dx.doi.org/10.4236/jgis.2013.52014
  5. P. Raj و P. Azeez، “تغییرات کاربری زمین و پوشش زمین در حوضه رودخانه گرمسیری: موردی از حوضه رودخانه بهاراتاپوزا، جنوب هند”، مجله سیستم اطلاعات جغرافیایی، جلد. 2، شماره 4، 1389، صص 185-193. https://dx.doi.org/10.4236/jgis.2010.24026
  6. N. Singh و J. Kumar، “رشد شهری و تأثیر آن بر منظر شهری: تحلیل جغرافیایی شهر روتاک، هند”، مجله سیستم اطلاعات جغرافیایی، جلد. 4، شماره 1، 1391، صص 12-19. https://dx.doi.org/10.4236/jgis.2012.41002
  7. R. Zaki، A. Zaki and S. Ahmed، “کاربری زمین و تغییرات پوشش زمین در منطقه خشک: مورد منطقه شهری جدید، شمال شرقی قاهره، مصر” مجله سیستم اطلاعات جغرافیایی، جلد. 3، شماره 3، 1390، صص 173-194. https://dx.doi.org/10.4236/jgis.2011.33015
  8. T. Lasanta، S. Beguería و JM García-Ruiz، “اثرات ژئومورفیک و هیدرولوژیکی تغییر سنتی در کشاورزی در منطقه کوهستانی مدیترانه، مرکزی اسپانیا پیرنه،” تحقیق و توسعه کوهستان، جلد. 26، شماره 2، 1385، صص 146-152. https://dx.doi.org/10.1659/0276-4741(2006)26[146:GAHEOT]2.0.CO;2
  9. JT Al-Bakri، M. Ajlouni و M. Abu-Zanat، “تلفیق نقشه کاربری اراضی و مشارکت در اردن: رویکردی برای مدیریت پایدار دو منطقه کوهستانی”، تحقیق و توسعه کوهستان، جلد. 28، شماره 1، 1387، صص 49-57. https://dx.doi.org/10.1659/mrd.0863  [زمان(های استناد): 1]
  10. وزارت آب و آبیاری، اردن، “آب برای زندگی: استراتژی آب اردن 2008-2022″، امان، اردن، 2009.  [زمان(های استناد): 3]
  11. بخش آمار، “اردن در ارقام: 2012″، گزارش شماره 14، وزارت دفاع، امان، 2012.   [Citation Time(s):3]
  12. وزارت آب و آبیاری، “گزارش ویژه در مورد منابع آب در اردن”، امان، 2009.   [Citation Time(s):1]
  13. بخش آمار، “عراقی ها در اردن: تعداد و ویژگی های آنها”، وزارت دفاع، فافو و UNFPA، امان، 2007.   [Citation Time(s):1]
  14. UNHCR (آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد)، “یادداشت مختصر در مورد پناهندگان سوری”، 2013. https://www.unhcr.org/
  15. JT Al-Bakri، JC Taylor و TR Brewer، “نظارت تغییر کاربری اراضی در منطقه انتقالی بادیا در اردن با استفاده از عکس‌برداری هوایی و تصاویر ماهواره‌ای،” The Geographical Journal, Vol. 167، شماره 3، 1380، صص 248-262. https://dx.doi.org/10.1111/1475-4959.00022   [Citation Time(s):1]
  16. R. Van Hulst، “درباره پویایی گیاهی، زنجیره های مارکوف به عنوان مدل های جانشینی”، Vegetatio، جلد. 40، شماره 1، 1979، صص 3-14. https://dx.doi.org/10.1007/BF00052009
  17. RJ Hobhs و CJ Legg، «مدل‌های مارکوف و ترکیب اولیه گل‌شناسی در دینامیک گیاهی Heatland»، Vegetatio، جلد. 56، شماره 1، 1363، صص 31-43.
  18. K. Aaviksoo، “تغییرات پوشش گیاهی و انواع کاربری اراضی (دهه های 1950 تا 1980) در Three Mire Reserve و محله آنها در استونی، Landscape Ecology، جلد. 8، شماره 4، 1372، صص 287-301. https://dx.doi.org/10.1007/BF00125134
  19. H. Balzter، “مدل های زنجیره ای مارکوف برای پویایی گیاهی”، مدل سازی اکولوژیکی، جلد. 126، شماره 2-3، 1379، صص 139-154. https://dx.doi.org/10.1016/S0304-3800(00)00262-3
  20. Q. Weng، “تحلیل تغییر کاربری زمین در دلتای ژوجیانگ چین با استفاده از سنجش از دور ماهواره ای، GIS و مدل سازی تصادفی”، مجله مدیریت محیط زیست، جلد. 64، شماره 3، 1381، صص 273-284. https://dx.doi.org/10.1006/jema.2001.0509
  21. Y. Kurucu و NK Chiristina، “نظارت بر اثرات شهرنشینی و صنعتی شدن بر زمین کشاورزی و محیط زیست توربالی، منطقه ازمیر، ترکیه،” نظارت و ارزیابی محیطی، جلد. 136، شماره 1-3، 1387، صص 289-297.
  22. ب. احمد و آر. احمد، “مدلسازی دینامیک رشد پوشش زمین شهری با استفاده از تصاویر ماهواره ای چند زمانی: مطالعه موردی داکا، بنگلادش”، مجله بین المللی اطلاعات جغرافیایی ISPRS، جلد. 1، شماره 1، 1391، صص 3-31. https://dx.doi.org/10.3390/ijgi1010003
  23. GR Pontius و J. Malanson، “مقایسه ساختار و دقت دو مدل تغییر زمین”، مجله بین المللی علوم اطلاعات جغرافیایی، جلد. 19، شماره 2، 1384، صص 243-265. https://dx.doi.org/10.1080/13658810410001713434   [زمان(های) نقل قول: 1]
  24. اداره هواشناسی اردن، “گزارش سالانه اداره هواشناسی اردن”، امان، 2010.   [Citation Time(s):1]
  25. وزارت کشاورزی، اردن، “خاک اردن: سطح نیمه تفصیلی (1:50000)،” وزارت کشاورزی، امان، 1995.   [زمان(ها):2]
  26. بخش آمار، “آمار جمعیتی،” DoS، امان، 2013. https://www.dos.gov.jo/   [Citation Time(s):1]
  27. BM Al-Qaisi، “اثرات تغییر اقلیم بر منابع آب در حوضه عمان زرقاء-اردن”، گزارش پروژه فردی برای کاهش و سازگاری تغییرات آب و هوا، MWI، امان، 2010.   [زمان(ها):1]
  28. مشاور تلفیقی، «مطالعه ارزیابی اثرات زیست‌محیطی و اجتماعی برای گسترش تصفیه‌خانه فاضلاب As-Samra»، گزارش نهایی ESIA ارسال شده به MWI، امان، 2012.   [زمان(ها): 1]
  29. العمری، ز. الحوری و ر. الوشاه، “تأثیر ارتقاء تصفیه خانه فاضلاب سمره بر کیفیت آب (COD، رسانایی الکتریکی، TP، TN) رودخانه زرقا،” علوم آب & Technology، جلد. 67، شماره 7، 1392، صص 1455-1464. https://dx.doi.org/10.2166/wst.2013.686   [Citation Time(s):2]
  30. JR Jensen، “پردازش تصویر دیجیتال مقدماتی: دیدگاه سنجش از دور”، ویرایش سوم، سالن پرنتیس، رودخانه فوقانی زین، 2005.   [زمان(ها):2]
  31. RA Showengerdt، “سنجش ​​از راه دور: مدل ها و روش ها برای پردازش تصویر”، ویرایش سوم، انتشارات دانشگاهی، لندن، 2006.
  32. MM Rababaa and JT Al-Bakri، “نقشه برداری از پوشش زمین در حوضه دریای مرده از تصاویر ماهواره ای Landsat TM”، Dirasat, Vol. 33، شماره 2، 1385، صص 103-113. https://journals.ju.edu.jo/DirasatAgr/article/view/669
  33. S. Al-Tamimi و JT Al-Bakri، “مقایسه بین طبقه بندی های نظارت شده و بدون نظارت برای نقشه برداری کاربری/پوشش زمین در منطقه عجلون”، مجله علوم کشاورزی جردن، جلد. 1، شماره 1، 1384، صص 73-83. https://journals.ju.edu.jo/JJAS/article/view/1290
  34. RG Congalton، “مروری بر ارزیابی دقت طبقه بندی داده های سنجش از دور”، سنجش از دور محیط، جلد. 37، شماره 1، 1370، صص 35-46. https://dx.doi.org/10.1016/0034-4257(91)90048-B   [زمان(های) نقل قول: 1]
  35. دانشگاه اردن، “بهبود بهره وری کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک اردن (JAZPP)،” گزارش نهایی به اتحادیه اروپا، SEM/O3/628/021، UOJ، امان، 2002.
  36. ال سلامه، «ارزیابی تغییرات کاربری/پوشش در حوضه زرقاء با استفاده از سنجش از دور و مدل مارکوف»، پایان نامه چاپ نشده کارشناسی ارشد، دانشگاه اردن، امان، 2006.
  37. S. Khresat, J. Al-Bakri and R. Tahhan, “Impacts of Land Change on Soil Properties in the Mediterranean Region of Northwestern Jordan,” Land Degradation & Development, Vol. 19، شماره 4، 1387، صص 397-407. https://dx.doi.org/10.1002/ldr.847   [Citation Time(s):2]
  38. P. Krause، DP Boyle و F. Base، “مقایسه معیارهای کارایی مختلف برای ارزیابی مدل هیدرولوژیکی”، Advances in Geosciences, Vol. 5، 2005، صص 89-97. https://dx.doi.org/10.5194/adgeo-5-89-2005   [Citation Time(s):1]
  39. وزارت کشاورزی ایالات متحده، کارکنان بررسی خاک، “کلیدهای طبقه بندی خاک”، ویرایش چهارم، SMSS، تک نگاری فنی 19، بلکسبورگ، 1990.
  40. ع. الریماوی، «طبقه‌بندی مزارع در اردن بر اساس مناطق بارندگی: پیامدها برای سیاست‌های کشاورزی»، دیراست: علوم کشاورزی، جلد. 30، شماره 3، 1382، صص 261-273.
  41. JT Al-Bakri، A. Suleiman، F. Abdulla and J. Ayad، “تأثیرات بالقوه تغییر آب و هوا بر کشاورزی دیم حوضه نیمه خشک در اردن”، فیزیک و شیمی زمین، جلد. 36، شماره 5-6، 2011، صفحات 125-134.   [زمان(ها):1]
  42. MM Duqqah، “مصرف آب فاضلاب تصفیه شده در کشاورزی آبی: طراحی نظری سیستم های کشاورزی در سیل الزرقا و دره جردن میانه در اردن”، پایان نامه دکترا، دانشگاه واگنینگن، واگنینگن، 2002.   [زمان(ها): 1]
  43. M. Atasoy، RB Palmquist و DJ Phaneuf، “برآورد اثرات توسعه مسکونی شهری بر کیفیت آب با استفاده از میکروداده”، مجله مدیریت محیط زیست، جلد. 79، شماره 4، 1385، صص 339-408. https://dx.doi.org/10.1016/j.jenvman.2005.07.012

مقالات داخلی و بین المللی

مطالب مرتبط ...

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید