چکیده
امروزه اینترنت به عنوان ابزاری برای انتقال داده ها بدون هیچ گونه محدودیت زمانی و مکانی، می تواند مبنایی برای دستیابی به اطلاعات مختلف قرار گیرد. استفاده از تکنولوژی های اینترنت و WebGIS) GIS) جهت دستیابی به اطلاعات مکانی و توصیفی راه حل مناسبی در انجام خدمات مختلف می باشد. هدف از این تحقیق طراحی و اجرای WebGIS با قابلیت کاربرد در اطلاع رسانی توریسم می باشد. بدین منظور از میان نرم افزارهای تولید کننده سرویس های نقشه ای اینترنتی، نرم افزار ACIMS را با توجه به قابلیتهای مناسب آن مانند پشتیبانی از فرمتهای مختلف داده های GIS ، پشتیبانی از پایگاه های داده ای مکانی مختلف، قابلیت ویرایش و خصوصی سازی ساده، ساخت وب سایت بدون نیاز به برنامه نویسی و … جهت سرویس دهی نقشه ها بر روی وب انتخاب گردید. پایگاه داده مکانی شامل داده های GIS و توریستی در SQL Server با استفاده از نرم افزار Arc SDE طراحی گردید. سرویس نقشه ارائه دهنده اطلاعات توریستی در محیط ArcIMS ایجاد شد. در این تحقیق در طرف کلاینت از نمایشگر HTML استفاده گردید و سپس جهت افزایش قابلیتهای مورد نیاز کاربران سیستم، ویرایش و خصوصی سازی شد. در نهایت با توجه به قابلیتهای که سیستم در اختیار کاربر قرار می دهد، WebGIS می تواند ابزاری مفید و لازم جهت استفاده توریست ها و اطلاع رسانی به آنها باشد.
واژه های کلیدی: .ArcIMS ،ArcSDE ،SQL Server ،HTML توریسم، GIS، اینترنت، وب، WebGIS
مقدمه
GIS با استفاده از شبکه گسترده جهانی ( WWW) می تواند نسبتا گسترش یافته و اجازه دسترسی افراد بیشتری به اطلاعات مکانی و توابع را داده و همچنین باعث افزایشی آگاهی عموم از داده های در دسترسی شود. GIS محلی دارای محدودیت هایی از قبیل، عدم امکان به اشتراک گذاری داده ها و اطلاعات متفاوت بین مراکز مختلف، عدم دسترسی آسان به اطلاعات مورد نیاز در زمانها و مکانهای مختلف و مشکلات مرتبط با بهنگام سازی اطلاعات در پایگاه های داده ای مختلف می باشد. با استفاده از تکنولوژی WebGIS می توان علاوه بر رفع این محدودیت ها، امکان یکپارچه سازی اطلاعات، مدیریت، بهنگام سازی و ایجاد تغییرات سریع و آسان در پایگاه اطلاعاتی مرجع و انعکاس آن به تمام کاربران و همچنین امکان دسترسی به اطلاعات در زمانها و مکانهای مختلف را فراهم کرد. توریسم، صنعتی بسیار حساسی و وابسته به اطلاعات در تجارت الکترونیک می باشد. با توجه به قابلیت هایی که تکنولوژی WebGIS در نمایش و جستجوی اطلاعات دارد، انتظار میرود که این تکنیک بتواند در زمینه تصمیم گیریهای منطقی توریست ها و جلب رضایت آنها، نقش مهمی را ایفا نماید. WebGIS یک سیستم اطلاعات مکانی توزیع شده در شبکه کامپیوتری است که برای ادغام و انتشار گرافیکی اطلاعات در سیستم WWW و اینترنت استفاده می شود (Gillavy، ۲۰۰۰). در حالت متداول WebGIS نرم افزارهای IMS، سرویس دهی پایگاه داده و توابع GIS را بر روی اینترنت ایجاد می کنند و مرورگرهایی مانند Netscape و Internet Explorer دسترسی کاربران به سرویس مورد نظر را فراهم می نمایند. عملکرد WebGIS در اینترنت شبیه مبادله اطلاعات ساختار Client/Server است (Helali، ۲۰۰۱)، به طوری که در آن تقاضای کاربر از طریق اینترنت و سرور وب به سرور نقشه می رسد، سرور نقشه آن را به زبان نرم افزار GIS ترجمه کرده، نقشه اینترنتی و گزارشات تولید شده در نرم افزار GIS از سرور نقشه به سرور وب ترجمه شده و از طریق اینترنت به کاربر میرسد (شکل ۱). کل این پروسه در شرایط مناسب در زمانی حدود دو ثانیه صورت میگیرد.
عملکردهای انتخابی Web GS اغلب شامل نمایش و بازیابی داده های پایه، حرکت بر روی نقشه و اندازه گیری، انتخاب عوارض و پرس و جو، لایه بندی(Legend)، ویرایش داده ها، تحلیلهای مکانی و آماری، مسیریابی، ژئوکد کردن، برچسب گذاری نقشه و طراحی قالب خروجی و چاپ و گرفتن خروجی می باشد. شهر قم به علت وجود اماکن مذهبی و زیارتی هر ساله پذیرای سیل عظیمی از مسافران، زائران و توریست های داخلی و خارجی می باشد. اطلاع رسانی و پاسخگویی به نیازهای مختلف مسافرین و توریستها یکی از مسائلی می باشد که شهر قم و دیگر شهرهای مذهبی و توریستی کشور با آن مواجه می باشد. خدمات رسانی در این زمینه به مکان و زمان خاصی محدود می باشد. راهگشای این مشکل، طراحی سیستمی است که بتواند بدون محدودیت زمانی و مکانی اطلاعات مورد نیاز کاربران مختلف را با اعمال آخرین تغییرات ارائه دهد. بررسی نیازهای توریست ها و مسافران مختلف ما را به ارائه سیستمی کامل راهنمایی می کند. سئوالاتی که یک مسافر و یا توریست در حین ورود به شهر از خود می پرسد نیاز او به اطلاع رسانی دقیق از شهر را مشخص می سازد. سئوالاتی مانند اینکه مکانهایی ارائه خدمات رفاهی در کدام قسمت شهر قرار دارند؟ نزدیکترین مکانهای دیدنی و زیارتی به محل اسکان آنها کدامیک می باشد؟ کوتاهترین و مناسب ترین مسیر دستیابی به آن مکانها چیست؟ کدام یک از وسایل حمل و نقل عمومی در دسترس بوده و در کجا قرار دارند؟ اطلاعات مربوط به محلهای اسکان مانند مسافرخانه ها و هتلها و نوع خدمات رسانی و امکانات هر یک چیست؟ و سئوالاتی از این قبیل. هدف از انجام چنین تحقیقاتی دستیابی به شهری الکترونیک در انجام کلیه خدمات کاربران شهری به صورت الکترونیکی و کاهش مراجعات حضوری و دستیابی سریع و مطمئن به اطلاعات مورد نیاز آنها می باشد که می تواند بسیاری از معضلات شهری همانند جابجایی مسافرین و شهروندان، ترافیک، آلودگی های هوا و صوت، برخوردهای اجتماعی و مراجعات حضوری بی مورد، کاغذ بازی های اداری و … را کاهش دهد.
پیشینه تحقیقاتی
در چندین سال گذشته در پی توسعه سریع تکنولوژی های اطلاعاتی (IT) و همگانی شدن اینترنت و اینترانت و همچنین تکنولوژیهای مرتبط GIS پایگاه های داده، نرم افزارهای GIS تکامل زیادی یافتند. تکامل مهم، تغییر الگو از GIS رومیزی (Desktop GIS) متمرکز به GIS تحت شبکه (Enterprise&Network GIS) می باشد که موجب افزایش دانش دسترسی کاربران شبکه به داده های زمین مرجع شده و ابزارهای پردازشی مکانی شده است.
در ژوئن سال ۱۹۹۳ تکنولوژی تولید نقشه(Mapping) کنشی (Interactive) بر روی اینترنت مورد استفاده قرار گرفت که به مدت ۵ سال از زمانی که مرکز تحقیقاتی PARC) Xerox Palo AltO) برای اولین بار صفحه وبی با نقشه ای پوایا(Active) بطور آزمایشی در بازیابی اطلاعات به صورت کنشی ارائه کرد استفاده می شد. اولین سایت تولید نقشه اینترنتی کا مالا HTML ,2 که دارای یکسرى لینک ها برای حالت های انتخابى مانند بزرگنمایی، نمایشی لایه ها و غیره بود. نمایشگر نقشه Xerox در سال ۱۹۹۷ بعد از ۶ سال سرویس دهی متوقف شد (Harder ، ۱۹۹۸).
Proll و دیگران (۲۰۰۰) سیستم اطلاعات توریسم بر مبنای تکنولوژیهای اکسترانت و اینترنت به TIScover را توسعه دادند.
Malfred Ehler S و دیگران (۲۰۰۲) مسیریابی جهت حرکت دوچرخه سواران را بر مبنای وب طراحی کرده که از آنالیزهای شبکه همزمان با نمایش داده ها در محیط وب استفاده کرده اند.
BiSwaii Sarnia (۲۰۰۳) سیستمی بر مبنای وب برای سیستم اطلاعات زمینی (LIS) برای شهر Gitwahali هند بکار بردند. در این تحقیقی پایگاه داده ای به مصدور دست به روز طراحی شد و پیشرفت و گسترش شهر و همچنین روند تغییرات شهر با استفاده از داده های سنجش از دور مونیتورینگ می شود.
در ۲۹ اکتبر ۲۰۰۳ دو آتش سوزی گسترده در ساندیگو اتفاق افتاد. در ۲۷ اکتبر ۲۰۰۳ وب سایتی برای سرویس دهی نقشه های زیبایی برای کمک به گروههای محلی ایجاد شد. این سایت به صورت روزانه به روز می شد و نقشه آتش سوزی ساندیگو را توسط سرویس های وبی تولید نقشه ArcIMS، فراهم می کرد .(http://map.sdsu.edu)
آل شیخ و دیگران (۲۰۰۹) برای سازمان حمل و نقل و پایانه های کشوری سیستمی مبتنی بر WebGIS را توسعه دادند. در ابتدا به بررسی WebGIS از نظر روش ها، معماری ها و نرم افزارهای موجود پرداخته اند و سپس سیستمی بر مبنای وب شامل لایه های مختلف مورد نیاز در نمایش اطلاعات راه ها را با استفاده از نرم افزار MapQbject و ArclMS طراحی کرده اند.
نویسنده : کمال قلیچ خانی، علی اکبر متکان ، پرویز ضیائیان، علیرضا شکیبا (مقاله “طراحی و اجرای WebGIS با قابلیت کاربرد در اطلاع رسانی توریسم (مطالعه موردی شهر قم)”)
9 نظرات