آموزش کاربردی نرم‌افزار QGIS در شهرسازی

مهارت در استفاده از ESRI ArcGIS Desktop، ArcGIS Pro، ArcGIS Server Manager، ArcGIS Geoevent server، Geoanalytic Server، ENVI، Erdas Imagine، پهپاد Deploy و pix4D برای تجزیه و تحلیل داده های پهپاد، تجزیه و تحلیل داده های بزرگ با پایتون با استفاده از Databricks. دانش کاری عالی از کامپیوتر و الکترونیک باعث می شود تا نتایج پروژه بهتر و عیب یابی سریع انجام شود. تفکر انتقادی و مهارت های پیچیده حل مسئله به یافتن راه حل های قابل اجرا برای مشکلات بدون صرف زمان و هزینه غیر ضروری کمک می کند.

سرفصل دوره آموزش کاربردی نرم‌افزار QGIS در شهرسازی

بخش اول: در این بخش، به آشنایی اولیه با نرم‌افزار QGIS پرداخته می‌شود. ابتدا روش نصب و راه‌اندازی نرم‌افزار به همراه آشنایی با مبانی کاربرد آن در شهرسازی مورد بررسی قرار می‌گیرد. این بخش مهارت‌های اولیه‌ای را برای استفاده از نرم‌افزار QGIS در حوزه شهرسازی ارائه می‌دهد.

بخش دوم: در این بخش، به آشنایی با محیط کار نرم‌افزار و سیستم مختصات جغرافیایی پرداخته می‌شود. دانشجویان با نحوه استفاده از محیط کار قدرتمند و ابزارهای مختلف نرم‌افزار QGIS آشنا می‌شوند و با سیستم مختصات جغرافیایی که برای تشریح و روشن‌کردن اطلاعات محدوده‌ها، موقعیت و ارتفاع‌ها استفاده می‌شود، آشنا می‌شوند.

بخش سوم: در این بخش، به کار با Catalog و مدیریت داده‌ها در نرم‌افزار QGIS پرداخته می‌شود. دانشجویان با نحوه سازماندهی و مدیریت داده‌های مختلف (مانند شیپ‌فایل‌ها، رستر‌ها، تصاویر، فایل‌های صوتی و…) و استفاده از Catalog به عنوان ابزار کمکی در مدیریت داده‌ها آشنا می‌شوند. همچنین، در این بخش فرآیند ترکیب، تحلیل و نمایش داده‌ها از طریق نرم‌افزار ArcGIS Pro نیز آموزش داده می‌شود.

بخش چهارم: در این بخش، به کار با جدول اطلاعات توصیفی (Attribute Table) در نرم‌افزار QGIS پرداخته می‌شود. دانشجویان با استفاده از Attribute Table می‌توانند به راحتی به اطلاعات مربوط به شیپ‌فایل‌ها، رستر‌ها و داده‌های دیگر دسترسی پیدا کنند و عملیات مربوط به تغییر و ویرایش اطلاعات را انجام دهند.

بخش پنجم: در این بخش، به کار با Select By Attribute در نرم‌افزار QGIS پرداخته می‌شود. با استفاده از Select By Attribute، دانشجویان می‌توانند به طور دقیق عوارض و نقاط خاصی را بر اساس ویژگی‌های توصیفی مانند مساحت، پهنای یال، بلندی‌ها و… انتخاب کرده و عملیات مربوط به آن‌ها را انجام دهند.

بخش ششم: در این بخش، به کار با Select By Location برای انتخاب عوارض بر اساس ویژگی‌های مکانی مانند تراکم، فاصله و… پرداخته می‌شود. همچنین در این بخش ترکیب Select By Attribute و Select By Location مورد بررسی قرار می‌گیرد و دانشجویان با استفاده از این روش، به راحتی عوارض و نقاط خاصی را بر اساس ویژگی‌های مکانی و توصیفی انتخاب می‌کنند.

بخش هشتم: در این بخش، به آشنایی با نماد گذاری (Labeling) در نرم‌افزار QGIS پرداخته می‌شود. دانشجویان با استفاده از نماد گذاری می‌توانند اطلاعات موجود در شیپ‌فایل‌ها را به راحتی و بهینه تر در قالب نشانه‌گذاری مناسب و قابل فهم نمایش دهند.

بخش نهم: در این بخش، به ترسیم و ویرایش عوارض (Editor) در نرم‌افزار QGIS پرداخته می‌شود. دانشجویان با استفاده از این ابزار، می‌توانند به راحتی عوارض و اشیای مختلف را در نقشه خود به وسیله موشکافی، دایره و… ترسیم و تنظیم کنند.

بخش دهم: در این بخش، به زمین مرجع کردن عکس های هوایی، تصاویر ماهواره‌ای و نقشه‌های کاغذی (Georeferencing) در نرم‌افزار ArcGIS Pro پرداخته می‌شود. دانشجویان با استفاده از این ابزار می‌توانند به راحتی فایل‌های دیجیتالی را با استفاده از نقشه‌های زمینی و سیستم مختصات مکانی مرجع کنند و امکان استفاده از آن‌ها در تحلیل‌های جغرافیایی را فراهم کنند.

بخش یازدهم: در این بخش، به تهیه داده‌های مکانی و اطلاعات مورد نیاز برای پروژه‌های شهری در نرم‌افزار QGIS پرداخته می‌شود. دانشجویان با استفاده از این ابزار، می‌توانند داده‌های مکانی مورد نیاز پروژه‌های خود را جمع‌آوری کرده و اطلاعات لازم را از آن‌ها استخراج کنند.

بخش دوازدهم و سیزدهم: در این بخش‌ها به کار با ابزارهای پردازشی و تحلیل‌های مکانی در نرم‌افزار QGIS پرداخته می‌شود. دانشجویان با استفاده از ابزارهای پردازشی و تحلیل‌های مکانی مختلف، می‌توانند به راحتی داده‌های مکانی مورد نظر خود را تحلیل کرده و درک بهتری از رویدادهای مختلف مانند توزیع جمعیت، ترافیک، استفاده از زمین و … پیدا کنند. به علاوه، با استفاده از این ابزارها، می‌توانند از تحلیل‌های پیشرفته‌تری برای مدیریت و برنامه‌ریزی منابع، محیط زیست و اقتصادی بهره‌مند شوند.

بخش چهاردهم: در این بخش، به کار با ابزارهای پردازشی و تحلیل‌های مکانی در نرم‌افزار QGIS پرداخته می‌شود. دانشجویان با استفاده از این ابزارها می‌توانند به راحتی داده‌های مکانی مورد نیاز خود را پردازش کرده و تحلیل‌های پیشرفته‌تری را انجام دهند.

بخش پانزدهم: در این بخش، به فرآیند GIS Ready و کار با داده‌های نرم‌افزار AutoCAD در نرم‌افزار QGIS پرداخته می‌شود. دانشجویان با استفاده از این ابزار، می‌توانند فایل‌های AutoCAD را به طور مستقیم در QGIS وارد کرده و از آن‌ها برای تحلیل و انجام پروژه‌های خود استفاده کنند.

بخش شانزدهم: در این بخش، به انجام پروژه‌های شاخص شهری با استفاده از نرم‌افزار QGIS پرداخته می‌شود. دانشجویان با استفاده از تمامی ابزار و تحلیل‌های موجود در QGIS، می‌توانند نتایجی دقیق و کاربردی با تمرکز بر شهرهای مختلف را به دست آورند. همچنین این بخش، به دانشجویان کمک می‌کند تا با شاخص‌های مختلف شهری مانند تراکم جمعیت، وضعیت اشتغال، شاخص پایداری اقتصادی و … آشنا شوند و بتوانند با استفاده از این شاخص‌ها و ابزارهای موجود در QGIS برنامه‌ریزی و مدیریت شهری بهتری داشته باشند.

بخش هفدهم: در این بخش، به رفع خطاهای مکانی رایج در نقشه‌های شهری (Topolgy) در نرم‌افزار QGIS پرداخته می‌شود. دانشجویان با استفاده از این ابزار می‌توانند خطاهای مکانی مانند تداخل لوله‌های زیرزمینی، تداخل بین قطعات ساختمانی، تداخل بین خطوط برق و … را شناسایی و رفع کنند.

بخش هجدهم: در این بخش، به کار با پایگاه داده‌های استاندارد طرح‌های توسعه مصوب شهری و فراشهری در نرم‌افزار QGIS پرداخته می‌شود. دانشجویان با استفاده از این پایگاه داده می‌توانند اطلاعات مربوط به طرح‌های شهرسازی مانند شبکه‌های برق، گاز، آب و فاضلاب، جاده‌ها و … را در اختیار داشته باشند و آن‌ها را برای تحلیل و برنامه‌ریزی شهری استفاده کنند.

بخش نوزدهم: در این بخش، به کار با Domain در QGIS پرداخته می‌شود. Domain یک مفهوم کلیدی در GIS است که به عنوان یک محدودیت برای فیلدها و ویژگی‌های مکانی استفاده می‌شود. دانشجویان با استفاده از این ابزار، می‌توانند محدودیت‌های مورد نظر خود را برای فیلدها و ویژگی‌های مکانی تعریف کنند و به راحتی داده‌های مکانی خود را در سطح مورد نظر محدود کنند. این بخش به دانشجویان کمک می‌کند تا با Domain و استفاده بهینه از آن‌ها در پروژه‌‌های خود آشنا شوند و با استفاده از آن‌ها، داده‌های مکانی مورد نظر را به‌عنوان ورودی درست و صحیح دریافت کنند.

بخش بیستم: در این بخش، به شیت بندی و خروجی نقشه (Layout) در نرم‌افزار QGIS پرداخته می‌شود. دانشجویان با استفاده از این ابزار، می‌توانند نقشه‌های خود را در یک شیت بندی مناسب قرار داده و آماده چاپ کردن یا خروجی گرفتن به صورت فایل‌های مختلف کنند.

بخش بیست و یکم: در این بخش، به تهیه نقشه‌های استاندارد طرح‌های توسعه مصوب شهری و فراشهری در نرم‌افزار ArcGIS Pro پرداخته می‌شود. دانشجویان با استفاده از ابزارهای مختلف در QGIS، می‌توانند نقشه‌های مربوط به طرح‌های شهرسازی مانند نقشه شبکه‌های برق، گاز، آب و فاضلاب، جاده‌ها و … را با استفاده از استانداردهای مربوطه و به طور حرفه‌ای تهیه کنند.

بخش بیست و دوم: در این بخش، به انجام محاسبات فضایی در QGIS پرداخته می‌شود. دانشجویان با استفاده از این ابزارها می‌توانند محاسبات مربوط به فضایی مانند محاسبه سطح اشغال، تراکم ساختمانی، شاخص‌های جمعیتی و … را به راحتی انجام دهند و نتیجه‌گیری دقیقی را به دست آورند. این بخش به دانشجویان کمک می‌کند تا با روش‌های مختلف محاسبات فضایی آشنا شوند و بتوانند برای پروژه‌های خود، محاسبات دقیقی انجام دهند و نتایج مورد انتظار را به دست آورند.

بخش بیست و سوم: در این بخش، به مطالعات پایه زمین شناسی شهری (3D Analyst) در نرم‌افزار QGIS پرداخته می‌شود. دانشجویان با استفاده از این ابزار، می‌توانند اطلاعات زمین شناسی شهری مانند ارتفاعات، شیب‌ها، دشت‌ها، رودخانه‌ها و … را به صورت سه بعدی مشاهده کنند و به تحلیل و برنامه‌ریزی شهری بهتری برسند.

بخش بیست و چهارم: در این بخش، به سه بعدی سازی فضای شهری در نرم‌افزار QGIS پرداخته می‌شود. دانشجویان با استفاده از این ابزار می‌توانند متریال‌های مختلف مانند مسیرها، ساختمان‌ها، خیابان‌ها و … را به صورت سه بعدی نمایش دهند و به تحلیل و برنامه‌ریزی شهری بهتری برسند.

بخش بیست و پنجم: در این بخش، به سه بعدی سازی داده‌های شهری در نرم‌افزار QGIS پرداخته می‌شود. دانشجویان با استفاده از این ابزار، می‌توانند داده‌های مکانی مانند نقشه‌های پایه، نقشه‌های با رزولوشن بالا، اطلاعات سازمانی و … را به صورت سه بعدی مشاهده کنند و به تحلیل و برنامه‌ریزی شهری بهتری برسند.

درباره نرم افزار QGIS:

QGIS یکی از نرم‌افزارهای معروف و قدرتمند در زمینه سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) محصول شرکت اوپن سورس است. این نرم‌افزار، قابلیت تحلیل و پردازش داده‌های مرتبط با جغرافیا و اطلاعات مکانی را دارا می‌باشد.

QGIS از پایگاه داده‌های مختلفی همچون شیپ فایل، فایل‌های دو بعدی و سه بعدی، داده‌های رستر و … پشتیبانی می‌کند. با استفاده از این نرم‌افزار، می‌توانید از متریال‌های گوناگونی مانند نقشه‌ها، تصاویر هوایی و فضایی، فیلم و صوت در کنار داده‌های مکانی استفاده کنید.

QGIS با قابلیت هایی مانند ساخت و طراحی نقشه‌های پیشرفته، تحلیل داده‌های جغرافیایی و قابلیت ارائه اطلاعات مکانی با کیفیت بالا و به روز، برای محققین، مهندسین، سازمان‌های دولتی و خصوصی، پژوهشگران و طراحان شهری مناسب است. همچنین، این نرم‌افزار در حوزه‌های مختلفی از جمله مدیریت آب و هوا، حفاظت از محیط زیست، مدیریت منابع طبیعی، ترافیک و … به کار می‌رود.

کاربردها حاصله از این دوره آموزشی :

این دوره آموزشی برای افرادی که می‌خواهند در حوزه شهرسازی و طراحی شهری به صورت حرفه‌ای فعالیت کنند، طراحی شده است. این دوره به صورت کاربردی طراحی شده و با استفاده از نرم‌افزار QGIS که یکی از ابزارهای قدرتمند در حوزه GIS می‌باشد، به فراگیران کمک می‌کند تا با استفاده از این ابزار، انواع پروژه‌های شهرسازی را انجام دهند.

این دوره آموزشی به شکلی طراحی شده است که به دانشجویان رشته‌های مرتبط با شهرسازی مانند شهرسازی، طراحی شهری، جغرافیا، GIS، معماری و مهندسی عمران کمک می‌کند تا با استفاده از نرم‌افزار QGIS قدرتمند، پروژه‌های مرتبط با شهرسازی را به صورت کاربردی و با انعطاف بیشتری انجام دهند.

از دیگر مخاطبان این دوره آموزشی، پژوهشگران، مسئولان و کارشناسان حوزه شهرسازی می‌باشند، که با استفاده از این دوره، می‌توانند تجربیات و دانش خود را در این حوزه تقویت کنند و از روش‌های کاربردی و جدید در طرح و پیش‌برد پروژه‌های مرتبط با شهرسازی استفاده کنند.

به علاوه، این دوره آموزشی به صورتی طراحی شده است که در محیط کار حرفه‌ای نیز می‌تواند مفید باشد و به کارشناسان حرفه‌ای در حوزه شهرسازی کمک کند تا با استفاده از این ابزار قدرتمند، پروژه‌های خود را به صورت بهینه و جدیدتری طراحی و پیاده‌سازی کنند.

اما به صورت خلاصه مهمترین عناوین کاربردی این دوره شامل موارد زیر می باشد:

• آشنایی با کاربرد نرم افزار QGIS در پروژه های شهرسازی
• نحوه تهیه، پردازش، ورود و مدیریت انواع داده های کاربردی در مطالعات شهری
• انجام انواع محاسبات مکانی و شاخص های کاربردی در شهرسازی (تراکم جمعیتی، تراکم ساختمانی، جمعیت فعال و …)
• انجام انواع جست و جوهای مکانی و توصیفی پایه و پیشرفته و مکان گزینی
• آشنایی با انواع متدهای رنگ آمیزی مقدماتی و پیشرفته نقشه های شهری و نماد گذاری آنها
• ایجاد انواع عوارض وکتوری (نقطه ای، خطی، سطحی) و عملیات های ویرایشی (تفکیک زمین، ایجاد قوس شبکه معابر و …)
• انجام تحلیل های مکانی پایه و کاربردی در شهرسازی (تحلیل حوزه نفوذ، ترسیم حرایم و …)
• انجام برخی از پروژه های کاربردی نظیر تعریض شبکه معابر مطابق با طرح تفصیلی و تهیه گزارش، ترسیم آکس معابر و …
• آماده سازی پایگاه داده استاندارد مصوب شورایعالی شهرسازی و معماری برای طرح های توسعه شهری و فراشهری
• تهیه انواع نقشه های طرح های شهری و فراشهری و… مطابق با استانداردهای مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری
• شبیه سازی سه بعدی فضای شهری
• تهیه نقشه های پایه زمین شناسی در مطالعات شهری (درصد شیب، جهت شیب، سایه اندازی، تهیه پروفیل طولی و …)