يکي از مهمترين مسائلي که شهرهاي کشورهاي در حال توسعه را با بحران مواجه کرده است، مساله گسترش سکونتگاه هاي غيررسمي در آنها مي باشد. اين سکونتگاه ها با تفاوت در تعريف به عنوان مسکن هاي کنترل نشده، غصبي، در حال تغيير و تحول، حاشيه اي و خودساخته خوانده مي شوند. طبق برآوردهاي صورت گرفته در حدود يک ميليارد نفر، در سرتاسر جهان در اين سکونتگاه ها زندگي مي کنند. اين پهنه ها بستري براي بروز و گسترش ناهنجاري ها و ناپايداري ها هستند. تاکنون تلاش هاي زيادي براي پاسخگويي به اين مساله صورت گرفته است که دامنه اي از برخوردهاي قهري و پاکسازي تا اقدامات بهسازي و توانمندسازي را در برمي گيرد. شهر کرج نيز به واسطه فاصله کم و دسترسي هاي متنوع به تهران و استقرار بخش مهمي از فعاليت هاي پايه در پيرامون خود، کانون توجه بخش قابل توجهي از جمعيت مهاجر به حوزه شهري تهران شده است و يکي از مسائل اساسي آن ايجاد و گسترش اسکان هاي غيررسمي مي باشد. شناخت دقيق اين سکونتگاه ها از ابعاد مختلف مي تواند راهنمايي مناسب براي ارائه راهکارهاي ساماندهي آنها باشد. در اين راستا و در گام نخست، بکارگيري روشي براي شناسايي پهنه هاي اسکان غيررسمي که ضمن داشتن شاخص هاي سرعت، سهولت و دقت، کم هزينه نيز باشد بسيار ضروري است. هدف از اين پژوهش نيز ارائه الگويي با ويژگي هاي فوق الذکر براي شناسايي سکونتگاه هاي غيررسمي مي باشد. روش تحقيق در اين مقاله مشتمل بر سه مرحله است. در مرحله نخست با انجام مطالعات کتابخانه اي و بررسي پژوهش هاي مختلف، ويژگي هاي عام سکونتگاه هاي غيررسمي مورد بررسي قرار گرفت. مرحله دوم مبتني بر مطالعات آزمايشگاهي و انجام مدلسازي و مرحله سوم نيز مبتني بر انجام مطالعات ميداني، پرسشگري و بازديد بوده است. در فرايند مقاله حاضر، ابتدا معيارها و الگويي عام براي شناسايي سکونتگاه هاي غيررسمي معرفي شده است. سپس بر اساس ويژگي ها و اطلاعات در دسترس از شهر کرج، معيارها به کميت هاي قابل سنجش در محيط نرم افزار GIS تبديل و الگويي ويژه براي شناسايي سکونتگاه هاي غيررسمي شهر کرج ارائه شد. الگوي پيشنهادي دو سطحي است. در سطح اول از طريق تلفيق فرآيند تحليل سلسله مراتبي با محيط GIS استفاده از قابليت هاي تحليلي اين نرم افزار شناسايي اوليه صورت گرفت. در سطح دوم با استفاده از داده هاي حاصل از بازديد ميداني و انجام پرسشگري، شناسايي نهايي از سکونتگاه هاي غيررسمي شهر کرج انجام پذيرفت. کاربرد اين الگو در شهر کرج نشان مي دهد که اين الگو ضمن دارا بودن دقت کافي در شناسايي سکونتگاه هاي غيررسمي، در کاهش هزينه و زمان نيز بسيار موثر بوده است. همچنين از ديگر نتايج اين پژوهش، ارائه روشي براي تبديل معيارهاي کيفي شناسايي سکونتگاه هاي غيررسمي به معيارهاي کمي قابل سنجش در محيط GIS مي باشد. الگوي پيشنهادي، قابل تعميم به ديگر شهرهاي کشور نيز مي باشد. همچنين مي توان با توجه به خصوصيات و ويژگي هاي ساير شهرهاي کشور و ميزان و نوع اطلاعات در دسترس از آنها، معيارهاي مورد استفاده در سطح اول و دوم الگو را مورد تجديدنظر قرار داد.
واژگان کلیدی
سکونت گاه های غیر رسمی، تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، سیستم اطلاعات جغرافیایی (AHP)، شهر کرج، الگوی شناسایی
برای دانلود این مقاله به لینک زیر مراجعه کنید.
https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=154898
آموزش کاربردی GIS وRS
همراه با فیلم و کتاب
همراه با پروژه های کاربردی
مدرس:
دکتر سعید جوی زاده
تلفن ثبت نام:
09382252774
آدرس وب سایت:
تمام دوره ها – دوره های آموزشی GIS ، RS ، آمار فضایی ، برنامه نویسی و علمی پژوهشی
بدون دیدگاه