کاربرد GIS در ارزیابی توسعه شهری
توسعه صنعتی سریع با توسعه مراکز شهری بدون برنامه ریزی باعث ایجاد خطراتی برای توسعه پایدار شهری شده است. این توسعه مداوم همراه افزایش جمعیت باعث توسعه پراکنده شهری خارج از حومه ها بدون برنامه ریزی گردیده است، که به عنوان توسعه پراکنده شهری (Urban Sprawl) معروف میباشد. با روند شهرنشینی سریع و صنعتیشدن و افزایش فشار بر زمین، منابع آب و محیط زیست به ویژه در کلانشهرها توسعه پراکنده شهری با پخش توسعه های جدید در مسیرهای ایزوله شده به دور از دیگر اراضی خالی شهر مشخص میشود. که توسعه شهری ذکر شده در بالا به توسعه خیز شهری (Leapfrog Development) نیز معروف می باشد. به موازات تغییرات صورت گرفته در شهرها، که بدون تردید ناشی از رشد طبیعی جمعیت شهری و مهاجرت از روستا به شهر بوده و عامل گسترش شهرها نیز به شمار میرود، مانند دوره های قبل از انقلاب صنعتی نمیتوان شهرها را به حال خود رها کرد. به همین دلیل، برای توسعهء متوازن شهرهای امروزی، طرحهای شهری بنیادی ترین ابزار شکل دهی به شمار می روند.
با توجه به مطالب قید شده، بدون تردید فنآوری GIS ابزاری کارآمد در دست برنامه ریزان شهری و ناحیه ای برای پیاده سازی رقومی طرحهای توسعه شهری با قابلیت بروزرسانی می باشد. اهمیت استفاده از GIS در برنامه ریزی شهری با گسترش بسیار سریع شهرها و افزایش سرسام آور حجم اطلاعاتی که باید برای مدیریت شهری پردازش شوند آشکار می شود.
البته فن آوری سنجش از دور نیز به طور گستردهای در استخراج اطلاعات مربوط به رشد و گسترش شهری در بازه های مکانی و زمانی مختلف عمل میکند. امروزه، با توجه به ابعاد پیچیده مسائل شهری و دخالت متغییرهای مختلف در امر برنامه ریزی شهری، از مدلها و نرم افزارهای مختلف برای برنامه ریزی استفاده مینمایند. در راستای نیل به هدف تهیه سند راهبردی که جهات اصلی توسعه شهر را بر مبنای پتانسیل های اکولوژیکی سرزمین هدایت نماید، با بررسی تکنیکهای رایج در این زمینه، روش تجزیه و تحلیل سیستمی براساس روی هم گذاری نقشه های موضوعی تک بعدی به شیوه “مک هارگ” و استفاده از مدلهای ارزیابی توان اکولوژیکی روشهای مناسبی محسوب میگردد در بررسی روند توسعه شهری دسترسی و حفظ ترکیب دادها به همراه بازبینی مسائل فضایی و مکانی در محیط GIS از اهمیت خاصی برخوردار است.
به همین دلیل، تحقیقات بسیاری در روند طراحی بانکهای اطلاعاتی برای تعیین رشد پراکنده شهری و حفظ اراضی کشاورزی انجام شده است. یکی از منابع مهم در تعیین نواحی توسعه یافته پراکنده شهری تکنولوژی سنجش . از دور به همراه GIS میباشد که قادر است با بررسی عناصر شکل، تراکم، بافت در تصاویر ماهوارهای نواحی توسعه یافته و پراکنده شهری را در تغییرات حادث شده شهری شناسایی و تبدیل به نقشه نماید. در توسعه شهری تبدیل داده های سنجش ازدور به نقشه های موضوعی زمین-مرجع شده به عنوان داده ورودی به محیط GIS از اهمیت خاصی
برخودار میباشد. فن آوری سنجش از دور با جمع آوری اطلاعات محیطهای شهری در فرمت رستری در دوره های زمانی مختلف و با تحلیل و ترکیب اطلاعات فضایی و توصیفی از پدیده های دینامیک زمین به برنام هریزان شهری در اتخاذ تصمیمات مناسب کمک میکنند .
با اینحال، در بررسیهای توسعه شهری، برای ذخیره داده های وارد شده به محیط GIS بایستی به محدودیتهای موجود در ترکیب داده ها نظیر: عدم همزمانی دریافت تصاویر ماهوارهای و عدم تطبیق مقیاس داده ها توجه داشت. همچنین، در طراحی بانکهای اطلاعاتی برای مدیریت توسعه شهری، مستندسازی و حفظ بانکهای اطلاعاتی در محیط های نرم افزاری، بهره برداری از SQL Server ها در طولانی مدت ضروری میباشد . ویژگیهای اکولوژیکی توسعه شهری به منظور ارائه مدلی مناسب و مؤثر برای ارزیابی عملکردهای شهری بر مبنای تفکر زیست محیطی و نگرش توسعه پایدار و قابل کاربرد در محیط GIS در جدول بالا ارائه شده است. در این دیدگاه، اصولا برای هر نوع کاربری خاصی باید وزن متناسب با فاصله تعیین شود.
10 نظرات